Stepy

Step (z ros. stepe) - równina pozbawiona drzew, rzek i jezior. Step przypomina pod tym względem prerię, z tą różnicą, że preria jest z reguły zdominowana przez wysokie trawy, a step może być obszarem półpustynnym lub pokrytym trawą i krzewami (czasem w zależności od pór roku). Występuje w warunkach klimatu umiarkowanego z gorącym suchym latem.
Fauna
W krajobrazie stepowym dominują trawy. Na wilgotniejszych, czarnoziemnych terenach trawy są gęste, wysokie, nawet wyższe od człowieka. Na terenach bardziej suchych trawy są niższe i rosną kępami. Obok traw rośnie sporo innych roślin zielnych, np. wrotycz, sasanka, niezapominajka, miłek wiosenny. Okres roku, w którym rozwijają się rośliny stepowe nie jest długi. W kwietniu i w maju rośliny zakwitają i step staje się kolorowy. Jednak już w czerwcu trawy żółkną i wysychają. Latem zdarzają się susze, a flora wtedy częściowo jest w spoczynku. Jesienią step brunatnieje i zamiera. Pełny spoczynek roślin następuje zimą.

Wrotycz, złocień (Tanacetum) – rodzaj roślin należący do rodziny astrowatych.
Systematyka
Pozycja rodzaju w systemie Reveala
Gromada okrytonasienne, podgromada Magnoliophytina, klasa Rosopsida, podklasa astrowe, nadrząd astropodobne, rząd astrowce, podrząd Asteranae, rodzina marzanowate, plemię Tanaceteae, podplemię Tanacetinae.[1]
Gatunki
Gatunki flory Polski[2]
· wrotycz alpejski, złocień alpejski (Tanacetum alpinum (L.) Sch. Bip. = Chrysanthemum alpinum L.)
· wrotycz baldachogroniasty, złocień baldachogroniasty (Tanacetum corymbosum(L.) Sch. Bip.)
· wrotycz maruna, złocień maruna (Tanacetum parthenium (L.) Sch. Bip. = Chrysanthemum parthenium (L.) Bernh.
· wrotycz pospolity, złocień pospolity (Tanacetum vulgare (L.)

Miłek wiosenny (Adonis vernalis L.) - gatunek byliny należący do rodziny jaskrowatych. Występuje w stanie dzikim od środkowej i południowo-wschodniej Europy po Ural. W Polsce na Wyżynie Lubelskiej i w Małopolsce.
Charakterystyka
Pokrój
Roślina do 40 cm wysokości.
Łodyga
Gładka, wyprostowana, u dołu z brązowymi łuskami, słabo rozgałęziająca się.
Liście
Odziomkowe i na dolnej części łodygi brunatne, łuskowate i krótkie, pozostałe liście wielokrotnie pierzaste, podzielone na wąskie łatki.
Kwiaty
Na szczycie łodygi wierzchołkowaty kwiat o średnicy 4-7 cm. Działki kielicha miękko owłosione, jajowate. Płatki (w liczbie 10-20) złotożółte, liczne pręciki i słupki. Kwitnie od kwietnia do maja.
Owoce
Drobne orzeszki o jajowatym kształcie, pomarszczone, owłosione i wyposażone w haczykowaty dzióbek.
Korzeń
Rozgałęziony, silny.
Biotop, wymagania
Murawy kserotermiczne, wrzosowiska, bory sosnowe. Rośnie wyłącznie na podłożu wapiennym lub gipsowym.
Roślina trująca
Cała roślina zawiera toksyczne glikozydy (adonitoksynę, cymarynę, wernadiginę), flawonoidy, saponiny. Mają one podobne działanie, jak toksyny naparstnicy zwyczajnej. Dawka śmiertelna dla konia wynosi 25 g suchej rośliny i kilkakrotnie przewyższa dawkę leczniczą.


