Motyw Everymana

Everyman w epoce średniowiecza - pojawił się gatunek dramatyczny zwany moralitetem, rozwijając się głównie w Niemczech, Holandii, Anglii, Francji. Moralitet ukazywał los człowieka a więc każdego(bez wskazania jego związku z określonym stanem, narodem lub momentem historycznym), który w obliczu zagrożenia, śmierci wyzwalał się od ziemskich pokus i wkraczał na drogę cnoty. Dzieje bohatera miały przedstawiać w symbolicznym skrócie historii ludzkości od stanu łaski poprzez pokusę i upadek. Prócz zwykłych postaci otaczały człowieka uosobienia (Śmierci, Sumienia, Cnoty, i Przywary a także Aniołowie i Szatani). Pozbawione są wszelkiej konkretności, motywem znamiennym dla fabuły moralitetu była psychomachia przybierająca postać walki upostaciowanych Cnót i Przywar w duszy człowieka.
Średniowieczne moralitety to między innymi:
- "Mankind"(ludzkość)
- w Holandii "Elchind"- (każdy i jego angielski odpowiednik everyman) Flamancki autor Piotr Diesthewius "Everyman" utwór ten ukazał sie w Polsce pod tytułem "Człowiek" w utworach tych występują rozważania dotyczące kwestii moralnych utwór miał charakter dydaktyczny przemawiał do każdego widza który identyfikował się z bohaterem dramatu. Bohater musi dokonywać wyboru między dobrem a złem.
- sonet V "O nietrwałej miłości świata tego" - bohater liryczny obu utworów to człowiek, którego istotą egzystencji jest walka. Musi ja stoczyć we własnym wnętrzu, rozdarty między pokusy świata, a pragnienie zbawienia. Przypomina on Pascalowską trzcinę, najwątlejszą w przyrodzie, ale trzcina myśląca. Jako anonimowy grzesznik, w grzechach srogich ponurzony, ma jednak nadzieje na boskie miłosierdzie, bowiem wierz, iż Bóg jest ojcem surowym, ale sprawiedliwym i łaskawy.
Adam Mickiewicz Dziady cz. III - Niektóre cechy everymana otrzymał Konrad, o którego duszę w scenie "Wielkiej Improwizacji" toczą walkę aniołowie i diabły.
-Daniel Naborowski "Marność" Autor stwierdza, że świat hołduje wartości materialne, dobra. Jednak na wszystko jest czas miłujmy i żartujmy, także należy postępować rozważnie pamiętać o boskich przykazaniach.
-Franz Kawka "Proces" - Józef K. jest przykładem każdego, nosi przeciętne imię, brak nazwiska. Józef K. obawia się kary w jakimś bliżej nieznanym procesie, uwikłany w tajemniczy proces próbuje rozwikłać zagadki stara się połączyć fakty, znaleźć uzasadnienie pragnie poznać powody aresztowania. Bezskutecznie szuka sprawiedliwości nie wie nawet, o co jest oskarżony. Jego wysiłki mogą zostać uznane za bezskuteczną próbę poszukiwania Boskiej sprawiedliwości, a także odpowiedzi na pytanie o sens ludzkiej egzystencji i pochodzenie zła. Bohater pozbawiony jest pomocy walczy zupełnie sam. Parabola losu.
- Tadeusz Różewicz "Kartoteka" bohater dramatu nie ma określonego imienia, lecz ma ich wiele, raz nazywany jest jako Henryk, Władzo, Wiktor. Jest to człowiek bez określonego wieku, zajęcia i wyglądu ucieleśnieniem zbiorowości a jego anonimowy los kartoteka losów pokolenia Kolumbów. Nie może on się z nikim porozumieć dramatyczne przejścia powojenne odcisnęły piętno na jego psychice, stracił poczucie sensu życia. Jest reprezentantem straconego pokolenia. Bohater czuje się winny i odpowiedzialny za to, że klaskał, w nic już nie wierzy i życie w świecie relatywnych wartości. Podobnego bohatera możemy znaleźć w wierszach T.Różewicza między innymi w utworze "Ocalony". Bohater ocalał z wojennej pożogi. Ocalał, ale ma poczucie winy, jednocześnie nie może żyć w świecie, którym wojna zmieszała poczucie dobra i zła, wszystko wydaje się względne. Problem spotkał człowieka, który był dobry i występny. Szuka nauczyciela, który jeszcze raz nazwie rzeczy po imieniu, oddzieli światło od ciemności. Bohater wiersza może być symbolem wielu ludzi, którzy żyją w systemie totalitarny.
- Leopold Staff „Odys” Odyseja rozumiana jest w tym wierszu jako życie z jego manowcami i prostymi drogami, zaś każdy człowiek nieuchronnie jest wędrowcem, który zmierza do wyznaczonego celu. „Każdy jest kowalem swojego losu”.