Czy starożytne ideały mogą być cenne dla współczesnego człowieka?

Człowiek rodzi się, mijają mu minuty, godziny. Dąży do zaspokojenia swoich potrzeb: bezpieczeństwa, rodziny, pracy. Chce godziwie dożyć kresu swoich dni nigdy nie poznając głodu czy niepewności o jutro. Pragnie akceptacji wśród otoczenia. Przez to stara się do niego dostosować, w rezultacie rezygnując z własnych wartości.

Pojedyncze jednostki pragną jednak zrobić coś więcej w swoim życiu, zostawić po sobie ślad potomnym. Szukają przykładów, autorytetów, wskazówek moralnych. Niektórzy z nich przeczesują w tym celu przeszłość. Jednak wielu odrzuca to, co zostawili po sobie przodkowie uważając ich osiągnięcia za nieaktualne.

Zadając sobie pytanie: czy starożytne ideały mogą być cenne dla człowieka współczesnego? Odpowiem, że tak. W końcu „przeszłość- to dziś, tylko cokolwiek dalej...” („Przeszłość”, Cyprian Kamil Norwid). Postaram się uzasadnić swoje poglądy.

W dobie Internetu rzadko spotykamy się z takim typem człowieka, który swoim stylem bycia odróżnia się spośród tłumu. Nie każdy bowiem potrafi stanąć w obronie słabszego, podać pomocną dłoń, gdy inni się odwracają. Nie umiemy radzić sobie ze wszystkimi problemami w życiu. Zamykamy się we własnym świecie. Wówczas odwaga się w nas zatraca. W pewnym momencie dochodzimy do wniosku, że takie postępowanie jest dobre, ale czy do końca słuszne?

Początkowy bohater wyróżniał się w szczególny sposób z tłumu. Sam wybierał swój cel i starał się go osiągnąć. Heros kierował się dobrem ludzi, niekiedy nawet oddając za to swoje życie, jak to uczynił Prometeusz. Mit o nim przedstawia buntownika, który tak ukochał ludzkość, że stworzył człowieka z gliny i łez i dla niego wykradł ogień z Olimpu. Ukazuje uczucia, którymi powinniśmy kierować się w codziennym życiu – miłość do bliźniego.

Starożytni grecy stworzyli ideał człowieka opisywany w wielu ich utworach. Najstarszym takim utworem jest Iliada Homera. Przedstawia ona patriotycznych i odważnych wojowników gotowych oddać swoje życie w obronie najbliższych. W swoich poczynaniach jednak kierowali się sercem a nie żądzą mordu. Takim wojownikiem na pewno był Hektor czy Achilles.

Jednak grecki ideał nie sprowadzał się tylko do pięknych cech umysłu, ale i do doskonałej sylwetki ciała. Taki wzór mężczyzny promieniującego siłą jest aktualny do dziś. Wielu przedstawicieli płci męskiej rozwija swoje mięśnie ćwicząc w siłowniach.

Ideał pięknej kobiety jest kolejną wartością, która jest dzisiaj tak samo aktualna, jak tysiące lat temu. Zapomnieliśmy już co prawda o konfliktach zbrojnych prowadzonych o nie, jednak rywalizacja istnieje po dzień dzisiejszy. Również uwielbienie piękna kobiecego jest czymś normalnym, codziennym – przykładem na to są konkursy piękności.

W dzisiejszych czasach takie cechy jak honor, sprawiedliwość czy patriotyzm wydają się mniej ważne niż w starożytności. Jednak w przeszłości Polacy potrafili pokazać, że greckie ideały są im nieobce. Dobrym przykładem odrodzenia się ich w naszych sercach była walka w obronie Warszawy w czasie II wojny światowej opisana w „Kamieniach na Szaniec” A. Kamińskiego. Teraz żyjemy w wolnym kraju i nikt od nas nie wymaga takich ofiar, ale warto pamiętać o tamtych ludziach i czasach.

Przykłady starożytnych ideałów znaleźć można nie tylko w literaturze, ale na przykład w malarstwie. Renesansowy obraz Rembrandta „Powrót syna marnotrawnego” może być dla nas wzorem miłości i przebaczenia.

Dzieła Wiliama Blake’go „Ukrzyżowanie” i Hieronima Boscha „Chrystus na krzyżu z donatorami i świętymi.” ukazują Chrystusa – wzór wszystkich chrześcijan; człowieka podobnego do Prometeusza, gotowego oddać życie za dobro ludzkości.

