Adam Asnyk – sercem romantyk, pozytywista rozumem.

Interpretacje „Do młodych” i „Daremne żale”
Utwory Adama Asnyka rozpatrywać można zarówno przez pryzmat romantyzmu jak i pozytywizmu.
Asnyk swoje spojrzenie na koegzystencję dwóch tradycji:
- odchodzącej w przeszłość romantyzmu
- i rodzącego się pozytywizmu przedstawia w 2 wierszach „Daremne żale” i „Do młodych”.

„Daremne żale” ( do romantyków)

Ten wiersz kierowany jest do ludzi żyjących przeszłością, nie zauważających lub nie chcących zauważyć dokonujących się przemian.

Poeta mówi wprost, że ich upór, złorzeczenie, żal nie są w stanie odmienić kolei losu. Postęp leży w istocie ludzkich poszukiwań i w naturze świata i żadne wysiłki nie są w stanie go powstrzymać, a tym bardziej przywrócić czasów minionych.

„Trzeba z żywymi naprzód iść” – poucza Asnyk, bowiem opowiadanie się z uporem za dawną tradycją świadczy o ograniczonych horyzontach i jest wyrokiem skazującym na zamknięcie w getcie przeszłości.

Poeta wskazuje przy tym na bezsens i bezcelowość heroicznej wierności temu, co nieuchronnie odchodzi, ponieważ bez względu na ponoszone wysiłki czy ofiary „Świat pójdzie swoją drogą” zapominając nie tylko o dawnych ideach, ale i o ich zatwardziałych wyznawcach.


„DO MŁODYCH” (do pozytywistów)

Stanowi rodzaj apelu do nowego pokolenia. Trzy pierwsze strofy to nakaz twórczego poszukiwania, jaki stawia poeta młodym – poszukiwanie prawdy, czy nowych idei, gdyż dzięki temu człowiek rozwija się i wzbogaca swe wnętrze.

Młodzi nie powinni obawiać się obalania dawnych mitów, wierzeń – nie pozbawia przez to ludzi istotnych wartości, ale wytyczą nowe horyzonty: „lecz dalej sięgnie ich wzrok”.

Trzeba mieć świadomość faktu, że każda epoka ma swe własne cele, którymi żyje nie oglądając się w przeszłość – dlatego młodzi bez wahania powinni krzewić nowe idee „nieść wiedzy pochodnie na czele”.

Asnyk zawiera w tym utworze również przestrogę, że propagowanie nowych idei nie może towarzyszyć szarganiu dawnych choćby były przestarzałe. Nie może – ponieważ żyją ludzie wciąż wierni minionym programom. Opowiadając się za postępem powinni to czynić nieustępliwie, ale z szacunkiem dla „starszych”.

W swej twórczości Asnyk stawia na bezkonfliktową koegzystencję epok minionych i nadchodzących. Należy żyć przyszłością nie zapominając o przeszłości. Poeta jest zwolennikiem harmonijnego połączenia epok dawnych i rodzących się, któremu daje wyraz w swych wierszach programowych.