Ochrona
Roślina objęta jest ochroną gatunkową.
Zastosowanie
· Roślina lecznicza
o Surowiec zielarski: kwitnące ziele (Herba Adonidis vernalis) zawiera glikozydy kardenolidowe i flawonoidy (witeksyna, luteolina), w większych ilościach niż u miłka letniego.
o Działanie: zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego a jednocześnie zmniejsza częstotliwość skurczów. Posiada także właściwości moczopędne wynikające ze skojarzonego działania glikozydów i flawonoidów (ułatwiających filtrację w kłębkach nerkowych), co zwiększa ilość wydalanego moczu. Stosowany w lekkich i średnio ciężkich przypadkach zaburzeń czynności serca, również jako składnik preparatów moczopędnych i uspokajających.
· Roślina ozdobna:
chętnie sadzona w przydomowych ogródkach.

Niezapominajka (niezabudka) (Myosotis - dosłownie "mysie uszko" z greckiego mys - mysz i us - ucho) - rodzaj należący do rodziny ogórecznikowatych. Występuje w stanie dzikim w umiarkowanych strefach Europy, Azji, Ameryki Północnej, Ameryki Południowej, Australii, Afryki. Liczy 50 gatunków.
Charakterystyka
Pokrój
Roślina roczna, dwuletnie, byliny, krótko owłosione.
Liście
Pojedyncze, całobrzegie, liście łodygowe siedzące, podługowatolancetowate.
Kwiaty
Niebieskie, rzadziej białe, różowe czy żółte. Korona kwiatu rurkowotalerzykowate, z jasnożółtymi wskaźnikami naktaru (osklepkami). Kwiaty zebrane w bezlistnych szczytowych skrętkach, groniasto się wydłużających w trakcie kwitnienia.

Owoce
Rozłupki zwykle cztery, trójgraniasto jajowate, czarne, błyszczące.
Systematyka
Pozycja w systemie Reveala
Gromada okrytonasienne, podgromada Magnoliophytina, klasa Rosopsida, podklasa jasnotowe, nadrząd Solananae, rząd psiankowce, podrząd Boraginineae, rodzina ogórecznikowate, plemię Myosotideae , podplemię Myosotidinae.[1]


Flora
Wśród traw żyje wiele owadów, takich jak: pasikoniki, mszyce, mrówki, termity. Chociaż step dostarcza zwierzętom znacznych ilości pokarmu roślinnego, to jednak nie daje im możliwości schronienia się przed drapieżnikami. Stąd też duże roślinożerne ssaki kopytne - antylopy, np. suhaki, gazele - potrafią bardzo szybko biegać, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo. Stepowymi ssakami są również dzikie konie i osły. Małe roślinożerne gryzonie, takie jak: pieski preriowe, świstaki, susły, norniki, chomiki, ryją nory i w nich się chronią. Mała ilość stepowych dużych zwierząt kopytnych ogranicza możliwość zdobywania pokarmu przez drapieżniki. Żyją tu wilki i stepowe lisy, a także drapieżne ptaki: orzeł, pustułka, sowa, myszołów.

Nieświszczuki zwane również pieskami preriowymi to nieduże, o zwartej budowie, kopiące obszerne nory gryzonie(z rodziny wiewiórkowatych) z krótką szczęką, występujące zarówno w Ameryce Północnej i Środkowej. Nazywane są "pieskami", ponieważ gdy się boją wydają odgłosy podobne do szczekania. Osiągają długość ciała od 30 do 40 cm. W Stanach Zjednoczonych nieświszczuki głównie występują na zachód od rzeki Missisipi, choć można je spotkać w kilku rejonach na wschodzie. Są roślinożerne, i w wielu rejonach rolniczych powodują poważne straty. Zostały wytępione w pewnych rejonach Wielkich Równin, gdzie farmerzy uważają je za szkodniki. Zbyt duże odstrzały nieświszczuków prowadzą do bliskiego wymarcia tchórza czarnonogiego, który poluje na te zwierzęta.
Nieświszczuki zostały po raz pierwszy naukowo opisane w 1805 podczas ekspedycji Lewisa i Clarka.


