Jan Kochanowski - biografia i twórczość.

Jan Kochanowski (1530-1584) urodził się w Sycynie (Radomskie). Pochodził ze średnio zamożnej, wielodzietnej rodziny szlacheckiej. Znakomite wykształcenie i erudycję zdobył dzięki piętnastoletnim studiom - najpierw na wydziale sztuk Akademii Krakowskiej, później od r. 15511552 (dzięki wsparciu księcia pruskiego - Albrechta) w Królewcu oraz Padwie. Ta ostatnia była w tamtym okresie jednym z najbardziej tętniących życiem ośrodków myśli renesansowej. Poświęcano się tam studiom nad antykiem, głównie twórczości klasyków literatury antycznej. To w Padwie Kochanowski poznał grekę i szlifował łacinę. Oprócz wytężonych studiów przyszły autor niezliczonych fraszek brał także aktywny udział w życiu studenckim, a także dużo podróżował. Odwiedził Niemcy, Włochy i Francję. To pozwoliło mu w pełni zapoznać się ze światopoglądem epoki, rozwinąć talent twórczy oraz zawrzeć wiele cennych znajomości. We Francji poznał np. wybitnego poetę tamtego okresu - Pierra Ronsarda (prawdopodobnie pod jego wpływem Kochanowski zdecydował się pisać w języku ojczystym, chociaż przez całe życie tworzył także po łacinie). Możliwość zdobycia tak starannej edukacji stworzyli Kochanowskiemu jego możni protektorzy - Filip Padniewski i Jan Firlej. Tak wykształconych poetów określano wówczas mianem poety doctusa (z łac. doctus - uczony, wykształcony).

Po powrocie do kraju poeta zdecydował się rozpocząć służbę dworską, która pochłonęła 10 lat jego życia. Pobyt na Wawelu, najznakomitszym wówczas ośrodku kulturalnym i intelektualnym kraju, uzupełnił wiedzę artysty na temat spraw wagi państwowej. Kochanowski obracał się tam wśród ówczesnej elity kraju, spotykał wybitnych pisarzy-humanistów (np. Łukasza Górnickiego, Piotra Roizjusza), był świadkiem i uczestnikiem toczących się na dworze sporów i polemik ideowych. A był to okres, kiedy dyskutowano o sprawach bardzo istotnych - o koniecznych reformach w państwie polskim, o przyszłości ruchu reformacyjnego w Polsce, itp. Zachęcany przez swych możnych protektorów (m. in. przez biskupa krakowskiego - Piotra Myszkowskiego), rozważał nawet możliwość wstąpienia do stanu duchownego. Ostatecznie jednak zrezygnował z tej możliwości. Praca znakomitego dworzanina została doceniona i w końcu Kochanowski otrzymał tytuł sekretarza króla Zygmunta Augusta.

W roku 1570 poeta porzucił dwór, na stałe osiadając w Czarnolesie, majątku odziedziczonym po rodzicach. Tam ożenił się z Dorotą Podlodowską. Z dala od tętniącego życiem miasta Kochanowski pragnie wcielić w życie filozofię stoików i epikurejczyków, których był początkowo gorącym zwolennikiem. Wieś miała z jednej strony pozwolić poecie na odnalezienie spokoju, na pełną realizację artystycznych zamierzeń, z drugiej zaś na stworzenie szczęśliwej rodziny, odnalezienie się w roli gospodarza, męża i ojca. Nie oznaczało to jednakże całkowitej izolacji od życia dworskiego - za panowania króla Stefana Batorego Kochanowski ponownie pojawił się w Krakowie. Spokojne chwile w Czarnolesie przerwała nagle śmierć dwóch córek - najpierw młodszej - Urszulki (które to wydarzenie opisze później w "Trenach") oraz starszej - Hanny.
Kochanowski zmarł nagle na atak serca w 1584 roku w Lublinie, a śmierć autora "Trenów" głęboko poruszyła szerokie grono miłośników jego poezji. Został pochowany w Zwoleniu, gdzie znajduje się nagrobek z jednym z dwóch zachowanych wizerunków poety.


Twórczość Jana Kochanowskiego
Jan Kochanowski to najwybitniejszy polski poeta okresu renesansu. To poeta zupełnie wyjątkowy. W pełni zasługuje na miano twórcy polskiej poezji narodowej. Kochanowski dokonał rzeczy wielkiej, stworzył, praktycznie od podstaw, poezję w języku polskim. Wzorem były dla niego dzieła poetów starożytnych, których był wybitnym znawcą i wielbicielem. Jan z Czarnolasu tworzył swe arcydzieła w zgodzie z filozoficznymi i literackimi założeniami epoki. Był prawdziwym humanistą, człowiekiem wszechstronnie wykształconym. . Dla Kochanowskiego wzorem była przede wszystkim twórczość rzymskiego poety, Horacego. Tak jak Horacy, Kochanowski łączył w swej twórczości elementy dwóch prądów filozoficznych: epikureizmu i stoicyzmu. Wyrazem epikurejskiej postawy poety są chociażby fraszki stanowiące pochwałę pozbawionego trosk i cierpienia życia w zgodzie z odwiecznym rytmem przyrody ( fraszki Na lipę). Elementy filozofii stoickiej, postulującej zachowanie spokoju zarówno w szczęściu, jak i w nieszczęściu, odnaleźć możemy w pieśni „Serce roście patrząc na te czasy. . . ”. W pieśni tej Kochanowski zawarł własne poglądy na temat szczęścia. Uważa on, że naprawdę szczęśliwy i spokojny w każdej sytuacji, może być jedynie człowiek uczciwy, „posiadacz czystego sumienia”. Kochanowski w swojej twórczości zawarł własne poglądy, spostrzeżenia i przemyślenia.
Wyrazem klasycznego światopoglądu poety jest przepiękny Hymn. W utworze tym Kochanowski przedstawił renesansową wizję Boga artysty, Dobrego Ojca i Opiekuna ludzi. Świat zaś jawi się Kochanowskiemu jako doskonałe, harmonijne dzieło sztuki.

Kochanowski nawiązywał do tradycji w sposób świadomy. Przedstawiał poglądy wyznawane przez renesansowych humanistów, ponieważ sam zaliczał się do ich grona. Czynił to jednak w sposób oryginalny, obce mu było bezmyślne naśladownictwo. Pisał to w co wierzył.
Geniusz Kochanowskiego polega, więc na tym, że potrafił wybrać z przebogatego antycznego skarbca te motywy, które zgadzały się z jego światopoglądem.

Jego twórczość nie ma sobie równych w historii polskiej literatury renesansowej