Integracja militarna Unii Europejskiej.

Źródeł procesu integracyjnego w Europie Zachodniej należy szukać w ogólnej sytuacji międzynarodowej po zakończeniu II wojny światowej. W 1949 roku Związek Socjalistycz-nych Republik Radzieckich przełamał amerykański monopol na posiadanie i produkcję broni atomowej. W tym samym roku partia komunistyczna przejęła władzę w Chinach a w roku 1950 wybuchła wojna koreańska. Te wydarzenia spowodowały radykalny wzrost napięcia międzynarodowego, a w konsekwencji rozpoczęły proces integracji Zachodu, w tym także integracji militarnej.
Główną ideą procesu integracji było trwałe włączenie Niemiec w proces tworzenia stabilnego ładu pokojowego, tak by skutecznie zapobiegać niemieckiemu ekspansjonizmowi. Dodatkowo zaś zwracano uwagę na takie aspekty jak powojenna odbudowa gospodarcza państw europejskich oraz dążenie do równowagi gospodarczej pomiędzy USA a państwami Europy.
W 1950 roku USA zaproponowało powołania do życia zachodnioeuropejskiego sys-temu bezpieczeństwa, który ograniczał integrację militarną do utworzenia w NATO (klasycz-nym wielostronnym sojuszu wojskowym) wspólnych struktur dowodzenia i planowania, wy-słanie do Europy Zachodniej około sześciu dywizji amerykańskich oraz pomoc finansową przeznaczoną na dozbrojenie i modernizację europejskich sił zbrojnych w ramach NATO (w tym także utworzenie dziesięciu dywizji zachodnioniemieckich, pozbawionych jednakże wła-snego ministerstwa obrony, sztabu generalnego, sił powietrznych i ciężkiego uzbrojenia.
Rząd brytyjski popierał koncepcję USA. Nie podzielała jej natomiast opozycja parla-mentarna z Churchillem na czele. Ten ostatni postulował, bowiem utworzenie samodzielnej armii zachodnioeuropejskiej. Podczas sesji Zgromadzenia Doradczego Rady Europy w sierp-niu 1950 roku Churchill przedłożył projekt rezolucji, która przyjęta została zdecydowaną większością głosów. Rezolucja wzywała państwa Europy Zachodniej do utworzenia własnej armii, w której partycypowałaby Republika Federalna Niemiec. Armia ta ściśle współpraco-wałaby z siłami zbrojnymi USA, Kanady i Wielkiej Brytanii na kontynencie.
Dyskusja na temat bezpieczeństwa europejskiego objęła również Bonn. Sprawa utwo-rzenia armii zachodnioniemieckiej wiązała się tutaj nie tylko z perspektywami integracji mili-tarnej Zachodu. Remilitaryzacja Republiki Federalnej mogła być także instrumentem w dąże-niu rządu federalnego do zniesienia Statutu Okupacyjnego i odzyskania całkowitej suweren-ności. W sprawie polityki obronnej rząd RFN proponował zwiększenie stanu liczebnego wojsk mocarstw zachodnich w Republice Federalnej, utworzenie paramilitarnych oddziałów policyjnych oraz sformowania zachodnioniemieckiego kontyngentu wojskowego. Oddziały policyjne miałyby podlegać bezpośrednio rządowi federalnemu, kontyngent wojskowy zaś stanowić część ewentualnej armii zachodnioeuropejskiej.
W odpowiedzi na propozycję Adenauera ministrowie spraw zagranicznych mocarstw zachodnich obradujący w dniach między 12 a 18 września 1950 roku w Nowym Jorku wydali deklarację, w której między innymi postanowili przyjąć do wiadomości stanowisko rządu federalnego w sprawie udziału Republiki Federalnej w armii zachodnioeuropejskiej, nie go-dząc się jednak na utworzenie zachodnioniemieckiej armii narodowej, oraz wyrazić swą zgo-dę na utworzenie paramilitarnych sił policyjnych w liczbie trzydziestu tysięcy ludzi podle-głych bezpośrednio rządowi federalnemu.
