Zaburzenia rozwoju społeczego w wieku szkolnym

Czas dorastania to most, przez który człowiek przechodzi od beztroskiego dzieciństwa do odpowiedzialnej dosrosłości. Czas, który wypełniają złożone,nierzadko bużliwe zjawiska, związane ze zmianami autonomicznymi, fizjologicznymi i psychicznymi. W bogatej literaturze przedmiotu zamiannie używa się nazw: dorastanie, dojrzewanie, adolescencja, wiek przejsciowy, pokwitanie- odnoszą się one do całosci lub wybranego aspektu przemian tego okresu. Wpsychologii polskiej najczęściej stosuje się nazwęwiek dorastania, obejmując nią zarówno dojrzewanie biologiczne, jak i związany z nim rozwój psychiczny oraz społeczny.

Z punktu widzenia psychologii etap adolescencji ujawnia u młodego człowieka wiele bardzo złożonych cech, zwiazanych ściśle z uczuciowością i kształtowaniem się obrazu własnej osoby, swoistego ja. Dotychczasowy horyzont zainteresowań staje sie zbyt wąski, mysli wybiegają w bezkres świata wiedzy, nauki i kultury, szukając ciekawego punktu zaczepienia. Zaznacza się indywidualizacja zachowania dzięki okcentom wynikającym z różnic płci, środowiska i indywidulanosci każdej jednostki.

Wiek dorastania rozpoczyna się w 11-12 r.ż. i trwa do osiągniecia wieku młodzieńczego przypadającego na 18-19r.ż. kiedy człowiek osiąga zdolnośc dawania nowego życia oraz zdolnośc do kształtowania własnego życia. Około 16r.ż. nasilają sie trudności psychiczne wieku dorostania, stąd ten etap dochodzenia do dorosłości określany jest jako kryzys młodzieńczy.

Okres ten charakteryzują zaburzenia charakterologiczne i niestabil;nośc motoryczna. Osoba taka ogólnie przeciwstawia się otoczeniu (rodzinie, szkole) ale jest jednocześnie nieśmiała, co powoduje trudności w nawiązywaniu kontaktu z innymi. Osoba dojrzewająca odkrywa wzmożoną świadomość samego siebie, swego istnienia. Zaczyna poszukiwać ról, które w życiu dorosłym będzie pełnić, i tu pojawia sie już potrzeba określenia własnej tożsamości. Młody człowiek wciela się w rózne role. poszukuje idoli i autorytetów, poprzez które szuka siebie, odbicia własnych cech charakteru lub takich, które mu imponują. Jednakże jego osobowość to ciąg zaprzeczeń, nieskoordynowanych dążeń nie pozwalających na stałość wyboru. Pojawia się wielość konfliktów, charakterystycznych dla tego okresu, które ulegają zaostrzeniu i zaczynają dominować aż do ich rozwiązania.

Większość zachowań problemowych ujawniających się w czasie dorastania wypływa z frustracji potrzeb psychicznych, nieumięjętności poradzenia sobie z trudnościami życiowymioraz z trudności w realizacji celów życiowych. Nastolatek kłamie, bo jest to sposób na uniknięcie odpowiedzialności bądź uzyskanie zwolnienia z wypełnienia obowiązku. Często kłamstwo bywa środkiem do osiągnięcia pożądanego celu lub ochrony własnej prywatności przed dorosłymi. Fascynacja niektórymi gatunkami muzyki przekazującej negatywne treści często jest przejawem buntu wobec norm i autorytetów. Przynależność do destruktywnych grup więże się z obietnicą zaspokojenia potrzeb miłości, akceptacji, zrozumienia, samodzielności a jednocześnia oparcie i przynależności do grupy.

