Co wniósł Giotto do historii sztuki?

Giotto Di Bondone, według tradycji przekazanej przez Ghibertiego uczeń Cimabuego, żył w latach ok. 1266 – 1377. Był on włoskim malarzem i architektem oraz najwybitniejszym przedstawicielem trecenta (z języka włoskiego - "trzysta", termin określający XIV wieczną sztukę włoską). Działał on we Florencji, Asyżu, Rzymie, Padwie, Neapolu i Bolonii. W 1334 roku został pierwszym architektem katedry we Florencji i zaprojektował kampanilę, której dolną partię zbudował do 1337 roku. Poza tym Giotto pozostawił po sobie liczne freski i obrazy sztalugowe. Jego główne dzieła to: freski w Capella degli Scrovegni (kościół S. Maria dell'Arena) w Padwie oraz w kaplicach Peruzzich i Bardich w kościele S. Croce we Florencji. Przypisuje mu się także freski w górnym kościele S. Francesco w Asyżu i obrazy tablicowe (najważniejszy to Madonna z kościoła Ognissanti, namalowany około 1303 roku, znajdujący się obecnie w galerii Uffizi we Florencji).

Giotto był artystą niezwykle uzdolnionym i odważnym. Świadczy o tym fakt, iż „wyprzedził” swe czasy aż o cały wiek (inni artyści dopiero po upływie ponad stu lat w pełni przyswoili sobie prowadzone przez niego innowacje). Giotto przełamał tradycje bizantyjskie i zaszczepił realistyczną trójwymiarowość do malarstwa europejskiego. Przedstawiane przez niego postacie wyraźnie odcinają się od tła i twardo stoją na ziemi, sprawiają wrażenie jakby były zdolne rzeczywistego ruchu Proporcje ludzi są anatomicznie prawidłowe, zaznaczona jest faktura brył - przestają być one płaskie, zyskują trzeci wymiar. Kolor, uwolniony od funkcji symbolicznych, służy radości oka i przedstawieniu świata widzialnego. Artysta nasycał swoje malowidła humanistycznymi treściami, oddając — z niespotykaną przed nim sugestywnością — gamę ludzkich nastrojów i uczuć. Dzięki temu postacie zyskują swój charakter oraz indywidualne cechy, są realistyczne i wyraziste i zarazem pełne emocji, przestają być tylko bezdusznymi posągami. Giotto był pierwszym artystycznym wyrazicielem poglądu, który stawia człowieka na nowym ważnym miejscu w dziełach plastycznych. W swoich obrazach religijnych zawarł wiele aktualnej prawdy dotyczącej życia ludzkiego. Został nawet określony przez G. Vasariego jako uczeń natury.

Kolejnym odważnym, można nawet rzec buntowniczym wyczynem Giotta, była ucieczka od konwencji złotego tła, tak ukochanego przez malarstwo gotyckie. Mistrz nie godzi się na takie rozwiązanie i w tle umieszcza budynki (np. w Spotkaniu przy złotej bramie”) lub naturę (np. w „Kazaniu św. Franciszka do ptaków”). Artysta także nie uznaje symboliki kolorów, dobierając je tak, aby jak najmocniej oddziaływały na widza i jak najbardziej cieszyły oko.

Niepodważalnym dowodem geniuszu Giotta, który miał wpływ na dalszą sztukę w Europie był nowy system obrazowania, później zwany giottowskim. Jego zasadniczą cechą było komponowanie jednolitej przestrzeni opartej na regule zbiegu linii ku środkowi i wypełnianie tej przestrzeni postaciami i elementami otoczenia w ich pełnym, trójwymiarowym kształcie. Doskonale jest to widoczne na fresku zatytułowanym „Spotkanie przy Złotej Bramie”. Jest to scena należąca do wielkiego zespołu malowideł zdobiących kaplicę ufundowaną przez padewskiego bankiera Enrico Scrovegniego, a przedstawia ona Annę i Joachima – rodziców Maryi. Giotto ukazał na nim parę objętą uściskiem i całującą się. Towarzyszące Annie kobiety gestami oraz uśmiechami wyrażają radość, że oto potwierdza się obietnica anioła, że Bóg wysłucha próśb kochanków oraz obdarzy ich dzieckiem. Architektura w tle jest bardzo ogólna, co nie przeszkadza nam na skupieniu się na właściwym temacie dzieła. Masywna Złota Brama z dwiema niskimi wieżami wypełnia prawie całą płaszczyznę obrazu. Jej proste formy tworzą harmonijne obramienie dla grupy postaci.

Oczywiście Giotto nie był mistrzem perspektywy i czasami mu wychodziła ona trochę nieudolnie, lecz nie ujmuje mu to zasług, jakie uczynił dla historii sztuki. Był on wielkim reformatorem ówczesnej plastyki, a wprowadzone przez niego zmiany były przez wieki naśladowane.

Krótko podsumowując, Giotto wniósł do malarstwa wiele innowacji. Wprowadził trójwymiarowość, jego postacie zaczęły nabierać emocji i realizmu. Odbiegł on także od złotego tła dzięki czemu w tyle zaczynaliśmy dostrzegać przestrzeń ukształtowaną poprzez perspektywę linearną. Giotto był naprawdę wspaniałym artystą, którego talent i dzieła powinien znać i podziwiać każdy z nas.