Starożytne ideały stały się również fundamentami współczesnych powieści fantasy czy dawniejszych postaci z komiksów. Super herosi, tacy jak Batman czy Superman to dzisiejsze wersje greckich wojowników walczących o dobro ludzi.

Jako przykład z literatury fantasy, przytoczę przykład Richarda Rahla, bohatera cyklu powieści „Miecz prawdy” Terrego Goodkinda. Dzięki swojemu uporowi dowiaduje się, kim jest naprawdę- synem okrutnego władcy D’Hary. Mimo świadomości postanawia naprawić krzywdy wyrządzone przez ojca. Zostaje mianowany Poszukiwaczem Prawdy- osobą szlachetną, o czystym sercu i silnej woli; wybiera się go, żeby służył dobru i odnajdywał prawdę. Oprócz wymienionych wyżej cech Richarda cechuje honor, sprawiedliwość, poświęcenie i miłość do bliźniego, dzięki czemu przypominać może postać z greckich mitów.

Ideały wojowników zostały przedstawione także w innym tekście kultury – w filmie Georga Lucasa pt. ,,Gwiezdne wojny”. Tutaj rycerze walczą o sprawiedliwość i pokój we wszechświecie oddając życie dla tej honorowej służby. Można powiedzieć, że są greckimi herosami przeniesionymi w odległą przyszłość.
Postacią o cechach starożytnego ideału może być również bohater filmu Franka Darabonta pt. „Zielona mila”. Strażnik więzienny Paul Edgecombe pracuje wśród więźniów skazanych na śmierć, ale nie pogardza nimi. Odnosi się do nich z szacunkiem, rzetelnie wypełnia swoje obowiązki. Może nie biega z mieczem czy karabinem w obronie kraju, ale przecież nie tylko to się liczy. Ważne jest również, aby potrafić uszanować cudze życie.

Sądzę, że moje rozważania wyjaśniły wątpliwość zawartą we wstępie. Pomimo, iż od starożytności dzieli nas ocean lat, to ich ideały są nadal aktualne i będą aż po kres cywilizacji.
Oczywiście nie uważam, abyśmy w normalnym, codziennym życiu byli w stanie zachowywać się niczym Herakles lub Hektor. Jednak niektóre ich cechy możemy sobie od nich „pożyczyć”. Wyobraźcie sobie, o ile świat byłby piękniejszy, gdyby ludzie zaczęli wreszcie zwracać uwagę na cierpienia innych; pomagać im, zamiast udawać zainteresowanie. Jak to powiedział Seneka: „Szukajmy zatem jakiegoś dobra, nie takiego jednak, które mieni się pięknymi pozorami, ale trwałego i prawdziwego”.

Życie każdego człowieka ma swój wkład w przyszłość ludzkości, jeśli tylko umiemy czerpać i korzystać z ideologii naszych przodków.
W codziennym życiu nie mamy jednak czasu ma zastanawianie się nad jej rolą w naszej egzystencji. Musimy jednak pamiętać, że człowiek został stworzony w określonym celu. Ma także swój świat marzeń, w którym dawne ideały zajmują ważne miejsce i to one kształtują jego osobowość.

Silna wola i wytrwałość niezbędne są do realizowania i dążenia do wyznaczonych celów. Zawsze jednak znajdą się ludzie starający się powstrzymać nasze dobre chęci. Jak powiedział Marek Aureliusz: „Podobny bądź do skały, o którą się ciągle fale rozbijają. A ona stoi, a koło niej bałwany wody”. Nie pozwólmy, aby ludzie bojący się, lub pragnący władzy za wszelką cenę, pogrzebali nasze pragnienia lepszego bytu. Można teraz zadać sobie pytania postawione w piosence „The Educated Fool” Iron Maiden:

„Czy naprawdę chcesz być
Jeszcze jedną pozycją w statystyce?
Czy może czujesz, że powinieneś zawalczyć,
Że naprawdę zasługujesz na więcej?
Czy czasami czujesz,
Że masz w sobie potencjał wielki?”

Tak wielu z nas chce zabłysnąć w tłumie, wyróżnić się. Pokazać, że jest się wyjątkowym, niepowtarzalnym. Dlaczego nic nie zrobimy w tym kierunku?
W tej chwili zakończę to wypracowanie cytatem: „Mogłoby to się stać tematem nowego opowiadania – natomiast niniejsze nasze opowiadanie jest skończone” („Zbrodnia i Kara” Dostojewski).