Mezozoik

MEZOZOIK jest czwartą erą w dziejach ziemi, która trwała od 230 do 65 mln lat temu. Era ta dzieli się na trzy okresy: trias, jurę i kredę. Mezozoik był erą stosunkowo małego nasilenia ruchów górotwórczych. W Europie występowały fałdowania kimeryjskie, kilka faz orogenezy alpejskiej oraz transgresje morskie zaznaczające się na całym świecie. W osadach mezozoiku dominują skały wapienne. W mezozoiku na lądzie panowały rośliny nagozalążkowe, a w morzach silnie rozwinęły się skałotwórcze zielenice i krasnorosty. W erze tej nastąpił bujny rozwój kręgowców, głównie gadów.

Epoki mezozoiku

TRIAS jest najstarszą epoką mezozoiku i dzieli się na trzy epoki: trias dolny, środkowy i górny. W Polsce twory triasu występują na obrzeżu Gór Świętokrzyskich, w Sudetach, Tatrach oraz na wyżynach: Śląskiej i Krakowsko-Częstochowskiej.

W triasie dolnym roślinność lądowa była uboga, w triasie środkowym nastąpił silny rozwój glonów skałotwórczych, a w górnym rozwinęły się rośliny iglaste i paprocie. Wielki rozwój osiągnęły gady ssakokształtne - tekodonty. Pod koniec triasu pojawiły się pierwsze ssaki. W faunie morskiej nastąpił rozwój koralowców, mszywiołów, małżów, ślimaków, amonitów i ryb. Z końcem triasu wymarły płazy i kotylozaury.

JURA jest to druga epoka mezozoiku i podobnie jak trias dzieli się na trzy epoki: jurę wczesną (lias), środkową (dogger) oraz późną (malm). Typowymi tworami jury są: czarne iły, wapienie, margle, osady piaszczyste i oolitowe rudy żelaza. W jurze górnej miały miejsce ruchy górotwórcze tzw. kimeryjskie fazy orogeniczne. W Polsce twory jurajskie występują w Górach Świętokrzyskich, w okolicach Krakowa, Częstochowy, Wielunia oraz w Karpatach. W głębokim podłożu znajdują się one na obszarze całego kraju z wyjątkiem Sudetów oraz Podgórza Sudeckiego.

W jurze flora była bogata, występowały rośliny iglaste, miłorzębowe, sagowe, benetyty, paprocie i kajtonie. Ponadto występowały wątrobowce, grzyby oraz glony. W świecie zwierząt najbujniejszy rozwój wśród bezkręgowców osiągnęły amonity i belemnity. Z kręgowców dominowały gady, natomiast ssaki były nadal nie liczne. Pod koniec jury pojawił się pierwszy ptak – archeopteryks.

KREDA była ostatnią epoką mezozoiku i dzieli się tylko na dwie epoki: dolną i górną. W okresie kredy odbywały się ruchy górotwórcze kilku faz orogenezy alpejskiej. Typowymi skałami kredy są: margle, wapienie, opoki, kreda pisząca oraz flisz. W Polsce twory kredy występują w Tatrach, Pieninach, Karpatach fliszowych, na Niżu Polskim, w obrzeżu Gór Świętokrzyskich oraz w Sudetach.

W kredzie dolnej przeważały rośliny nagozalążkowe, zbliżone do roślin jurajskich. Występowały też rośliny okrytozalążkowe, które w kredzie górnej zdobyły liczebną przewagę. Faunę kredy cechował silny rozwój otwornic. W morzu występowały liczne amonity, belemnity, gąbki, korale, ramienionogi, jeżowce i małże. Wśród kręgowców dominowały gady, natomiast ssaki i ptaki były nadal nielicznie reprezentowane. W końcu kredy wyginęły amonity, belemnity, dinozaury i pterozaury.