Pustułka (Falco tinnunculus) (sokolik pustułka, sokół wieżowy, dzwonniczek) - średni ptak drapieżny z rodziny sokołowatych, zamieszkujący prawie całą Europę i Azję za wyjątkiem koła podbiegunowego. W Polsce dawniej bardzo pospolita, jednak od lat 60. i 70. XX wieku jej liczebność spada. Spośród ptaków drapieżnych łatwa do obserwacji, lecz pomimo to bardzo często mylona z z krogulcem lub kobuzem.
Cechy gatunku
Grzbiet zawsze rdzawobrązowy, pazury czarne. Ogon długi, u samca z widoczną z daleka szeroką, biało obrzeżoną, czarną pręgą, u samicy oprócz szerokiej, czarnej pręgi występuje szereg węższych, ciemnych prążków. Skrzydła długie i ostro zakończone na kształt sierpa. Głowa i ogon samca popielate, wierzch ciała rdzawoczerwony z ciemnymi plamami, spód ciała jaśniejszy z żółtawym nalotem oraz czarnymi kropkami i kreskami. Nogi, obwódka wokół oczu i woskówka na dziobie żółte, oko prawie czarne. Samica na grzbiecie brązowa, głowa popielata z czarnymi plamkami i prążkami. Młode samce pustułki podobne do samicy i dopiero z wiekiem nabierają właściwych barw. Z większej odległości rozpoznawalne przede wszystkim po charakterystycznym zawisaniu z trzepotaniem skrzydłami nad jednym miejscem.
Wymiary średnie
dł. ciała 32-35 cm
rozpiętość skrzydeł 68-74 cm
waga samicy ok. 220-280 g
waga samca ok. 180-230 g
Biotop
Zadrzewienia śródpolne z kępami wysokich drzew, głównie sosen, obrzeża rozległych lasów, w górach okolice skał z porębami leśnymi. Bardzo często w okolicach bezleśnych i terenach zurbanizowanych w centrach dużych miast.
Gniazdo
Najczęściej po wronach, umieszczone w górnych partiach wysokich sosen, w szczelinach skalnych i bardzo rzadko w dziuplach drzew, a także w załomach i gzymsach murów miejskich budynków i wież.
Jaja
Około połowy maja składa 4-6 jaj, które są równobiegunowe, owalne o tępych biegunach, o średnich wymiarach 40x32 mm i ubarwieniu białożółtym, szaroróżowym lub ceglastoróżowym z gęstymi plamami koloru rdzawobrązowego.
Wysiadywanie
Od złożenia ostatniego jaja trwa ok. 28-32 dni. Młode przebywają w gnieździe przez okres 27-35 dni.
Pożywienie
Głównie drobne gryzonie jak myszy, nornice i chomiki, ale też krety, jaszczurki, owady.
Ochrona
Objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wymaga ochrony czynnej, np. poprzez wywieszanie budek lęgowych.


Tettigonia - rodzaj owada z rodziny pasikonikowatych, rzędu prostoskrzydłych. Obejmuje owady dość duże, o masywnym ciele, barwie zielonej lub brązowawej, z długimi skocznymi tylnymi odnóżami. Przechodzą przeobrażenie niezupełne. W Polsce występują m.in. pasikonik zielony i pasikonik śpiewający.
Gatunki
· Tettigonia cantans - pasikonik śpiewający
· Tettigonia caudata - pasikonik długopokładełkowy
· Tettigonia hispanica
· Tettigonia longispina
· Tettigonia silana
· Tettigonia viridissima - pasikonik zielony