Wżyciu każdego człowikea bardzo ważna jest potrzeba sukcesu. Nastolatek w roli ucznia żadko ma okazję, aby ją zaspokoić. Szkoła wspomaga w tym zakresie tylko najzdolniejszych, a uczniowie tzw. przeciętni, stanowiący znakomitą większoć oraz przejawiający trudności muszą szukać poza szkoła zaspokojenia tej potrzeby. Najczęsciej towarzyszą temu coraz trudniejsze relacje z rodzicami. Adolescent szukając, więc grupy, która go zaakceptuje takim, jakim jest, popada w destrukcyjne środowisko, podejmuje zachowania ryzykowne.

Adolescencja to etap bardzo bużliwy i obfitujący w cały ciąg pracy nad sobą samym. Niektóre osoby mogą tę fazę przetrwać łagodnie, ale zazwyczaj młody człowiek czuje, że dzieje się z nim coś nowegoi potężnego, że przeżywa kryzys.
Pytanie o własną tożsamośći.

Kim jestem? KDokąd zmierzam? Jaki sens ma moje zycie? To ciąg problemów, z jakimi ma doczynienia młody człowiek. Ma świadomość, że przestaje być dzieckiem, a jednocześnie tego nie chce, ponieważ musi zburzyć swój dotychczasowy światopogląd, który budował przez okres późnego dzieciństwa. Innym rozwiazaniem patologicznym może być rozproszeniae ról, co polega na przyjmowaniu różnych zachowań i ról społecznych funcjonujących w najbliższym środowisku, z braku własnej adekwatności do danej sytuacji. Zaburzenia tożsamości mogą mieć różną postać, mmogą się przejawiać w różnych formach zachowania. Jedną z takich form może być przyjęcie tożsamości negatywnej, która wyraża bynt przeciwko normom obowiązującym w danej kulturze. Jest to odpowiedź na niemożnośc zaakceptowania tych norm, dlatego tworzy się nowe, własne, które funkcjonują w wielu podkulturach np. w ruchach skinhedów, hippisów itp. Ta forma rowiązania jest prosta i chyba najczęsciej praktykowana przez młodzież, mimo iż tak naprawdę nie jest to prawdziwe rozwiązanie, a tylko ucieczka ubrana w pozorne kształty odpowiedzi.

Drogi dochodzenia do dorosłości bywają trudne, pojawiające się przeszkody i sprzeczności są jednak naturalną koleją rzeczy. Prawda jest, że nie każdemu młodemu człowiekowi czas ten upływa burzliwie, że nie każdy doświadcza gwałtownych przeżyć rzutujących na charakter relacji z otoczeniem. Osiąganie dojrzałości to przecież także czas nawiązywania głebokich i trwałych przyjaźni, rozwijania zdolności i zainteresowań oraz własnej indywidualności. Warto wię zadbać o budowanie mostów w relacjach z nastolatkami, skupiając się na przedsięwzięciach i działaniach rozpraszających burze i niepokoje, sprzyjających budowaniu przeświadczenia, że dorastanie mimo, że jest trudne. jest zarazem najpiękniejszym okresem w życiu każdego człowieka.

Obecnie dojrzewanie człowieka staje się coraz bardziej skomplikowane z uwagi na zmieniające się obyczaje i występujące sprzeczności w głoszonych ideach oraz preferowanych systemach wartości. Zachodzące wspólcześnie gwałtowne zmiany i przeobrażenia stanowią tło powstających trudności i niespójności, stają się częścią indywidualnych konfliktów jednostki zarówno w prawidłowym jak i zaburzonym rozwoju. Jednakże czas adolescencji nie może kojarzyć się jedynie z negatywnymi doświadczeniami, stuacja kryzysu jest takżę możliwością rozwoju psychologicznego- trudne sytuacje i trudne wybory są "siłą napędową" rozszerzania własnego pola poznawczego oraz dostarczają okazji do nowych doświadczeń emocjonalnych, Adolescencja przynosi, więc szansę zmiany i rozwiązania wcześniejszych problemów i konflików rozwojowych.