Analiza kierunku nurtów podejść i teorii organizacji i zarządzania w aspekcie współczesnej ich przydatności.

Pod pojęciem organizacji rozumie się: ład, porządek, logikę w jakiejkolwiek dziedzinie działalności lub w zbiorach przedmiotów czy pojęć. Organizację w znaczeniu atrybutowym i rzeczowym nazywa J. Zieleniewski organizacją w znaczeniu rezultatowym.

Najpopularniejszą definicją organizacji jest definicja Kotarbińskiego, według której jest ona „pewnym rodzajem całości ze względu na stosunek do niej jej własnych elementów, a mianowicie taką całością, której wszystkie składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości”.

W ujęciu systemowym organizacja utożsamiana jest systemem.
System to zbiór celowo wyodrębnionych elementów w czasoprzestrzeni, na którym zdefiniowano relacje o pewnych właściwościach lub innych ujęciach. System, to zbiór elementów sprzężonych ze sobą albo zbiór elementów w interakcji.

Każda organizacja jest strukturalnie wyodrębniona z otoczenia. Wyodrębnione obiekty mogą mieć różnorodny charakter i prowadzić różną działalność ( gospodarczą, społeczną, polityczną, religijną itp. ).

Organizacja stanowi wewnętrznie zintegrowaną całość złożona z czterech podstawowych elementów, a mianowicie:
- celów realizowanych przez organizację i wynikających stąd konkretnych zadań,
- ludzi wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi dążeniami i wzorcami zachowania,
- wyposażenia materialno – technicznego i technologicznego oraz określonych zasad posługiwania się nim,
- formalnej struktury, czyli przyjętych zasad podziału zadań i odpowiedzialności za nie, władzy i związanej z nią odpowiedzialności oraz inormacji.
Dwa pierwsze elementy należą do społecznych, dwa następne do technicznych.

Cele organizacji często utożsamiane są z funkcjami, jakie pełnią one na rzecz otoczenia. Cele organizacji rozumiane bywają również jako zbiory konkretnych efektów działań podejmowanych w ramach i dla realizacji ich funkcji.

Cele organizacji stanowią więc zbiór wzajemnie powiązanych dążeń, aspiracji i zamierzonych efektów o różnym stopniu konkretności.
Cele rozumiane jako zbiory konkretnych zamierzeń również mają hierarchiczną konstrukcję. Cele długofalowe, kosztowne i szczególnie ważne dla rozwoju organizacji nazywa się celami strategicznymi. Cele strategiczne wyznaczają pole konkretnych działań i przedsięwzięć opisywane przez cele taktyczne i operacyjne.
Cele organizacji są wypadkową wyników gry interesów, możliwości i ograniczeń.

Struktura organizacyjna to zbiór elementów danego systemu (pojedynczych stanowisk pracy, komórek i jednostek organizacyjnych) oraz powiązań między nimi.
Powiązania te zwane są więziami organizacyjnymi.

Współczesne struktury organizacyjne są bardzo różnorodne i ciągle się zmieniają. Zmienia się charakter powiązań łączących elementy struktur, zmieniają się podziały ról, funkcji i celów.

Struktura organizacyjna w formie schematu odzwierciedla przede wszystkim związki przestrzenne. Te zaś są charakterystyczne dla tzw. statycznego opisu organizacji.
Ujęcie dynamiczne organizacji to przede wszystkim ujęcia przebiegów wytwórczych procesów technologicznych oraz informacyjnych.
Ludzie są najważniejszym składnikiem każdej organizacji. Pozostałe elementy organizacji, tj.: cele, struktura, technika, są w stosunku do nich elementami wtórnymi, sztucznymi, określonymi i tworzonymi jedynie jako instrumenty działania. W tym społecznym podsystemie wyróżniamy trzy poziomy:
- jednostkowy, uznając zróżnicowanie osobowości za jego najbardziej charakterystyczną cechę,
- grupowy, akcentując mechanizmy powstawania i funkcjonowania grup społecznych,
- kulturowy, przesadzający o klimacie społecznym organizacji.

Pięcioczłonowy model organizacji.

Każda organizacja, aby móc funkcjonować, musi dysponować określonymi środkami rzeczowymi i finasowymi. Możliwość dysponowania tymi środkami wynika z tytułu własności albo z upoważnienia właściciela. Środki te mogą być własnością:
- jednostek lub spółek osób fizycznych,
- grup,
- społeczności.
Forma własności określa, kto inwestuje w działalność organizacji, kto czerpie z nich
zyski, kto ponosi ryzyko finasowe. Forma własności w istotny sposób wpływa na sposób zarządzania organizacją i sprawność jej funkcjonowania.