Bardzo żyzne gleby (czarnoziemy), silnie eksploatowane przez człowieka, które tworzą się z obumarłych szczątków roślin na podłożu skał lessowych. Stepowaniem określa się przechodzenie obszarów zalesionych w step lub prerię.
Czarnoziemy to bardzo żyzne gleby powstałe na podłożach lessowych, czasem na glinach marglistych, bogatych w związki wapnia (w warstwie ornej często obecny jest węglan wapnia) i magnezu.
Czarnoziemy posiadają dużą ilość (ok 4%) próchnicy, powstałej z butwiejących szczątków łąkowo-stepowych roślin zielnych, która nadaje tej glebie czarną barwę. Nazwa tych gleb wskazuje na barwę pochodzącą od dużej zawartości substancji próchniczych. Do najważniejszych gleb czarnoziemnych należą: szare gleby leśne, czarnoziemy, czarne gleby tropikalne.
Porowata budowa tych gleb powoduje, że są one wysoce przepuszczalne i przewiewne. Na czarnoziemach, jako najbardziej wartościowych pod względem rolniczym glebach, można uprawiać z powodzeniem praktycznie wszystkie rośliny.
Czarnoziemy zaliczane są do najżyźniejszych gleb świata. Jest to gleba strefy umiarkowanej, która występuje na wszystkich kontynentach (ok. 6% powierzchni), głównie na stepach Eurazji (Ukraina, Rosja, Kazachstan), oraz na preriach Ameryki Północnej i w Argentynie.
Monokultury i niewłaściwe wykorzystanie tych gleb, prowadzi do ich degradacji, erozji i zmniejszenia urodzajności. W Polsce czarnoziemy występują na nielicznych, niewielkich powierzchniowo terenach - łącznie ok. 1% powierzchni, głównie na Wyżynie Lubelskiej i Kielecko-Sandomierskiej oraz na przedpolu Karpat i Sudetów. Skała macierzystą tej gleby jest less.


Termin stepowy jest używany dla określenia klimatu takiego regionu, zbyt suchego aby podtrzymać las, ale na tyle mokrego, aby nie być pustynią. Drzewa spotyka się tylko w wąwozach (jarach) i dolinach rzek. Na czarnoziemach rosną również zboża (głównie pszenica), buraki cukrowe i inne wymagające rośliny. Bardziej suche i mniej żyzne obszary są wykorzystywane do całorocznego wypasu bydła.

Stepy spichlerzami swiata: Na terenach stepów występują najżyźniejsze gleby – czarnoziemy idealne do wszelkich upraw. Na terenach bardziej mokrych uprawia się zboża (pszenicę), soję, kukurydzę, buraki cukrowe. Bardziej suche obszary stepów wykorzystywane są jako całoroczne obszary wypasu bydła. Dlatego właśnie stepy nazwane są spichlerzami świata. Występowanie:
· EUROPA – Nizina Środkowodunajska (Panońska), Ukraina, Nizina Kubańska (w południowo-wschodniej Rosji) nad Morzem Azowskim;
· AZJA – Nizina Turańska, Pogórze Kazachskie, południowa Syberia, Mongolia;
· AMERYKA PÓŁNOCNA – stepy nazywane są preriami; rozciągają się na wschód od Gór Skalistych aż po Appalachy i na północ od Teksasu aż po południową Kanadę (Wlk. Równiny);
· AMERYKA POŁUDNIOWA – stepy znane jako pampy zajmują obszar od Patagonii na południu aż po dolny bieg rzeki Parany i od wschodnich stoków Andów aż po wybrzeże atlantyckie Argentyny.
Problemy zagospodarowania stepów: Czarnoziemy są glebami bardzo żyznymi, jednak pozbawione szaty roślinnej łatwo ulegają erozji wód i wiatru. Problemem są także burze pyłowe, a także brak lub zbytnia intensywność opadów. Eksport Argentyny i Polski jest zróżnicowany. Argentyna największą uwagę zwraca na eksport pszenicy, mięsa i bydła, wełny owczej. Polski eksport nastawiony jest na produkty przemysłu maszynowego. Struktura i wielkość gospodarstw na preriach i Pampie związana jest z historią zasiedlenia tych regionów.