Pedagogika specjalna-pojęcia

POJĘCIA

Idiotyzm - głębokie upośledzenie umysłowe. Termin wycofany z diagnostyki i klasyfikacji upośledzenia umysłowego w roku 1968 przez WHO. Od roku 1968 dla określenia populacji osób z najgłębszym stopniem upośledzenia umysłowego używa się terminów "głęboki niedorozwój umysłowy" lub "głębokie upośledzenie umysłowe".
Iloraz inteligencji (I.I.) - globalny wskaźnik poziomu inteligencji danej jednostki wynikający ze stosunku jej wieku, rozwoju umysłowego ( ustalonego przez psychologa do wieku życia ).
Imbecylizm - umiarkowane upośledzenie umysłowe. Termin wycofany z diagnostyki i klasyfikacji upośledzenia umysłowego w roku 1968 przez WHO. W nowej klasyfikacji tegoż upośledzenia wprowadzono określenia: umiarkowany niedorozwój umysłowy dla populacji osób z I.I. 36 - 51 oraz znaczny niedorozwój umysłowy dla populacji osób z I.I. 20 - 35. Stosowane są też określenia "umiarkowane upośledzenie umysłowe" i "znaczne upośledzenie umysłowe".
Inteligencja - ogólna zdolność umysłowa, tj. wpływająca na poziom wszystkich procesów intelektualnych, poznawczych, a w szczególności myślenia i uczenia się. Wiąże się ściśle ze zdolnością szybkiej adaptacji do nowej sytuacji zewnętrznej.
Kinezyterapia - rodzaj terapii ogólnej polegającej na ogólnym wzmacnianiu organizmu poprzez stosowanie różnych rodzajów ruchu.
Klonus - drżenie mięśni spastycznych po ich nagłym rozciągnięciu.
Kompensacja - zastąpienie obiektywnie istniejących lub subiektywnie odczuwalnych braków w jednej dziedzinie działalności człowieka przez wzmożoną aktywność w innej. Kompensacja może dotyczyć zmysłów, np. braku słuchu czy wzroku. Może też być kompensacja społeczna - zastąpienie niepełnosprawności fizycznej osiągnięciami na polu nauki czy kultury.
Koordynacja - powstawanie schematycznych postaw i ruchów, w których współpraca mięśni jest kontrolowana przez mózg. Jest to potrzebne dla utrzymania równowagi.
Lateralizacja - asymetria funkcjonalna ciała. Uwarunkowana jest dominacją jednej półkuli mózgowej.
Mongolizm ( zespół Downa ) - zespół zaburzeń rozwojowych, opisany przez I.Downa w 1966 r. Rozwój umysłowy najczęściej na poziomie umiarkowanym i znacznym.
Mózgowe porażenie dziecięce - zespół niepostępujących objawów chorobowych spowodowanych zaburzeniem czynności mózgu, a zwłaszcza neutronów ruchowych, powstały w czasie ciąży, porodu lub okresie okołoporodowym w wyniku niedotlenienia mózgu, procesów zapalnych, wylewów śródczaszkowych, wcześniactwa.
Oligofrenopedagogika gr. olgos 'mały; nieznaczny; słaby' gr. phren 'przepona; dusza; świadomość; rozum; uczucie - dział pedagogiki specjalnej zajmujący się nauczaniem i wychowaniem dzieci upośledzonych umysłowo.
Ortopedagogika - dział pedagogiki zajmujący się nauczaniem i wychowaniem jednostek niepełnosprawnych.
Otępienie umysłowe ( demencja ) - postępująca ( przejściowa lub trwała ) degradacja umysłowa spowodowana chorobą lub uszkodzeniem organicznym mózgu.
Paraplegia - porażenie obustronne, występujące symetrycznie zwłaszcza w dolnej części ciała.
Pedagogika specjalna - dział pedagogiki ogólnej zajmujący się psychopedagogicznymi podstawami i drogami nauczania i wychowania osób z zaburzeniami i odchyleniami od normy.
Perseweracje - niepotrzebne powtarzanie ruchów lub/i zdań lub słów.
