Glikoliza w skrócie

Glikolizę możemy scharakteryzować krótko jako beztlenowy proces przemiany, głównie glukozy, zachodzący w komórkach zwierząt i dostarczający energii w postaci ATP. Uproszczona reakcja glikolizy wygląda następująco:

C6H12O6 + 2Pi + 2ADP = 2CH3CHOHCOOH + 2ATP + H₂O

W procesie glikolizy uczestniczy 11 enzymów. Wszystkie niezbędne składniki do przeprowadzenia tego procesu znajdują się w cytozolu (cytoplazmie) komórki i są wykorzystywane według potrzeb. Glikoliza nie wymaga tlenu i może zachodzić zarówno w warunkach tlenowych, jak i beztlenowych.

Cały proces możemy podzielić na dwa etapy:
- w pierwszym etapie następuje fosforylacja glukozy (lub innych sacharydów takich jak heksozy, glikogenu, skrobi) kosztem ATP i jej rozkład z wytworzeniem aldehydu 3-fosfoglicerynowego PGAld

- w drugim etapie zachodzą reakcje oksydo - redukcyjne z udziałem dinukleotydu nikotynamidoadeninowego NAD+ dostarczające energii, która jest częściowo magazynowana w cząsteczkach ATP oraz następuje wytworzenie kwasu pirogronowego

W warunkach beztlenowych (np. podczas pracy mięśni, gdy następuje spadek stężenia tlenu w tkankach), zachodzi trzeci etap glikolizy. Kwas pirogronowy ulega redukcji z udziałem NADH do kwasu mlekowego, NADH zostaje utleniony do NAD+ może ponownie brać udział w przemianie następnej cząsteczki heksozy w drugim etapie glikolizy. Jest to fermentacja mlekowa.

Przebieg pierwszego i drugiego etapu glikolizy jest identyczny z (w) fermentacji alkoholowej. Powstały kwas pirogronowy może ulegać różnym przemianom. W warunkach beztlenowych i obecności enzymów, np. zawartych w drożdżach, jest przemieniany w alkohol etylowy i dwutlenek węgla. W obecności tlenu kwas pirogronowy bierze udział w cyklu kwasów trikarboksylowych Krebsa.

Pod względem energetycznym proces glikolizy jest mało wydajny. Z 1 mola glukozy dostarcza około 200 kJ energii, z czego 38% jest zamieniane w wysokoenergetyczne wiązania w cząsteczkach ATP.