Azja - wszystko, co powinieneś wiedzieć

Azja

- największy kontynent świata – 44 mln. km²

- leży na płk pn. i wsch.

- pn. – Syberia; wsch. – Chiny, Japonia, Korea; pd.-wsch. – Indonezja, Malezja; pd. – Indie, Pakistan; pd.-zach. – Irak, Iran; śr. - Mongolia

- ma rozwiniętą linię brzegową

- leży na 8 płytach tektonicznych

- występują tam trzęsienia ziemi, zjawiska wulkaniczne (szczególnie w Pacyficznym Pierścieniu Ognia – Wyspy Japońskie, Filipiny, A. Mniejsza, Himalaje, archipelag Malajski)

- ukształtowanie powierzchni jest urozmaicone, powód: kontynentalizm klimatu centralnej cz. Azji

- największe wyspy: Borneo, Sumatra, Honsiu, Celebes, Jawa, Luzon

- największe półwyspy: Arabski, Indochiński, Indyjski, Azja Mniejsza, Tajmyr, Malajski, Kamczatka, Koreański

- jest to kontynent kontrastów wysokościowych: Morze Kaspijskie (Rów Mariański), Mount Everest

- ¾ powierzchni zajmują wyżyny: największa – Tybetańska (Tybet), Środkowosyberyjska, Mongolska, Irańska i góry

- ¼ powierzchni zajmują niziny: największa – Zachodniosyberyjska, Mezopotamska, Chińska, Turańska

- duża odległość wnętrza lądu od wybrzeży oceanicznych, powód: różne typy klimatu

- obejmuje wszystkie strefy klimatyczne świata, powód: rozciągłość południkowa

- s. klim. równikowych – duże opady przez cały rok, temp. wysokie, jedna pora roku, wilgotne lasy równikowe; s. klim. podrównikowych – pora deszczowa i sucha, temp. wysokie, klimat monsunowy, sawanny, lasy wilgotne; s. klim. zwrotnikowych – k. suchy, temp. wysokie, roślinność pustynna i półpustynna, sawanny; s. klim. podzwrotnikowych – duże dobowe i roczne wahania temp., niewielkie opady, stepy, półpustynie; s. klim. umiarkowanych – wyraźne pory roku, duże amplitudy temp. w dzień, opady zróżnicowane, tajga, stepy, lasy mieszane; s. klim. okołobiegunowych – małe amplitudy temp., niskie opady, tundra, pustynie lodowe

- równomierne rozmieszczenie rzek, powód: zróżnicowanie klimatu

- oceany opływające: pn. Arktyczny, pd. Indyjski, wsch. Spokojny

- morza: Czarne (jezioro), Kaspijskie, Śródziemne,

- monsuny – wiatry z lądu do morza, z morza do lądu

- regiony o największej sieci rzecznej (południowa, płd.-wsch. i wsch. – monsuny; Syberia – topnienie śniegu; Nizina Mezopotamska – pady w górach Taurus)

- wnętrze Azji – obszary bezodpływowe

- największe jezioro – Morze Kaspijskie; najgłębsze jezioro Baukau; najdłuższe jezioro – Jancy

- najludniejszy kontynent świata; najludniejszy kraj – Chiny

- rozmieszczenie ludności zróżnicowane, powód: warunki środowiska

- wiele obszarów bezludnych i o małej gęstości zaludnienia (60%)

- przeważająca część ludności mieszka na trzech obszarach – A. wschodnia, południowa, południowo – wschodnia

- Rasy: żółta (55%) – A. wsch. i płd.-wsch.; biała (43%) – Indie, Turcja, Arabowie, Persowie, Bliski Wschód, A. zach. i śr.; czarna (2%) – Filipiny, Płw. Malajski, Indyjski (połowa) i Sri Lanka

- chrześcijaństwo – Azjatycka cz. Rosji, Filipiny; islam – Bliski Wschód, Bangladesz, Indonezja; buddyzm – A. śr., płw. Indyjski

- religie narodowe: judaizm – Izrael; hinduizm – Indie; szintoizm – Japonia; konfucjanizm – cz. Chin, cz. Korei płd.; religie plemienne – Syberia; ateizm – Korea płn.

- po II wojnie św. nastąpiły zmiany na mapie politycznej spowodowane: klęską Japonii, procesem dekolonizacji, rozprzestrzenianiem się komunizmu, rozpadem ZSRR na kilkanaście niepodległych państw

- Azja to kontynent wielu konfliktów: wojna koreańska, w. wietnamska, w. w zatoce Perskiej, konflikty Blisko Wschodnie, k. w Afganistanie, k. w Sri Lance, Kurdowie, Tybetańczycy

- kontynent dużych różnic pod względem rozwoju gospodarczego

- grupy krajów pod wzg. poziomu rozwoju gospodarczego: wysoko rozwinięte – PKB /1o pow. 10 000 $, dominują usługi, Japonia, Singapur, Izrael, Korea Południowa, Tajwan; średnio rozwinięte: PKB /1o 2000 – 10 000 $, dominuje przemysł, Chiny, Tajlandia, Malezja, Indonezja, Filipiny, Turcja; słabo rozwinięte: PKB /1o pon. 2000 $, dominuje rolnictwo, Mongolia, Korea północna, Wietnam; eksporterzy ropy naftowej: Z.E.A. Iran, Irak, Kuwejt, Arabia Saudyjska, Katar