Tkanka mięśniowa - najważniejsze informacje

1. Tkanka mięśniowa u kręgowców powstaje z mezenchymy (mięśnie gładkie i poprzecznie prążkowane) oraz mezodermy (mięsień sercowy).

2. Cechą charakterystyczną tkanki mięśniowej jest zdolność jej komórek do aktywnego kurczenia się dzięki obecności w cytoplazmie włókienek białkowych – filamentów aktynowych i miozynowych.

3. Filamenty aktynowe są cienkie i zawierają białko aktynę.

4. Filamenty miozynowe są grubsze i zawierają białko o dużej masie cząsteczkowej – miozynę.

5. Filamenty białkowe tworzą grubsze włókienka zwane miofibrylami, te zaś budują włókna mięśniowe, które są jednostką czynnościową każdego mięśnia.

6. Tkanka mięśniowa dzieli się na: mięśniową gładką, mięśniową poprzecznie prążkowaną, mięśnia sercowego.

7. Tkanki mięśniowe są efektorami odpowiedzialnymi za ruch zwierzęcia, ruch jego organów, wentylację płuc, elastyczność narządów.

8. Tkanka mięśniowa gładka:
- jest zbudowana z komórek zwanych miocytami, które charakteryzują się wydłużonym kształtem, centralnie położonym jądrem oraz cytoplazmą zawierającą tylko miofibryle dwójłomne (filamenty aktynowe i miozynowe ułożone są nieregularnie)
- tworzy ona u bezkręgowców wór skórno-mięśniowy (funkcja lokomocyjna), a u wszystkich zwierząt tkankowych współtworzy ściany narządów wewnętrznych: układu pokarmowego, naczyń krwionośnych, dróg moczopłciowych i zapewnia ograniczony ruch oraz elastyczność narządów
- tkanka ta kurczy się niezależnie od woli zwierzęcia

9. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana:
- zbudowana jest z wielojądrowych syncytii (komórek powstałych w wyniku łączenia się mioblastów – komórek embrionalnych) tworzących włókna mięśniowe
- cytoplazma włókien mięśniowych, zwana sarkoplazmą, jest wypełniona pęczkami miofibryli o bardzo regularnym układzie filamentów aktynowych i miozynowych
- naprzemiennie ułożone obszary z aktyną – jednołomne (izotropowe) tworzą prążki jasne, a obszary miozynowe – dwójłomne (anizotropowe) tworzą prążki ciemne
- pęczki miofibryli otoczone są ER, a jądra komórkowe ułożone są pod sarkolemmą (błoną komórkową syncytium)
- odcinek miofibryli ograniczony dwiema błonami i zawierający połowę prążka jasnego, prążek ciemny oraz połowę następnego prążka jasnego nazywa się sarkomerem i jest jednostką czynnościową włókna mięśniowego
- w momencie skurczu miofilamenty aktynowe wciągane są pomiędzy miofilamenty miozynowe, co powoduje skrócenie sarkomeru
- włókna tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej są unerwione przez neurony ruchowe układu somatycznego i ich skurcze zależą od woli zwierzęcia
- tkanka ta pełni funkcję typowo lokomocyjną, uczestniczy także w wentylacji płuc

10. Tkanka mięśnia sercowego:
- jest zbudowana z komórek zwanych kardiocytami, które łącza się wypustkami i mają po jednym centralnie położonym jądrze
- tworzą strukturę podobną do syncytium mięśni szkieletowych poprzecznie prążkowanych
- połączenia między komórkami, tzw. wstawki, umożliwiają wymianę jonów
- wnętrze kardiocytów wypełniają miofibryle zbudowane z miofilamentów aktynowych i miozynowych, które tworzą poprzeczne prążkowanie
- mięsień sercowy charakteryzuje automatyzm pracy, co oznacza, że jest on zdolny do samoistnych, rytmicznych skurczów
- tkankę mięśnia sercowego unerwi układ autonomiczny, który reguluje częstotliwość skurczów i czyni pracę serca niezależną od woli zwierzęcia