Specjacja – proces powstawania nowego gatunku.
Gdy w wyniku działania czynników ewolucji i kumulowania się drobnych zmian w czystościach genów osobniki danej populacji nie będą mogły się krzyżować z osobnikami innych populacji (- izolacja rozrodcza), należy wtedy uznać że powstał nowy gatunek.
Mechanizmy izolacji rozrodczej:
- Prezygotyczne – mechanizmy umożliwiające powstawanie zygoty mieszańcowej między dwoma gatunkami
Izolacje
Etologiczna – etologia – nauka zajmująca się różnymi zachowaniami zwierząt
Ekologiczna – zamieszkiwanie różnych nisz ekologicznych, osobniki nie mają okazji do spotkania się
Sezonowa – wynikająca z różnych pór kwitnienia czy rozrodu
Gametyczna – związana z ginięciem obcych gamet w narządach rozrodczych osobnika żeńskiego, obumieraniem zygot
Mechaniczna – narządy płciowe osobników nie pasują do siebie co uniemożliwia zapłodnienie.
Postzygotyczne – pomiędzy dwoma gatunkami dochodzi do zapłodnienia ale rozwój potomstwa jest niemożliwy.
Letalność zygot – mieszańce giną na poziomie zarodka
Sterylność mieszańców F1 – bezpłodność
Depresja – mieszańce F1 są żywotne i płodne F2 giną lub są bezpłodne.
Rodzaje specjacji
Filetyczna – z gatunku A powstaje gatunek B
Właściwa – prowadzi do wzrostu liczby gatunków. Z gat. A powstaje gat. A, B .....
Rodzaje specjacji właściwej:
Skokowa (nagła) – nagłe wyodrębnienie się nowego gatunku wskutek dużej zmiany mutacyjnej np. poliploidyzacje (zwielokrotnienie)
Stopniowa (ciągła) – gatunek powstaje powoli, drobne zmiany ewolucyjne w częstościach genu kumulują się z pokolenia na pokolenie doprowadzając stopniowo do powstawania osobników, które nie mogą się krzyżować z osobnikami macierzystymi, a więc należy uznać je za nowy gatunek.
Rodzaje specjacji stopniowej
Geograficzna (allopatryczna) – rodzaj specjacji z udziałem bariery geograficznej. Gatunek macierzysty i nowo powstały są oddzielone bariera geograficzną (ocean, rzeka, góry, pas lądu) Bariera geograficzna uniemożliwia spotykanie się osobników izolowanych u macierzystych i uniemożliwia wymianę między nimi.
Ekologiczna (sympatryczna) – gdy gat. Macierzysty i nowo powstały nie są geograficznie oddzielone. Jeżeli grupa osobników danego gatunku zajmie w środowisku inną niszę ekologiczną to działanie czynników ewolucji może doprowadzić do różnic między tą grupą a gatunkiem macierzystym. Gdy wytworzy się mechanizm izolacji rozrodczej to zmienioną grupę należy uznać za nowy gatunek.