Pronacja ( nawrócenie ) - zwrócenie stopy wewnętrzną krawędzią w dół, ręki - dłonią w dół.
Pozycja pronacyjna ciała - leżenia na brzuchu.
Pozycja supinacyjna ciała - leżenie na plecach.
Przykurcz - ograniczenie ruchomości stawu z powodu stale wzmożonego napięcia mięśni.
Psychomotoryka - całość zjawisk i procesów zachodzących przy wykonywaniu przez człowieka czynności ruchowych, w których istotną rolę odgrywają takie proste cechy ruchów, jak: celowość, precyzja, siła.
Readaptacja - ponowne przystosowanie człowieka chorego lub inwalidy do czynnego, samodzielnego życia w społeczeństwie i do pracy zawodowej z uwzględnieniem jej wykonania - rehabilitacja kompleksowa.
Reakcje stowarzyszone - wzrost usztywnienia mięśniowego i/lub ruchów mimowolnych przy podejmowaniu wysiłków lub pokonywania większych trudności ( również psychicznych ).
Rehabilitacja - zorganizowane współdziałanie lecznictwa usprawniającego i ogólnego, reedukacji psychicznej i zawodowej w celu przystosowania do normalnego życia w społeczeństwie osób, które wskutek wad wrodzonych lub nabytych są inwalidami okresowo lub na stałe. Rehabilitacja jest procesem społecznym, który z zastosowaniem najnowszych zdobyczy nauk medycznych i techniki przywraca w optymalnych granicach sprawność uszkodzonych lub upośledzonych narządów albo aktywizuje możliwości kompensacyjne ustroju. Rehabilitacja przywraca poszkodowanym poczucie własnej wartości społecznej i zawodowej oraz należne im miejsce w rodzinie i społeczeństwie.
Rewalidacja - krąg zabiegów pedagogiczno - leczniczych w pracy z jednostkami odchylonymi od normy, mających na celu ich przystosowanie do życia w społeczeństwie ludzi normalnych - rehabilitacja.
Ruch bierny - wykonywany z dzieckiem bez jego pomocy ani współpracy.
Ruchy automatyczne - ruchy, które wykonuje się nie myśląc o nich i nie wkładając w wykonanie znaczniejszego wysiłku.
Ruchy dowolne - ruchy celowe wykonywane z koncentracją.
Spastyczność - na skutek uszkodzenia mózgu mięśnie stają się sztywne, ich napięcie jest zbyt duże. Pacjent, mając duże trudności z przezwyciężeniem tego usztywnienia jest w większym lub mniejszym stopniu uwięziony w pewnych nieprawidłowych pozycjach, utrudnia mu to lub uniemożliwia poruszanie się.
Spazm - nagłe, mimowolne napięcie mięśni.
Stereognozja -gr. gnosis dpn. gnoseos 'poznanie' zdolność do rozpoznawania kształtów, wielkości, wagi przedmiotów.
Supinacja - odwracanie np. ręki dłonią do góry, stopy wewnętrzną krawędzią do góry.
Surdopedagogika -fr. sourdine 'jw.' z wł. sordina 'jw.' od sordo 'głuchy' dział pedagogiki specjalnej zajmujący się wychowaniem i nauczaniem jak żyć z wadami słuchu
Tyflopedagogika -gr. typhlós 'ślepy; ukryty; ciemny' dział pedagogiki specjalnej zajmujący się nauczaniem i wychowaniem osobników niewidomych i słabo widzących.
Upośledzenie sprzężone - upośledzenie wielorakie i co najmniej skumulowane podwójne np. głuchota i ślepota, ślepota i upośledzenie umysłowe itp.
Wodogłowie ( hydrocefalia ) - wada centralnego układu nerwowego polegająca na nadmiernym gromadzeniu się płynu mózgowo - rdzeniowego w komórkach mózgowych ( wodogłowie wewnętrzne ) lub przestrzeniach podoponowych ( wodogłowie zewnętrzne ).
Wzorce ruchowe - przy każdym ruchu, lub zmianie pozycji przez ten ruch spowodowanej, mózg pobudza mięśnie do działania zawsze w dobrze skoordynowanych grupach - wzorcach.