W każdej organizacji, w tym zwłaszcza w przedsiębiorstwie, można wyodrębnić podstawowe i pomocnicze rodzaje działalności. Te pierwsze, zwane domenami, stanowią dominującą część oferty rynkowej, są głównym źródłem dochodów, kreują image tożsamość firmy. Domeny przedsiębiorstw dotyczą przede wszystkim sfer wytwórczości i handlu. Realizacja czynności w obrębie domen wymaga specjalistycznej obsługi związanej z zasileniami materialnymi i informacyjnymi oraz obsługi ogólnej, związanej z istnieniem i rozwojem przedsiębiorstwa.

W krajowej literaturze tematu przez wiele lat toczyła się jałowa dyskusja na temat tego, czy kierowanie jest pojęciem szerszym od zarządzania, czy jest odwrotnie. Ostatecznie przeważył pogląd pierwszy, według którego kierowanie to oddziaływanie jednego obiektu (kierującego) na inny obiekt (kierowany), zmierzający do tego, aby obiekt kierowany zachowywał się w kierunku postawionego przed nim celu. J. Zieleniewski przez kierowanie rozumie działanie do spowodowania funkcjonowania innych rzeczy, zgodnie z celem tego, kto nimi kieruje. Natomiast pojęciu zarządzanie przypisuje sens sprawowania władzy nad ludźmi jaka wynika z własności rzeczy stanowiących dla nich niezbędne przedmioty lub narzędzia pracy lub z upoważnienia otrzymanego od właściciela tych rzeczy.

Zarządzanie, administrowanie i rządzenie są odmianami kierowania, które nie różnią się co do istoty, lecz co do zakresu i form oddziaływania organu kierującego na organ kierowany.

Funkcje i subfunkcje zarządzania to:
1. PLANOWANIE:
- gromadzenie informacji,
- prognozowanie,
- programowanie,
- bilansowanie i optymalizacja planów,
- pomoc podległym organizacjom.

2. ORGANIZOWANIE:
- grupowanie czynności i pracowników,
- przydzielanie zadań,
- kształtowanie więzi pomiędzy komórkami,
- delegowanie i rozgraniczanie uprawnień,
- dobór kadr kierowniczych.

3. MOTYWOWANIE:
- dobór i instruowanie pracowników,
- ustalanie zadań i miar ich spełnienia,
- wyznaczanie wynagrodzeń,
- ocena i rozwój kadr,
- stosowanie bodźców pozapłacowych.

4. KONTROLA:
- identyfikacja zadań i ustalanie procedur kontroli,
- kontrola merytoryczna zadań,
- kontrola po przez system finasowy,
- formułowanie zaleceń pokontrolnych.

Funkcja – kierowanie w węższym znaczeniu, zawiera w sobie głównie: motywowanie, komunikowanie i styl kierowania.
Zarządzanie to dysponowanie zasobami (ludzkimi, rzeczowymi i finasowymi).
Jedną z najnowszych i najciekawszych koncepcji zarządzania jest potraktowanie go jako złożonego systemy gier społecznych, skoncentrowane na menedżerskim aspekcie procesów przebiegających w systemach społeczno-technicznych.
Zarządzanie polega na definiowaniu i redefiniowaniu kryteriów równowagi oraz warunków jej osiągania w wymiarze materialnym i społecznym, zewnętrznym i wewnętrznym oraz na takim oddziaływaniu na podsystemy i otoczenie, które prowadzi do przywracania i podtrzymania równowagi.
Podstawowymi rodzajami instrumentów przywracania równowagi, a zatem i podstawowymi narzędziami zarządzania są:
1. strategia,
2. struktura,
3. procedury organizacyjne,
4. kultura organizacyjna.

Myśl w dziedzinie zarządzania kształtowała się przez całe wieki pod wpływem trzech głównych zespołów sił. Owe siły społeczne, gospodarcze i polityczne nadal wpływają na współczesną teorię zarządzania.