Niejako w odpowiedzi na powyższe Francja wystąpiła z własną inicjatywą. 24 paź-dziernika 1950 roku premier rządu francuskiego Pleven ogłosił plan utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej (EWO). W jej ramach powstać miała wspólna armia państw członkow-skich. W skład armii wchodziłyby również siły zbrojne RFN. Integracja sił zbrojnych państw członkowskich miałaby nastąpić na szczeblu batalionu lub pułku. Armia ta winna podlegać wspólnemu ministrowi obrony odpowiedzialnemu przed Dyrektorium Ministrów Obrony kra-jów członkowskich i specjalnie do tego celu utworzonym Zgromadzeniem. W skład Zgroma-dzenia wchodziliby delegaci parlamentów narodowych lub posłowie wybrani w wyborach bezpośrednich. Pozostałe organy EWO miały być ściśle wzorowane na strukturach Europej-skiej Wspólnoty Węgla i Stali.
19 grudnia 1950 roku, podczas sesji Rady Ministerialnej NATO, została podjęta decy-zja o utworzeniu naczelnego dowództwa połączonych sił zbrojnych w Europie. Na stanowi-sko naczelnego dowódcy powołano generała Eisenhowera. Siedzibę dowództwa postanowio-no umieścić w Paryżu. Rada doszła również do jednomyślnego porozumienia w sprawie przy-łączenia Republiki Federalnej Niemiec do NATO.
2 kwietnia 1951 roku Dowództwo Połączonych Sił Zbrojnych NATO w Europie zain-augurowało swoją działalność. Podlegał mu obszar obejmujący wszystkie europejskie pań-stwa członkowskie Paktu, z wyjątkiem Wielkiej Brytanii i Portugalii. Nieco później państwa podlegające dowództwu oddały do jego dyspozycji część swoich sił zbrojnych. Dowództwo połączonych sił zbrojnych decydowało o ich rozmieszczeniu i użyciu bojowym, podczas gdy w zakresie wyszkolenia siły te podlegały nadal dowództwom narodowym.
Niemal równolegle z decyzjami podjętymi przez NATO zainicjowane zostały roko-wania przedstawicieli sześciu państw EWWS na temat utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej. Rokowania połączono z pertraktacjami trzech mocarstw zachodnich i Republiki Federalnej w sprawie zawarcia tzw. układu niemieckiego. Został on podpisany 26 maja 1952 roku w Bonn. Na jego mocy RFN uzyskała zgodę na udział Jej oddziałów w przyszłej armii zachodnioeuropejskiej.
27 maja 1952 roku ministrowie spraw zagranicznych sześciu państw EWWS: Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, RFN oraz Włoch, podpisali w Paryżu układ o utworzeniu EWO. Sygnatariusze układu decydowali się na utratę prawa do posiadania własnych sił zbroj-nych, z wyjątkiem oddziałów stacjonujących w koloniach lub przeznaczonych do utrzymania porządku publicznego. Siły zbrojne EWO miały liczyć czterdzieści trzy dywizje, w tym dwa-naście zachodnioniemieckich. Ponieważ EWO miała być ściśle podporządkowana NATO (art. 5), prawo dysponowania jej siłami militarnymi na wypadek konfliktu zbrojnego przechodziło na Pakt Północnoatlantycki. Republika Federalna, formalnie niebędąca członkiem NATO, stałaby się wówczas jej członkiem faktycznym. Integracja sił zbrojnych państw członkow-skich miała nastąpić na szczeblu korpusu. Siły te dysponowałyby jednolitym umundurowa-niem, uzbrojeniem, programem szkolenia oraz objęte byłyby wspólną taktyką i strategią wo-jenną.