TEMAT: NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ: PRZYCZYNY, PODZIAŁ

Przyczyny niepełnosprawności
•dysfunkcje fizyczne,
•dysfunkcje somatyczne,
•dysfunkcje psychiczne,
•dysfunkcje społeczne

Podział niepełnosprawności

A) niepełnosprawność uszkodzenia narządów zmysłów:sensoryczna
• osoby niewidome i słabo widzące
• osoby nie słyszące i słabo słyszące

B) niepełnosprawność fizyczna
• niep .motoryczna -uszkodzenia narządów ruchu
• przewlekłe schorzenia narządów wewnętrznych

C) nieełnosprawnoś. psychiczna
• upośledzenia umysłowe,
• niep intelektualna
• chorzy psychicznie z zaburzeniami osobowości i zachowania
• epileptycy z zaburzeniami świadomości

KRYTERIUM ZE WZGLĘDU NA „OKRES ŻYCIA „
a) od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa
b) z powodu różnych chorób
c) z powodu wypadków i urazów zawodowych
d) z powodu wypadków i urazów pozazawodowych
e) z powodu działań wojennych
f) z powodu starzenia się, wiek starczy, demencja

Problematyka ped. spec obejmuje
a) etiologię- przyczyny pochodzenie
b)fenomenologie –objawy towarzyszące upośledzenia umiarkowane zaburzeń zachowań
c) profilaktykę- zapobieganie wyst. Lub pogłębianiu
d) terapie wychowawczą –wychowanie korygujące usprawniajace leczenie


TEMAT: OLIGOFRENOPEDAGOGIKA

PRZYCZYNY UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO
I dziedziczne
II wrodzone (okres życia płodowego)
III okołoporodowe
IV nabyte w czasie samodzielnego życia jednostki / poporodowe


I przyczyny dziedziczne
• nieprawidłowości genów, które powstają w komórkach rodziców lub odległych przodków
• choroby dominujące
• choroby recesywne ( gdy oboje rodziców jest spokrewnionych; gdy są nosicielami choroby)-należą do nich zaburzenia metaboliczne, które sa przyczyną 2-4% głębszych upośledzeń. Zaburzenia metaboliczne dotyczą zaburzeń przemiany białkowej, tłuszczowej i węglowodanowej. Typowym przykładem tego zaburzenia jest fenyloketonuria , polegająca na braku zdolności przemiany fenyloalaniny w tyrozynę. Fenyloalanina jest niezbędnym składnikiem białka, a więc np. mleka. Dzieci, które choruja na fenuloketonurię maja jasne włosy,a ich mocz i pot ma mysi zapach. Spotykana jest także nadczynnośc ruchowa.Galaktozemia -zaburzenia przemiany węglowodanowej.Choroba wywołana mutacją punktową blokującą aktywność enzymu rozkładającego galaktozę (pochodzącą najczęściej z rozpadu laktozy) do glukozy i w następstwie nadmierne jej gromadzenie się w organizmie, co powoduje niedorozwój fizyczny i umysłowy oraz utratę wzroku. Nie leczona może wywołac małogłowie, czy matołectwo.
• promienie Rtg
• choroby anomalii chromosomu-zespół Downa(trisomia 21 pary chromosomu)- często zależy od wieku matki ; osoby chorena zespół Downa są upośledzone umysłowo :5% w stopniu lekkim, 15% w stopniu umiarkowanymi 20% w stopniu głębokim.


