Rusyfikacja, a germanizacja.

Państwo rosyjskie poprzez rusyfikację dążyło do wynarodowienia Polaków przez stopniowe narzucanie języka rosyjskiego, obyczajów, kultury i wzorców, np. w sztuce. Próbowano propagować prawosławie wśród wyznawców innych religii. Zrusyfikowano administrację i szkolnictwo, likwidowano kościoły, wysiedlano i wywłaszczano Polaków. Silnej rusyfikacji poddawano dzieci i młodzież - ze względu na ich ubogą jeszcze znajomość kultury i języka ojczystego.

Po wybuchu II wojny światowej ZSRR w sojuszu z Niemcami 17 IX 1939 roku dokonał agresji na Polskę i anektował jej ziemie wschodnie. Germanizacja była bardziej okrutna i bezwzględna.

Germanizacja doprowadziła do masowego zabijania mężczyzn, kobiet i dzieci, zagładę w obozach, niewolniczą eksploatację, wysiedlenia, burzenie i palenie miast, wsi i osiedli, grabieże majątkowe i niszczenie skarbów kultury narodowej; prześladowania ze względów politycznych i rasowych. Zbrodnicza działalność okupanta objęła germanizację wybranych grup dzieci, uznanych za wartościowe pod względem rasowym. Ziemie polskie zostały przekształcone przez Niemców w międzynarodowe cmentarzysko, w obozach zagłady wymordowano większość europejskich Żydów. W wyniku okupacji niemieckiej Polska poniosła olbrzymie straty w ludziach, majątku narodowym i dorobku kulturalnym.