Pedagogika tradycyjna

Początki pedagogiki jako nauki wiąże się z działalnością J.A. Komeńskiego, który po raz pierwszy sformułował naukowe pytanie dotyczące warunków skuteczności działań wychowawczych ze względu na naturę i rozwój społeczny. Dalszy rozwój pedagogiki kształtowany był przez różne czynniki charakterystyczne dla wieku XVIII i XIX. Poważne zasługi mają tu: J.J. Rousseau, J.H. Pestalozzi, W.A. Froeble, W. von Humboldt, J.F. Herbert (1776-1841), który stworzył system pedagogiczny oparty na etyce i psychologii. Etyka umożliwiła mu wyznaczenie celów wychowania, natomiast psychologia dała podstawę do określenia środków wychowania. Herbart był rzecznikiem nauczania wychowującego.

W nauczaniu, które udoskonalone przez W. Reina brzmią:
- przygotowanie, czyli analiza wstępna,
- podanie owego materiału,
- powiązanie, czyli asocjacja,
- zebranie i uporządkowanie tj. dojście do systemu,
- zastosowanie, czyli metoda.

W dosłownym znaczeniu wg. Herbarta chodzi o jasność, kojarzenie, system i metodę jako najistotniejsze właściwości zgłębiania i ogarniania. Pedagogika Herbarta jako nauka o wychowaniu dorastających pokoleń stała się na długie lata a nawet po dzień dzisiejszy niemal oficjalną i powszechną teorią pedagogiczną. Dziś tą pedagogikę określa się mianem tradycyjnej. Nie wystarcza ona jednak czasom współczesnym. Już w okresie międzywojennym zaczęto odnosić się do takiej pedagogiki z dużą powściągliwością.

Pod koniec XIX wieku zaczyna się pojawiać opozycja wobec herbartyzmu. Jako krytyka otwiera pole dla kształtowania się innym ideologii wychowania. Postawy do kształtowania się nowych ideologii zostały stworzone przez przemiany ekonomiczne i społeczne. Szkole tradycyjnej zaczęto zarzucać przede wszystkim formalizm dydaktyczny, rygoryzm wychowawczy, jednostronność intelektualną, oderwanie od życia, traktowanie ucznia jako biernego przedmiotu w procesie wychowania i inne.

"Jest w niej coś złowrogiego, jakiś kolonialny zamysł, jakiś niedomówiony, niedokończony projekt panowania nad ludzkimi umysłami, które wywołuje lęk przed pedagogicznym dozorem".
T. Szkudlarek.