Sens życia na podstawie "Fausta".

„Człowiek ma w życiu dwa wyjścia:
Kształtować rzeczywistość lub poddać się jej”
Josif Brodski

Trudno zdefiniować sens życia ludzkiego. Wielu poetów i pisarzy starało się stawić czoło temu trudnemu tematowi. Myśl ta budziła szczególne zainteresowanie wśród humanistów, ludzi oświeconych, którzy za wszelką cenę, zdobywając liczne umiejętności, starali się dotrzeć do prawdy.

Przykładem takiej osoby jest bohater „Fausta”, jednego z utworów wybitnego poety niemieckiego, autora wierszy, lirycznych ballad, poematów, dramatów, powieści- Johana Wolfganga Goethego.
W swoim dziele autor przedstawia dzieje nieprzeciętnego człowieka poszukującego prawdy, szczęścia i sensu życia.

Z przytoczonego fragmentu wynika, że bohater- XVI-wieczny uczony-całe swoje życie spędził studiując mądre księgi, ale mimo to nie posiadł prawdziwej wiedzy o życiu, ponieważ wszelkie ludzkie poznanie ma swe granice. Zmęczony życiem i zniechęcony porażką bohater, w chwili wielkiego rozgoryczenia wyznaje:

„Stanąłem wreszcie u przerwy
Takim półgłówkiem, jak pierwej.
Noszę magistra, doktora nazwisko,
I już to dziesięć lat blisko,
Jak po ciemnej, krętej drodze
Uczniów moich za nos wodzę-
I widzę jawnie, że nie dla nas wiedza,
Że próżno o niej się marzy!”

Faust uważa, że pomimo zdobytej wiedzy nic nie wie, że poprzez przeczytanie sterty ksiąg nie zdoła naprawić świata, czy też dać szczęścia ludzkości. Faust nadal jest jednak nienasycony, głodny wiedzy, pragnie poznać tajemnice, jakie kryje wszechświat. Uważa, że tkwi w „stęchłej jamie”, „wśród (…) gniazda robaków i pleśni” i nigdy nie zdoła się z niej wydostać, choć oddałby za to wszystko. Nie może osiągnąć upragnionego celu i dlatego ma poczucie, że zmarnował życie na bezowocnym zagłębianiu wiedzy.

Bohater podkreśla swoją wyższość i stosunek do innych wykształconych ludzi, mówiąc: „Wprawdzie mój umysł o wiele wyprzedza tych wszystkich ziemskich kuglarzy, bakałarzy i doktorów”. Sądzi, że jest człowiekiem mądrzejszych od innych, gdyż nie ma moralnych skrupułów, nie boi się diabła ani kary za grzechy. Ludzi traktuje jak swoich uczniów, którzy podążają za nim poznając tym samym świat. Uważa, więc siebie za jednostkę wybitną. To charakterystyczna cecha bohatera romantycznego. Jest jednak rozgoryczony: „Nie mogę sobie wystawić środka, którym bym ludzi mógł poprawić”. Troszczy się o ludzi, ich szczęście i dobro. Obawia się, że jego wykształcenie nie umożliwi mu pomocy innym ludziom. Uważa, że jest do tego powołany ze względu na zdolności i potencjał intelektualny.

Marzeniem Fausta jest oswobodzenie się z mąk, jakimi jest tkwienie w niewiedzy. Pragnie poznać tajemnice, jakie skrywa świat, przyczynę i sens istnienia. Chce znać odpowiedź na wszystkie pytania dręczące ludzkość od zarania dziejów. Dopiero, wówczas poczuje się szczęśliwy. Wiedza jest dla niego drogą go uszczęśliwienia innych. Pisze o tym we fragmencie:

„Ach, gdyby można po górach
W twym miłym świecie wędrować,
Z duchami na lekkich piórkach
Po jarach, łąkach żeglować,
Odrzucić ten wiedzy swąd,
Wpłynąć w twej rosy prąd!”

