Świat pod znakiem konfrontacji międzyblokowej 1955 - 1970

Między "Wschodem" i "Zachodem" występował konflikt o podłożu przede wszystkim politycznym i ideologicznym, ale także ekonomicznym i światopoglądowym. W większości konflikt ten przybierał formę walki propagandowej oraz walki wywiadów, w tym wywiadów gospodarczych. Dochodziło także do konfrontacji zbrojnej. Aby lepiej zrozumieć owy okres konfrontacji międzyblokowej w latach 1955 – 1970, należy najpierw przedstawić jej podłoże.
Po drugiej wojnie światowej świat podzielony został na dwa bloki: wpływów USA i wpływów ZSRR. Po raz pierwszy określenie „żelaznej kurtyny” użył Winston Churchill, podczas wystąpienia w Fulton (5 marca 1946 r.), który opowiedział się za stawieniem przez Zachód oporu komunizmowi: "Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem, w poprzek kontynentu zapadła żelazna kurtyna, a kraje na wschód od niej znalazły się pod panowaniem Moskwy". Chodzi tu oczywiście o podział Niemiec na RFN(powstałe z tzw. Trizonii) i NRD (zwierzchnictwo ZSRR). Symbolem podziału Niemiec stał się mur berlński. Owo wydarzenie uważa się za początek zimnej wojny i podziału ładu świata na dwa wspomniane wyżej bloki.
Do przyczyn konfliktów międzyblokowych można również zaliczyć doktrynę Trumana i plan Marshalla. Harry Truman postanowił udzielić pomocy finansowej dla Turcji i Grecji, które były zagrożone wpływami ZSRR, jednak jeszcze nie całkowicie zdominowane przez Kreml. Plan Marshalla, to pomoc ekonomiczna dla wszystkich państw Europy, które jej potrzebowały. Kraje zdominowane przez Związek Radziecki odrzuciły ten program.
Przejdę do konfliktów zbrojnych, które niewątpliwie były efektem wszelakich działań politycznych między stronami żelaznej kurtyny. Do najbardziej krwawych i najdłuższych należy konflikt izraelsko – palestyński. A rozpoczęło się od podjęcia decyzji przez ONZ w 1947 roku o podziale Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. Dwie różne religie tych państw stały się jednak zarzewiem konfliktów. Izrael korzystał z poparcia ZSRR. Dzięki czemu udało się państwu zająć terytorium większe aniżeli określiła to ONZ. Wkrótce jednak ZSRR zwróciło się w stronę państw arabskich, nie uznając tym samym nowych granic Izraela.
W 1967 r. wybuchł kolejny konflikt. Tym razem Egipt wspierany dostawami broni z ZSRR zaatakował Izrael. Błyskawiczne zwycięstwo Izraela było możliwe dzięki poparciu USA, na co składało się udzielenie pomocy materialnej i logistycznej. Państwa socjalistyczne zerwały wówczas stosunki z Izraelem. Była to tak zwana wojna sześciodniowa. W 1970 roku powstała Organizacja Wyzwolenia Palestyny z Jasirem Arafatem na czele, która reprezentowała około 5 milionów Palestyńczyków. Konflikt izraelsko – palestyński trwa do dziś.
Rywalizację międzyblokową można również dostrzec na Dalekim Wschodzie, a mianowicie w Chinach. Komunistyczny Pekin (Chińska Republika Ludowa) ściśle związał swoją politykę z ZSRR. Chiński dyktator Mao Tse – Tung, zaczął kopiować radzieckie rozwiązania, tworząc własną doktrynę: maoizm. W ten sposób Związek Radziecki zyskał następnego sojusznika. Niepokojąca sytuacje miały miejsce również w Wietnamie, gdzie Wietnam Północny wezwał do zbrojnego zjednoczenia kraju pod rządami komunistów. Zaniepokoiło to przede wszystkim USA, które w obawie przed rozszerzeniem wpływów ZSRR, udzieliły wsparcia finansowego i militarnego. Incydent w zatoce Tonkińskiej dał pretekst do podjęcia działań zbrojnych przeciwko DRW. Wywołało to falę protestów w Stanach Zjednoczonych. Nowy prezydent Richard Nixon złożył rezygnacje z udziału wojsk amerykańskich w wojnie wietnamskiej.
Nie mniej ważny konflikt miał miejsce na Kubie, gdzie ponownie starły się Stany Zjednoczone z ZSRR. Zbliżenie polityki zagranicznej Fidela Castro z ZSRR spowodowało wprowadzenie embarga handlowego dla Kuby przez USA oraz zerwanie stosunków dyplomatycznych. Fidel Castro skorzystał również z propozycji dozbrojenia Kuby z pomocą Związku Radzieckiego, co mocno zaniepokoiło prezydenta USA – Johna Fitzgeralda Kennediego, który wystosował notę ostrzegawczą do dyktatora kubańskiego. Wkrótce Stany Zjednoczone rozpoczęły blokadę Kuby, dowodząc, iż rozpoczęto na niej budowę sowieckiej bazy z wyrzutniami rakietowymi. Gdyby nie wielki sukces oenzetowskiego negocjatora (porozumienie zawarte w 1962r.), wybuchł by konflikt zbrojny o niewyobrażalnych skutkach, gdyż obie strony posiadały broń atomową.