II przyczyny wrodzone (okres ciąży)
• kiła wrodzona może być przyczyna upośledzenia. Dzieje się to gdy matka jest zarażona Kretkiem bladym. W ten sposób może zostać uszkodzony płód a co za tym idzie uszkodzenie czaszki i zębów, głuchota, porażenie mózgowe, ślepota.
• Choroby wirusowe w pierwszym okresie ciąży np.różyczka, która jest bardzo niebezpieczna do 3miesiąca może powodować głuchotę, ślepotę, choroby serca, a nawet śmierć
• Promienie Rtg
• Konflikt serologiczny
• Czynniki chemiczne : leki, duże dawki insuliny, chemizacja artykułow żywnościowych
• Alkoholizm -może doprowadzić do małosprawnych plemników
• Urazy w czasie życia płodowego; gdy występuje próba mechanicznego uszkodzenia ciąży np. uderzenie w brzuch

III przyczyny okołoporodowe
• długotrwałe porody, podczas których może dojśc do niedotlenienia dziecka
• zbyt szybkie porody ponieważ jest zbyt gwałtowna zmiana ciśnień w krwiobiegu dziecka, co może powodować dziecięce porażenie mózgowe
• dzieciaki wcześniaki
• krwawienie podczas ciąży
szoki i wstrząsy, które zaburzają prawidłowe funkcjonowanie organizmu matki

IV przyczyny poporodowe
• choroby, które zaczynają się wczesnie jeszcze w łonie matki ale „rezultat” widoczny jest dopiero po porodzie np. zapalenie opon mózgowych
• urazy głowy
• choroby dziecięce (ospa, odra, płonnica, szkarlatyna)
• zaniedbania środowiskowe (socjokulturowe)

TEMAT: UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE- POJĘCIA KLASYFIKACJA, WSKAŹNIKI
to bardzo zlożona grupa o złożonej etiologii, różnorodnym obrazie klinicznym, zmianami klinicznymi, które sa podstawą tych zdarzeń.

Edgar doll- 6 kryteriów upośledzenie umysłowego (???)
I. niedojrzałość psychiczna
II. niedojrzałość spol
III. niska sprawność umyslowa o charakterze rozwojowym, która nie przemija wraz z dojrzewaniem fiz. jest to stan nieodwracalny
IV. jedn takie potrzebują utzrymac siebie bez pomocy srod
V. zahamowanie jest trwale.

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE
•istotnie nizszy niż przeciętne funkcjonowanie Intel, współwystepującym z istotnym ograniczeniem w zakresie 2 lub wiecej spośród następujących Zdolności poznawczych:
•porozumiewanie się
•samoobsluga trybu zycia domowego
•kontaktow spol
•korzystania z dobr spol-kult
•kierowanie sobą
•troski o zdrowie i bezp
•zdolności szkolnych
•sposób org wolnego czau i pracy .
•Istotnie nizszy oznacza nizszy o 2 odchylenia standardowe niż przeciętny poziom

ILORAZ INTEL:
• wskaźnik ogolnego poziomu rozwoju umysl, mierzonego rzetelnymi trafnymi technikami np.> Standfordzka skala Intel Bineta, skala Intel Wechslera dla dzieci.
• Termin został wprowadzony do psychologii w 1912 przez W. Sterna. II=wiek Intel/ wiek życia *100

Do 1968 istniały 3 klasyfikacje
1. debil (najlżejszy )
2. imbecyl
3. idiota (najcięższy)

WHO wprowadziło w 1968 inne oznaczenie:
1. lekkie
2. umiarkowane
3. znaczne
4. głębokie

RODZAJE DYSFUNKCI INTELEKTUALNYCH

1)globalne
*upośledzony umysł (niedorozwoj umysl-oligofrenia, ogólne otępienie-demencja) *zahamowanie rozwoju Intel
*obniżenie poziomu Intel
*opóźnienie rozwoju Intel

2) parcjalne
*upośledzenie określonej funkcji
*zahamowanie rozwoju określonej funkcji
*obniżenie poziomu rozwoju określonej funkcji
*opóźnienie rozwoju określonej funkcji