W 1952 roku utworzono Dowództwo Połączonych Sił Zbrojnych Atlantyku z siedzibą w Norfolk (USA) oraz Dowództwo Kanału La Manche z siedzibą w Northwood (Wielka Bry-tania). Dowództwu Atlantyku podlegał obszar od Arktyki do Zwrotnika Raka i od brzegów Ameryki Północnej do brzegów Europy, z wyjątkiem kanału La Manche i południowej części Morza Północnego. Te ostatnie podlegały z kolei Dowództwu Kanału La Manche. Natomiast obrona terytoriów USA i Kanady znajdowała się od 1949 roku w gestii Grupy Planowania Regionalnego Kanada - Stany Zjednoczone z siedzibą w Arlington (USA). Wszystkie wymie-nione wcześniej dowództwa sił połączonych podlegały bezpośrednio Komitetowi Wojsko-wemu NATO.
l lipca 1952 r. francuski minister spraw zagranicznych Schuman wystąpił z propozycją utworzenia Europejskiej Wspólnoty Politycznej (EWP). Podczas inauguracyjnego posiedze-nia Rady Ministrów EWWS w Luksemburgu (8-10 września 1952 r.) zapadła decyzja zaleca-jąca Wspólnemu Zgromadzeniu EWWS opracowanie projektu układu o EWP. We wrześniu 1953 r. projekt był gotowy, choć państwa EWWS nie osiągnęły zgody w sprawie wspólnej polityki zagranicznej i obronnej. 30 sierpnia 1954 r. Zgromadzenie Narodowe Francji podjęło uchwałę o niedopuszczeniu układu niemieckiego i układu o Europejskiej Wspólnocie Obron-nej pod obrady izby. Uchwala ta zaciążyła nad dalszymi losami integracji. Oponenci rządu zakwestionowali zasadność tworzenia armii ponadnarodowej przy braku ponadnarodowej polityki zagranicznej i obronnej. Żywotne okazały się ponadto obawy przed hegemonią RFN w zjednoczonej Europie. Po tym fakcie Francja utraciła inicjatywę w polityce integracyjnej.
Od 28 września do 3 października 1954 roku obradowała w Londynie konferencja mi-nistrów spraw zagranicznych USA, Wielkiej Brytanii, Kanady i sześciu państw EWWS. Jej decyzje zostały następnie skodyfikowane w pakiecie kilku układów podpisanych 23 paździer-nika 1954 roku w Paryżu. Był to między innymi układ w sprawie utworzenia narodowej armii zachodnioniemieckiej. Układ w sprawie remilitaryzacji RFN opierał się na projekcie amery-kańskim i zapowiadał powołanie do życia oraz integrację z NATO 12 dywizji zachodnionie-mieckich. Dwa z przyjętych protokołów dodatkowych do układu stanowiły o powołaniu w przyszłości sił zbrojnych Unii Zachodnioeuropejskiej i utworzeniu Agencji Kontroli Zbrojeń, ostatni protokół natomiast ustanawiał system ograniczeń i kontroli zbrojeń obejmujący wszystkie państwa Unii, a także zakazywał Republice Federalnej Niemiec (podobnie jak układ o EWO) produkcji broni ABC.
Z chwilą złożenia dokumentów ratyfikacyjnych przez wszystkich sygnatariuszy (5 maja 1955 roku) układy paryskie weszły w życie. Na mocy układu niemieckiego w wersji z 1954 roku RFN uzyskała zgodę na przystąpienie do NATO oraz Unii Zachodnioeuropejskiej. Utworzony został także Stały Komitet Zbrojeń, którego celem była standaryzacja uzbrojenia oraz wspólna produkcja broni.

Na mocy porozumienia pomiędzy prezydentem Francji Mitterandem i kanclerzem RFN Kohlem została w 1987 roku utworzona Brygada Francusko – Niemiecka, która goto-wość do działania uzyskała 1 stycznia 1991 roku. Na mocy układu z La Rochelle z listopada 1992 roku utworzono korpus francusko – niemiecki, bardziej znany pod nazwą Eurokorpus. W 1993 roku do porozumienia o utworzeniu Eurokorpusu przystąpiła Belgia, w 1994 roku Hiszpania i w 1996 roku Luksemburg.
