Refleksje o człowieku, jego naturze i świecie w poznanych utworach pisarzy Oświecenia europejskiego.

Refleksje człowieku, jego naturze i świecie w poznanych utworach pisarzy oświecenia europejskiego
Oświecenie było pierwszą epoką, w której nastąpiły zmiany w postrzeganiu świata i człowieka na tak dużą skalę. Zmieniły się poglądy na niemal wszystkie dziedziny życia społecznego i kulturalnego. Spowodowane to było tym, iż wykształcenie było w modzie, co przyczyniło się do niezwykle dużej ilości filozofów oraz myślicieli. Głównymi ideami oświecenia była racjonalizm głoszący, iż wszystko da się wyjaśnić przy pomocy rozumu. Równie ważnym prądem filozoficznym był empiryzm, który był przeciwstawiany do racjonalizmu. Empiryzm zakłada, że prawdziwe poznanie odbywa się na drodze doświadczenia i obserwacji. Oba te nurty przyczyniły się do szerzenia deizmu i ateizmu. Deiści uznawali jedynie istnienie Boga, lecz negowali jego ingerencje w świat doczesny, ateiści zaś twierdzili, iż Bóg w ogóle nie istnieje.

Jedną z oświeceniowych teorii filozoficznych sformułował Immanuel Kant, brzmiała ona „Postępuj zawsze tak, jakbyś chciał, aby zasada twego postępowania stała się powszechnie obowiązującym prawem”. Kant nazwał ją imperatyw kategoryczny, teorie tą cechowało to, iż pozostawała obojętna wobec Boga – ani go nie negowała, ani nie potwierdzała jego istnienia. Filozofia ta była jednak bardzo często krytykowana. Podstawowym zarzutem było to, że nie można jej zastosować do każdej sytuacji. Jeżeli zachodzi konflikt dwu równorzędnych racji to nie da się jednoznacznie opowiedzieć za którąkolwiek z nich.

Kolejnym oświeceniowym filozofem był Wolter, który swoje teorie na temat bytu zawarł między innymi w powiastce pt. „Kandyd”. Ten utwór wymierzony jest w optymistyczny nurt filozofii oświecenia. Tytułowy bohater i jego mistrz Pangloss są zwolennikami tej filozofii, lecz konfrontacja z przykrymi doświadczeniami życiowymi wykazuje jej niedorzeczność. Esencją tego utworu jest wypowiedz Marcina – starego uczonego "Cnota i szczęście na świecie są rzadkie".

Jan Jakub Rousseau był jedną z najwybitniejszych indywidualności wieku oświecenia. Należał początkowo do encyklopedystów, później z powodu różnicy poglądów, stał się inicjatorem nowego nurtu w literaturze sentymentalizmowi. Filozofia Rousseau opiera się na założeniu, że człowiek z natury jest dobry, tylko cywilizacja oparta na własności go deprawuje. Rzucił, więc hasło "powrotu do natury". Jego zdaniem człowiek powinien kierować się uczuciem, sercem, powinien być wrażliwy na piękno. Miłość dwojga kochanków, w jego utworach, popada często w konflikt z fałszywymi normami społecznymi.

John Locke zajmował się praktycznie tylko teorią poznania. W jej ramach stworzył system pojęć, będący później podstawą wielu systemów filozoficznych między innymi empiryzmu. Wyjściem do jego rozważań była jasność myślenia Kartezjusza. Celem Locka stało się stworzenie systemu pojęć, których klarowność dorównywałaby systemowi Kartezjusza. Jego rewolucyjnym pomysłem było to, że idee, zawarte w ludzkich umysłach nie są jakimiś tajemniczymi, samoistnymi bytami, lecz są po prostu efektem analizy danych zmysłowych dokonywanej przez umysł.

Oświeceniu zawdzięczamy niewątpliwie bardzo dużo. Większość ludzi nie zdaje sobie sprawy jak dużo. To właśnie w czasach oświecenia nastąpił ogromny postęp w dziedzinie medycyny, który z kolei przyczynił się do wzrostu liczby ludności o 58%. W tamtym okresie wykształciły się szeroko stosowane poglądy społeczno-ekonomiczne takie jak kapitalizm. Można stwierdzić nawet, iż epoka ta w pewnym sensie żyje aż po dzisiaj dzień, gdyż jej idee są nadal aktualne, oraz ciągle rozwijane.