TEMAT: CHARAKTERYSTYKA UPOŚLEDZEŃ

Upośledzenie w stopniu lekkim:
• to taki poziom funkcjonowania intelektualnego i społecznego,który mieści się między 2,1 a 3 odchyleniem standardowym…55-69 (werschlera)
•jako osoby dorosłe nie przekraczają ogólnego poziomu rozwoju dziecka w wieku 10lat i 11miesięcy io prawidłowym rozwojuumysłowym
•jako osoby doroślenie przekraczają na ogół poziomu dojrzałości społecznej 17-latków o prawidłowym rozwoju intelektualnym
•wśród ogólnej populacji stanowią 2,6%, wśród osób umysłowo upośledzonych 89,0%
•dobrze rozumieją złożona polecenia
•mówią złożonymi zdaniami
•opanowują umiejętnbośći czytania, pisania oraz rozwiązywania prostych zadań matematycznych
•zdobywają wiedzę o świecie w zakresie 4 do 6 klasy szkoły masowej, w czasie pobytu w szkole specjalnej
•ujawniają bogactwo potrzeb psychicznych oraz potrzebę samourzeczywistnienia
•potrafią dbać o higienę osobistą, o swój ubiór i wygląd
•zdobywają zawód, zarabiają i biorą udział wżyciu społecznym

Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym
•to taki poziom funkcjonowania intelektualnego i społecznego, który mieści się między 3,01 a 4.00 odchylenia standardowego
•jako osoby dorosłe przekraczają poziom rozwoju intelektualnego dziecka w wieku 8lat i 12 miesięcy o prawidłowym rozwoju
•myślenie ma charakter konkretno- obrazowy
•gdy dorosną rzadko przekraczają poziom rozwoju społecznego 10-letniego dziecka o prawidłowym rozwoju umysłowym, posiadają jednak bogatsze doświadczenia życiowe niż dzieci w wieku 10 lat
•rozumieją złożone polecenia, mówią zdaniami, potrafią opanować umiejętność i pisania prostych tekstów
•potrafią radzić sobie w prostych życiowych czynnościach :
- ubierania się i rozbierania
- troska o czystość osobistą
- ścielenie łóżka
- przygotowanie prostych posiłków
- sprzątanie
- mycie naczyń
- robienie drobnych zakupów
- korzystanie z telefonu
- chodzenie po mieście i samodzielny powrót do domu
- Wykonywanie prac zarobkowych

Upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym
•poziom funkcjonowanie intelektualnego i społecznego mieści się między 4.1 a 5.00 odchyleniem standardowym
•jako osoby dorosłe nie przekraczają ogólnego poziomu rozwoju intelektualnego dziecka w wieku 5 lat i 6 miesięcy o prawidłowym rozwoju umysłowym
•gdy dorosną rzadko przekraczają poziom dojrzałość społecznej 1-8 letniego dziecka o prawidłowym rozwoju umysłowym, choć mają bogatsze od nich doświadczenia życiowe i społeczne
•wśród ogólnej populacji stanowią 0,1%, a wśród upośledzonych 3,5%
•mówią prostymi zdaniami, często występują u nich wady wymowy
•nie potrafią opanować umiejętności pisania, potrafią przeczytać proste wyrazy
•przerysowują koło, trójkąt, kwadrat, ale nie potrafią rombu
•ujawniają potrzeby fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności miłości oraz szacunku
•samodzielnie:
- jedzą
- ubierają się
- dbają o czystość i higienę osobistą
•podczas nauki w szkole opanowują proste czynności zawodowe, które po podjęciu pracy wykonują w zakładzie pracy chronionej


Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim:
•poziom funkcjonowania intelektualnego i społecznego poniżej 5.00 odchylenia standardowego
•jako osoby dorosłe nie przekraczają ogólnego poziomu rozwoju dziecko 3 lat i 2 miesięcy o prawidłowym rozwoju intelektualnym
•w ogólnej populacji stanowią 0,05%, wśród upośledzonych umysłowo 1,5%
•rozumieją proste zwroty, ale nie porozumiewają się z otoczeniem przy pomocy słów
•rzadko jedzą samodzielnie, nie potrafią się ubrać i rozebrać
•niekiedy myją się samodzielnie i potrafią wykonać drobne prace porządkowe i proste zadania (pod kontrola)

