Jan Kochanowski.

Życiorys poety

Kochanowscy herbu Korwin wywodzili sie z Kochanowa koło Wieniawy w Radomskiem. Rodzina ta pierwotnie używała herbu Ślepowron, zaś herb Kruk wszedł w użycie w drugiej połowie XV w. Poeta J. Kochanowski obejmując w 1564 roku probostwo poznańskie przedstawił jako swój herb Kruka w czerwonym polu z pierścieniem w dziobie.

Jan Kochanowski urodził się w Sycynie w 1530 roku Jego rodzicami byli Piotr Kochanowski i Anna Białaczowska. Początkowe nauki zawdzięcza swojej matce, która po śmierci męża kierowała wychowaniem i kształceniem dzieci. Jan Kochanowski pobierając pierwsze nauki musiał dość biegle opanować język łaciński, skoro rodzice wysłali go jako 14-letniego chłopca na dalsza naukę do Krakowa. W semestrze letnim 1544 roku wpisano do metryki Akademii Krakowskiej Jana Kochanowskiego stwierdzając, ze "Jan Kochanowski syn Piotra z Sycyny, diecezji krakowskiej wniósł opłatę w wysokości 3 groszy". Nie wiadomo nic bliższego, w jakim kręgu pozostawał poeta w tych latach. Wiele wskazuje na to, że Kochanowski wyniósł właściwie z Akademii Krakowskiej nie tylko zainteresowania filozoficzne, ale także upodobania matematyczno - astronomiczne. Po opuszczeniu Krakowa w 1547 roku mógł studiować we Wrocławiu, Wittenberdze lub Lipsku. Kolejnym etapem studiów i podróży Kochanowskiego był pobyt w Królewcu, a później w Padwie, gdzie oddawał się filologii pod kierunkiem prof. Robortella. Robortello był znakomitym hellenista i dzięki niemu Kochanowski poznał ducha starożytnego nie tylko za pośrednictwem łaciny, lecz przez istotne zbliżenie się do poetów Hellady. Pobyt i studia w Padwie trwały z dwukrotnymi przerwami co najmniej 5 lat. Po raz drugi trafił Kochanowski do Królewca na dwór księcia Albrechta, wcześniej przebywał zaś na dworze hetmana Tarnowskiego lub Teczyńskiego. Piętnastoletni okres studiów i podróży zamknął Kochanowski wycieczka do Francji i w połowie maja 1559 roku trasa przez Niemcy, na stale powrócił do kraju, jako w pełni ukształtowany humanista i renesansowy poeta.

Kolejne 15 lat przeżył Kochanowski poszukując swojego miejsca w życiu. Utrzymywał ścisłe związki z dworem Filipa Padniewskigo, rodzina Firlejów, Janem Zamojskim. Był jednym z sekretarzy królewskich Zygmunta Augusta na dworze w Krakowie. Ulubiona zabawą dworską były szachy. Kochanowski z przepisów gry stworzył romans i obdarzył nasza literaturę po raz pierwszy zwięzłą powiastką o dziejach serca, poprzedniczka późniejszej nowelistyki polskiej. Życie dworskie odrodzenia za główne zadania poety uważało unieśmiertelnianie żyjących i zmarłych wierszami pochwalnymi. Wypadało wiec i młodemu Janowi to czynić. Jednak Kochanowski zachowywał zawsze niezależność osobista. Jeśli pisał poemat pochwalny, czynił to wtedy, gdy był powód do pochwały, a temat odpowiedni dla poety. Po śmierci Zygmunta Augusta i zdradzie elekcyjnej króla Polski Henryka Walezego, Jan Kochanowski na zawsze pożegnał życie dworskie i osiadł w Czarnolesie.

Probostwo zwolenskie otrzymał poeta z polecenia królewskiego 27 lutego 1566 roku. Do prebendy tej należały dziesięciny z łanów miejskich, uiszczone w naturze i pieniądzach, dziesięciny z gruntów należących do starostwa zwolenskiego płatne po 4 grosze z lana, dochody z gruntów i lak należących do probostwa oraz dziesięciny ze wsi szlacheckich: Swietlikowej Woli, Strykowa, Paciorkowej Woli, Sycyny, Baryczy i Woli Sycynskiej. Kochanowski prawdopodobnie niezbyt energicznie egzekwował należności, jeśli w czasie wizyty w 1570 roku zauważono, ze "fundusz plebański zaniedbany, chociaż pleban należycie uposażony". Proboszcza Jana Kochanowskiego w Zwoleniu zastępowali w obowiązkach: Stanisław z Bartodziej i Maciej z Zalesia.

Prawdopodobnie za probostwa Kochanowskiego odbudowany był po pożarze kościół w Zwoleniu. Możliwe, ze w odbudowie kościoła mógł osobiście uczestniczyć Jan Kochanowski, gdyż tam byli pochowani jego rodzice

Z probostwa poznańskiego zrezygnował poeta 1 czerwca 1574 roku, a pól roku później, 17 stycznia 1575 roku, rozstał się z probostwem w Zwoleniu. Wybrał życie ziemiańskie i rodzinne, żeniąc się w karnawale 1575 roku z Dorota Podlodowska, herbu Janina z Przytyka, córka podstolego sandomierskiego. Rezygnacja z plebani i założenie rodziny dają początek czterdziestoletniego okresu w życiu i twórczości Kochanowskiego.

W ostatnich latach życia aktywność poety znacznie ograniczyły zły stan zdrowia, spowodowany śmiercią dwu córek, braci oraz zabójstwo w Turcji szwagra Jakuba Podlodowskiego. Zachwiał się pod tym ciosem cały jego pogląd na świat, zachwiała się jego wiara. Wrócił jednak do równowagi, znalazł ukojenie w myśli o Bogu. Znowu oddal się pracy literackiej. Postanowił zrobić jej plan, ogłosić utwory, które dotąd zachowywał tylko w rękopisach. Wydal ody, elegie i drobne wiersze łacińskie oraz fraszki i przygotował do druku pieśni. W sierpniu 1584 roku wyjechał Kochanowski do Lublina, by przed królem interweniować w sprawie zabójstwa szwagra i domagać się sprawiedliwości. Tam właśnie zmarł nagle, prawdopodobnie na atak serca.

Kochanowski dokonał w swej twórczości czegoś nowego. Jak nikt przed nim - wypowiedział uczucia ojca, rzadko wyrażane w poezji. Z liryka skargi zespolił historie duszy. Łącząc pierwiastki starożytne z religijnością człowieka nowożytnego, ukazał, jak rozum ludzi, choćby tradycja wieków zasilony wystarcza tylko w normalnym toku życia, jak załamuje się wobec wielkich wstrząśnień, wielkich ciosów, wielkich żądań. Oparcie i ratunek dać mu może jedynie zetkniecie się z odwiecznym światem wyższym, czerpanie siły ze związku z Bogiem.