Wspołóczesne kierunki pedagogiczne

1. Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku – wg L. Chmaja
Myśl pedagogiczna XX wieku rzuca nowe hasła i idee, wskazuje nowe wartości, wyznacza nowe cele oraz wzywa do przebudowy i reformy szkoły. Pod jej wpływem powstaje „nowa szkoła”, krzepi się „nowe wychowanie”. Myśl pedagogiczna XX wieku przyswaja sobie zdobycie wiedzy biologicznej i psychologicznej, zrywa z praktyką dawnej szkoły, z jej racjonalizmem i formalizmem, buduje i umacnia związek szkoły z życiem. Reakcją na formalizm i rygoryzm Herbartyzm były w pedagogice końca XX wieku rozmaite indywidualistyczne kierunki w wychowaniu propagujące „nowe szkoły”. W dziedzinie pedagogiki wysuwano postulaty wolności i prawa jednostki do sukcesu zgodnie z duchem liberalizmu politycznego i lessefryzmu gospodarczego (pozwalać działać, mieć swobodę). Prądy te znalazły odbicie w różnego rodzaju szkołach, w doświadczalnych zakładach (np. miejskie zakłady wychowawcze w Anglii, we Francji). Prądy te były klasowo ograniczone i sankcjonowały żywiołowość i spontaniczność. W pedagogice XX wieku można wyróżnić następujące prądy:
a) pedagogika naturalistyczno – liberalna
b) pedagogika socjologiczna
c) pedagogika kultury
d) pedagogika religijna
e) pedagogika materializmu historycznego
f) pedagogika humanistyczna

Pedagogika naturalistyczno – liberalna
Oparta na postawach biologii starała się przystosować jednostkę do wymagań panującego porządku społecznego, starała się ułatwić jej walkę o byt i przystosowanie do świata, współzawodnictwa i wolnej konkurencji. Pedagogika ta zbudowana była też na podstawach psychologicznych, była pedagogiką przystosowania jednostki do istniejącego porządku społecznego. Dużym jej plusem było zbliżenie się dziecko. Doprowadziła ona również do powstania szkół eksperymentalnych i prób nowego wychowania. Miała duże zasługi budzeniu aktywności i samodzielności dziecka. W rozwijaniu jego zdolności i zainteresowań.

Pedagogika socjologiczna
Fakt przynależności człowieka do pewnej grupy czy klasy społecznej zmuszał do podjęcia problematyki wychowania z punktu widzenia socjologii. Pedagogika socjologiczna dostrzegała trafnie, że każda jednostka ludzka jest związana historycznie ze swoim środowiskiem społecznym i że ta więź społeczna ma duże znaczenie dla jego moralnego i psychicznego rozwoju.

Pedagogika kultury
Kładła nacisk na kształcenie jednostki przez wprowadzenie jej w obiektywny świat wartości kulturalnych. Jednostka poprzez przyswajanie sobie tych wartości pogłębiała swoje życie wewnętrzne.
Minusem tej pedagogiki było to, że interpretowała ona kulturę w sposób oderwany od rzeczywistości materialnej i społecznej nadając jej cechy idealnego świata i dlatego zasadniczo służyła kształceniu elity.

Pedagogika religijna
Pojmowała ona służbę społeczną w kategoriach moralnego odrodzenia jednostki. Istotnym celem tego odrodzenia ma być Królestwo Niebieskie.

Pedagogika materializmu historycznego
Odrzuca ona idealistyczne pojmowanie człowieka. Starała się przystosować jednostkę do istniejącego porządku społecznego. Stała ona na stanowisku nauki Engelsa, że człowiek jest istotą historyczną kształtującą się w toku swej działalności.

Pedagogika humanistyczna
Godziła ona najwyższe ideały kultury z myślą o pokoju i współdziałaniu międzynarodowym.

W pedagogice naturalistyczno – liberalnej wyróżniamy następujące kierunki:
1. pedagogika psychobiologiczna,
2. pragmatyzm pedagogiczny,
3. psychobeahwioryzm pedagogiczny,
4. kierunek terapeutyczny,
5. personalizm pedagogiczny,
6. pedagogika wspólnoty życia,
7. pedagogika egzystencjalistyczna,

Podstawowymi cechami pedagogiki psychobiologicznej były: biologizm, praktycyzm, utylitaryzm. Głównym przedstawicielem tego kierunku jest Herbert Spencer. Wg Spencera głównym celem wychowania ma być przystosowanie człowieka do indywidualnych warunków istnienia.