Faust całe życie podporządkowuje swojemu marzeniu, jakim jest posiadanie wiedzy dotyczącej każdej dziedziny życia. W tym celu zdobył solidne wykształcenie, przeczytał sterty ksiąg, „ Księżycu jasny, (…) ileż czuwałem razy przy tym stole, gdy ty wschodziłeś w swoim świetlnym kole nad te papierów i ksiąg gromady”.

Faust jest buntującym się geniuszem, ma w sobie również coś z Prometeusza. Dręczy go niemożliwe do przezwyciężenia poczucie ograniczoności swych władz duchowych, umysłowych. Nie jest człowiekiem oświecenia, wiedza nie przynosi mu satysfakcji. Im więcej jej gromadzi, tym bardziej odczuwa jej ograniczoność, chciałby być nieśmiertelny, lecz jest tylko jednostką, spośród wielu śmiertelników. W tej postaci wyraźnie widać konflikt pomiędzy „boskością” człowieka wyższego od innych stworzeń, a ograniczeniem jego możliwości. Faust osiąga granice poznania, dalej jako człowiek nie może się rozwijać.

Wykorzystując legendę doktora Fausta, Goethe przedstawił swój system filozoficzny, będący sumą doświadczeń i przemyśleń, które gromadził przez całe życie. Poemat epicki „Faust” zawiera dużo pytań o stosunek pomiędzy człowiekiem Bogiem, pomiędzy jednostką a społeczeństwem oraz o granice ludzkich możliwości. Tak naprawdę jest to utwór o poszukiwaniu szczęścia. Szczęścia, jako zrozumienia sensu życia, danie szczęścia innym. Każdy człowiek przyjmuje sobie własny sens życia. Dla jednego będzie nim bardzo bliska osoba, z którą pragnie się dzielić los, dla innego praca, przy wykonywaniu której czuje się spełniony. W złych chwilach nawet małe nie powiedzenia stają się wielkimi tragediami. Często popadamy w depresje. Wtedy pomóc nam mogą bliscy ludzie, lub możemy nabrać optymizmu. Trzeba spojrzeć na świat prze „różowe okulary”, z życzliwością, a każde duże lub małe niepowodzenie traktować jako nowe doświadczenie. „Błędy też się dla mnie liczą. Nie wykreślam ich ani z życia, ani z pamięci. I nigdy nie winię za nie innych.” – Andrzej Sapkowski. Należy odkryć w sobie siłę do zrozumienia i naprawiania tych błędów, a znajdziemy radość w naszym istnieniu. W życiu czeka nas tyle szczęścia na ile sobie pozwolimy, ponieważ nosimy je w sobie. Nie zmieniajmy ani nie ulepszajmy świata, on zawsze będzie niedoskonały, więc zmieńmy tylko swoje nastawienie do niego. Większość ludzi, tak jak Faust wyciąga z zewnętrznych doświadczeń zdecydowanie negatywne, pesymistyczne wnioski, natomiast wewnętrzny rozwój prowadzi do akceptacji życia. A to daje szczęście. Faust może być reprezentantem wszystkich ludzi, który sprawdza się w wielu rolach, dążąc jednocześnie do samorealizacji. Tak jak człowiek, który szuka celu i sensu życia, chce być kimś innym.

„Życie, podobnie jak proces,
można wygrać lub przegrać”

Każdy człowiek jest „kowalem swojego losu” i tak naprawdę tylko od niego zależy „jak poprowadzi proces”. Celem ludzi jest życie w szczęściu. Może ono wystąpić w postaci samorealizacji, akceptacji, miłości. Człowiek nastawiony optymistycznie do życia, nawet w swoich błędach, mniejszych czy też większych, zawsze znajdzie wartość nowego doświadczenia.
Człowiek spełniony i szczęśliwy to taki, który wygrał życie, i wziął z niego wszystko, co najlepsze. Ważne jest przeżycie naszego życia zgodnie z przyjętymi przez nas wartościami. Musimy również pamiętać o miłości bliźniego. Nic nie daje takiego szczęścia jak uczucie „bycia kochanym”. Kochając szczerze i gorąco jesteśmy zdolni do licznych poświęceń, dajemy całych siebie. W końcu więcej szczęścia jest w dawaniu niż w braniu. To właśnie zdołał odkryć Faust.