Na szczycie w Kolonii (3-4 czerwiec 1999 roku) uzgodniono, że Korpus Europejski zostanie przekształcony w siły szybkiego reagowania Unii Europejskiej. W kwietniu 2000 roku Eurokorpus przejął dowództwo nad siłami pokojowymi KFOR w Kosowie. Od 2004 roku całość sił Eurokorpusu należy do kategorii Sił Wysokiej Gotowości, zdolnych do prze-rzutu. Eurokorpus uczestniczył w misji w Afganistanie jako VII Zestaw Sił Odpowiedzi NA-TO (NRF).
W chwili obecnej potencjał Eurokorpusu to 800 sztuk czołgów, 350 sztuk artylerii i ok. 60000 żołnierzy. Poza tym Korpus Europejski dysponuje mobilnym centrum dowodzenia, które osiąga pełną gotowość bojową maksymalnie po czterech dobach. Kontrybucje poszcze-gólnych państw na rzecz Eurokorpusu przedstawiają się następująco: Brygada Francusko - Niemiecka (stacjonująca w Mullheim); trzy dywizje zmechanizowane - niemiecka (Sigmarin-gen), belgijska (Saive), hiszpańska (Burgos); francuski pułk łączności (Luneville) oraz luk-semburska kompania rozpoznawcza (zintegrowana od 1996 roku z dywizją belgijską) stacjo-nująca w Diekirch). Kwatera główna rozlokowana jest w Strasbourgu - pracuje w niej ponad 900 żołnierzy i 70 osób cywilnych, z tego Francja ma 349 przedstawicieli, Niemcy 273, Hisz-pania 184, Belgia 135 i Luksemburg 2 oraz jest 33 przedstawicieli innych państw.











BIBLIOGRAFIA
1. Brygada francusko-niemiecka : Niemcy i Francuzi złączeni pod wspólnym dowództwem. „Komandos”, nr 2/1992
2. Bezpieczeństwo europejskie - wspólna koncepcja 27 państw UZE, Biuro Prasy i Informacji Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1996
3. L. Lewandowski, Przez korpus do armii? Europejski filar NATO, „Polska Zbrojna”, nr 245/1995
4. Z. Czarnotta, Eurokorpus, „Przegląd Wojsk Lądowych”, nr 10/1996
5. A. Faupin, Strategiczne zjednoczenie kontynentu, „Wojsko i Wychowanie”, nr 4/1998
6. P. Kasznia, Eurokorpus – Paryż. Wojsko UE niezależne od NATO, „Rzeczpospolita”, nr 280/1999
7. J. Karczmarek, Pomysły na bezpieczną Europę, „Wiedza Obronna”, nr 3/2000
8. M. Prescott, Euroarmia inauguruje germański hymn, „The Sunday Times” z 29.05.2001
9. Z. Ryba, Europejskie siły szybkiego reagowania, „Wojskowy Przegląd Techniczny i Logi-styczny”, nr 4/2002
10. R. Bogdański, J. M. Nowakowski, Siły ślamazarnego reagowania - Europa śni o armii karzełków, „Wprost”, nr 19/2003
11. S. Koziej, Bezpieczeństwo i obronność Unii Europejskiej, „Myśl Wojskowa”, nr 1/2005
12. J. Karczmarek, Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, „Myśl Wojskowa”, nr 4/2005
13. Projekt Konstytucji Europejskiej, http://www.european-convention.eu.int/
14. Komisja Europejska: Opinion of the Commission, pursuant to Article 48 of the Treaty on European Union, on the Conference of representatives of the Member States’ governments convened to revise the Treaties, http://ue.eu.int/igc/docs/st12654.en03.pdf
15. http:/www.eurocorps.net/history/eurocorps_history/
16. Javier Solana, EU High Representative for the Common Foreign and Security Policy: A Secure Europe in a Better World, http://ue.eu.int/pressdata/EN/reports/76255.pdf