TERAPIA DZIECKA AUTYSTYCZNEGO
metoda holdingu (m. wymuszonego kontaktu) - jedno z rodziców na siłę trzyma dziecko nawet do kilku godzin - dziecko na początku się wyrywa - następnie uspokaja się i nawiązuje kontakt wzrokowy - dziecko zaczyna zauważać otoczenie
- metoda wspomaganej komunikacji - przytrzymywane dziecko wskazuje na położone przed nim litery - nawiązanie kontaktu
- metoda behawioralna- zasada wzmocniona w postaci nagrody lub metoda nie behawioralna - kary (uciśnięcie)
- metoda Weroniki Sherdorm - ruch + partner
- metoda Video domowego - dotyczy dzieci z grupy ryzyka
- zabawy paluszkowe

TEMAT: PEDAGOGIKA TERAPEUTYCZNA
• Dział pedagogiki specjalnej(rewalidacyjnej)
• Zajmuje się nauczaniem i wychowaniem jednostek kalekich z zaburzeniami lokomocji, przewlekle chorych (dzieci np.
• zaburzeniami funkcji motorycznych,
• uszkodzenia narządu ruchu
• Choroba reumatyczna
• Przewlekłe schorzenia somatyczne
• Schorzenia sprzężone
• Zajmuje się ludźmi, którzy muszą się na nowo przystosować
Mamy ty do czynienia z ograniczeniem zaspokajania potrzeb. Jest to stan pewnego niedoboru , który jednostka chce uzupełnić.
Zaspokajanie potrzeb jest warunkiem zdrowia. Gdy potrzeby niesą zaspokajane prawidłowo to powoduje to zaburzenie w zachowaniu człowieka, co powoduje mechanizmy obronne i wyzwala konflikty społeczne.

Piramida potrzeb Maslowa
1. fizjologiczne
2. bezpieczeństwa
3. przynależności i miłości
4. uznania i szacunku
5. samourzeczywistnienia
6. sensu życia
Choroba i hospitalizacja utrudniają zaspokajanie potrzeb.

Rodzaje niepełnosprawności
Obniżona sprawność sensoryczna (zmysłowa) – brak, uszkodzenie lub zaburzenie funkcji analizatorów zmysłowych (są to m.in. osoby niewidome, niedowidzące, głuche, niedosłyszące, z zaburzeniami percepcji wzrokowej i słuchowej)
Obniżona sprawność intelektualna – upośledzenie umysłowe, demencja starcza
Obniżona sprawność funkcjonowania społecznego – zaburzenia równowagi nerwowej, emocjonalnej oraz zdrowia psychicznego
Obniżona sprawność komunikowania się – utrudniony kontakt słowny (zaburzenia mowy, autyzm, jąkanie się)
Obniżona sprawność ruchowa – osoby z dysfunkcją narządu ruchu (wrodzoną lub nabytą)
Mózgowe porażenie dziecięce
Obniżona sprawność psychofizyczna z powodu chorób somatycznych – np. nowotwory, guz mózgu, cukrzyca, rak)
Najczęstsze przyczyny niepełnosprawności
Wady wrodzone
Choroby przewlekłe (80%)
Nagłe - wypadki, urazy, zatrucia

Wyróżnia się ponadto:
Inwalidztwo - częściowa niezdolność do wykonywania pracy zawodowej, spowodowana długotrwałym lub trwałym naruszeniem sprawności organizmu. O inwalidztwie mówi się, gdy choroba trwa powyżej sześciu miesięcy.
Kalectwo - niedorozwój, brak lub nieodwracalne uszkodzenie narządu lub części ciała (trwałe uszkodzenie organizmu). Może, ale nie musi spowodować zmniejszenia lub utraty zdolności do pracy zawodowej.
Osoba niepełnosprawna to osoba, u której istotne uszkodzenia i obniżenie sprawności funkcjonowania organizmu powodują uniemożliwienie, utrudnienie lub ograniczenie sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie, biorąc pod uwagę takie czynniki jak płeć, wiek oraz czynniki zewnętrzne.