Sarmatyzm to ideologia i styl życia w XVIII wieku. Szlachta ta wywodziła swój rodowód od legendarnych sarmatów, którzy słynęli z umiłowania wolności, patriotyzmu, waleczności i odwagi.
Taki rodowód miał zapewnić i uzasadnić uprzywilejowaną pozycję szlachty w państwie. Z czasem szlachcic - sarmata utożsamiony był z takimi cechami jak:
- warcholstwo (pijaństwo, bijatyki, awantury)
- obskurantyzm (zacofanie, ciemnota, zabobonność)
- fanatyzm religijny
- ksenofobia (lęk, niechęć wobec obcych)
- pieniactwo (skłonność procesowania się, megalomania)