Po 1950 roku w Afryce, skolonizowanej przez Europejczyków, przybrały na sile tendencje niepodległościowe. Bipolarny podział świata pozbawił Francję i Wielką Brytanię pozycji mocarstwowej. Utrzymanie we władaniu buntujących się narodów przerastało możliwości wyczerpanych gospodarczo państw. Emancypacja krajów skolonizowanych odbywała się dwutorowo: poprzez walkę zbrojną oraz dialog i negocjacje (zastosowany między innymi przez Wielką Brytanię). Po odzyskaniu niepodległości kraje tzw. Trzeciego Świata nie poradziły sobie z problemami gospodarczymi i politycznymi, dlatego obecnie są to jedne z najbiedniejszych państw świata.
Już w 1948 r. zapoczątkowano integrację militarno – polityczną i ekonomiczną Europy Zachodniej. W latach 1951 –1952 powstały organizacje: NATO, EWWiS oraz EWO. Jednak w omawianym okresie najważniejsze było powstanie, 14 grudnia 1960 r., Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), która właściwie była przekształceniem OEEC, jak i również EWG (Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej), EFTA (Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu). Odpowiedzią na integrację Europy Zachodniej było utworzenie RWPG (Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej) oraz Układ Warszawski z 14 maja 1955 r. Układ ten miał charakter obronny, w razie napaści na jakiekolwiek państwo członkowskie, faktycznie służył zabezpieczeniu interesów ZSRR.
Związek Radziecki bardzo uważnie pilnował swoich interesów w Europie Środkowo – Wschodniej. ZSRR sowietyzował kraje poprzez: inkorporację (Pribałtyka, polskie kresy wschodnie, Ruś Zakarpacka, Besarabia), eksport rewolucji (Polska, Bułgaria, Czechosłowacja, Węgry, Rumunia) oraz rewolucje lokalne (Albania, Jugosławia). Skutkiem polityki ZSRR dla państw „demokracji ludowej” było totalne zacofanie Europy Wschodniej, bieda, terror, życie w zakłamaniu i niejakiej niewoli politycznej, co odbija się po dzień dzisiejszy na państwach, które znajdowały się pod wpływem ZSRR. Stąd się bierze owa różnica w rozwoju gospodarczym między zachodnią a wschodnią Europą.
Szczególnie mocną pozycję w latach 1950-1970 ZSRR posiadał w Polsce. Pierwszym aktem sprzeciwu był strajk (1956r.) poznańskich robotników w Zakładach im. Józefa Stalina, żądali podwyżki płac i obniżenia cen na artykuły spożywcze. Bunt krwawo stłumiono. W tym czasie Episkopat Polski upomniał się o uwolnienie prymasa, kardynała Stefana Wyszyńskiego, który został aresztowany w 1953r. Polskę ogarnęła fala wystąpień i wieców. Efektem było dopuszczenie Władysława Gomułki do rządów (został I sekretarzem KC PZPR). Okres ten nazywamy „odwilżą’ – tak bowiem określa się proces destalinizacji. Zawarto również umowę o repatriacji obywateli ZSRR, którzy mieli polskie obywatelstwo. W 1966 r. odpowiednie resorty państwowe starały się zakłócić uroczystość religijną związaną z tysięczną rocznicą na Jasnej Górze. Którą celebrował arcybiskup Karol Wojtyła. Zdjęcie spektaklu „Dziadów” w Teatrze Narodowym w Warszawie, dało początek protestom na Uniwersytecie Warszawskim i Politechnice Warszawskiej. W grudniu 1970 r. miał miejsce strajk w Stoczni Gdańskiej. Powstał wtedy Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Protest rozszerzył się na inne miasta. W Gdyni wojsko bez ostrzeżenia otworzyło ogień do strajkujących, zabijając kilkanaście osób. Odwet 5 tysięcznego tłumu był odczuwalny dla władz PRL-u. Gomułka został usunięty ze stanowiska, jego miejsce zajął Edward Gierek.
Efekty podziału świata na dwa bloki, ZSRR i USA widać po dzień dzisiejszy. W latach 1955 – 1970 miały miejsce czołowe konflikty, które zaznaczały pozycję zarówno Związku Radzieckiego jak i Stanów Zjednoczonych. Trzeba przyznać, że walka była wyrównana, jednak dwa mocarstwa nie zderzyły się ze sobą bezpośrednio, do swoich celów zawsze używały innych państw. Niektóre z nich przeszły na stronę USA, a reszta (nie koniecznie dobrowolnie) na stronę ZSRR. Konsekwencje można dostrzec już pod koniec lat siedemdziesiątych: przede wszystkim szybki rozwój gospodarczy państw Europy Zachodniej oraz zacofanie państw Europy Wschodniej. Niestety owa różnica widoczna jest do dziś i nie łatwo i nie szybko wschód będzie w stanie dorównać zachodowi.