SIŁY SPOŁECZNE

Normy i wartości, które cechują kulturę.
Zrozumienie sił społecznych. Siły społeczne są to normy i wartości, którymi odznacza się dana kultura. We wczesnym okresie amerykańskiej przedsiębiorczości właściciele na ogół sami zarządzali swoimi firmami. W miarę jednak rozrastania się przedsiębiorstw, do ich prowadzenia zaczęto zatrudniać zawodowych menedżerów, w tym też okresie zaczęła się organizować siła robocza. Robotnicy w większych organizacjach często byli traktowani z pogardą, a zaciekłe strajki dzieliły pracowników i kierownictwa firm. Na przestrzeni lat nastąpiły ogromne zmiany w umowie społecznej pomiędzy robotnikami i przedsiębiorstwami, dla których pracowali. Z początku robotnicy otrzymywali symboliczną płacę i w swej pracy byli całkowicie zdani na łaskę i niełaskę pracodawcy. Dzisiejsi robotnicy poczynili jednak wielkie postępy. Idee wolności i sprawiedliwości w zakładzie pracy coraz bardziej się upowszechniają, robotnicy są chronieni rozmaitymi prawami federalnymi, same zaś organizacje stają się coraz bardziej wrażliwe na potrzeby pracowników. Zmiany tych i innych czynników społecznych odegrały ważną rolę w kształtowaniu teorii zarządzania w takich dziedzinach, jak motywacja, przywództwo i zarządzanie zasobami ludzkimi.

SIŁY EKONOMICZNE

Siły związane z systemami gospodarczymi i ogólnymi warunkami i tendencjami w gospodarce.
Zrozumienie sił ekonomicznych. W podobny sposób również siły ekonomiczne, albo czynniki związane z systemami gospodarczymi i ogólnymi warunkami i tendencjami w gospodarce, wpłynęły na kształt teorii zarządzania. Stany Zjednoczone mają gospodarkę rynkową opartą na zasadach własności prywatnej, wolności ekonomicznej, konkurencyjnych rynków i ograniczonej roli państwa. Większość głównych krajów uprzemysłowionych wykorzystuje podobne systemy. W takich systemach dostępność zasobów, łatwość ich nabycia oraz rodzaje dóbr i usług, jakich potrzebują konsumenci odgrywają istotną w określeniu pola działa dla zarządzania. Tendencje ogólnogospodarcze i charakter konkurencji wywierają poważny wpływ na organizację. W ramach współczesnej teorii zarządzania czynniki ekonomiczne wywierały wpływ na sposób myślenia w najrozmaitszych dziedzinach, włącznie z analizą środowiska, planowaniem strategicznym i projektowaniem organizacji.

SIŁY POLITYCZNE

Instytuty sprawujące władzę polityczną oraz ogólna polityka i postawa rządu wobec działalności gospodarczej.
Zrozumienie sił politycznych. Siły polityczne obejmują instytucje sprawujące władzę polityczną, a także ogólną politykę i postawę rządu wobec działalności gospodarczej. Czynniki te wywierają zarówno ogólny, jak i konkretny wpływ na teorię zarządzania. Ogólna polityka rządu wobec regulacji działalności gospodarczej odgrywa ważną rolę dla sposobu, w jaki zarządzane są organizacje.

Zarówno ogólne, jak i specyficzne czynniki polityczne zawierają wpływ na teorię zarządzania w takich dziedzinach, jak analiza środowiska, planowanie, projektowanie organizacji, prawa pracownicze i kontrola.

Spojrzenie klasyczne na zarządzanie wykształciło się w pierwszych latach naszego stulecia. Idee te stanowią pierwsze dobrze rozwinięte ramy teoretyczne zarządzania. Klasyczne spojrzenie na zarządzanie obejmuje dwa różne spojrzenia: „naukowe zarządzanie” i „zarządzanie administracyjne”.

Podejście klasyczne:
- Składa się z dwóch wyodrębnionych gałęzi: naukowego zarządzania i zarządzania administracyjnego (klasycznej teorii organizacji).
Naukowe zarządzanie:
- Podejścia do zarządzania zajmujące się poprawą wyników osiągniętych przez poszczególnych robotników.
Spowalnianie pracy:
- Pracownicy celowo pracują w tempie wolniejszym od możliwego.

NAUKOWE ZARZĄDZANIE

Wydajność jako poważany problem gospodarczy pojawia się w ciągu kilku pierwszych lat naszego stulecia. Gospodarka się rozwijała, kapitał był łatwo dostępny, ale jednocześnie panował niedobór rąk do pracy. Dlatego menadżerowie zaczęli poszukiwać sposobów bardziej efektywnego wykorzystania siły roboczej. Reagując na tę potrzebę, eksperci zaczęli się koncentrować na sposobach poprawy wyników osiąganych przez pojedynczych robotników. Ich praca doprowadziła do powstania naukowego zarządzania.

Głównym założycielem był Frederick W. Taylor. Jego zdaniem Naukowe Zarządzanie powinno być oparte na czterech podstawowych zasadach:
- Zasadzie naukowego opracowania każdego elementu pracy ludzkiej w miejsce w miejsce metod zdroworozsądkowych typu „mniej więcej”,
- Zasadzie naukowego doboru oraz stopniowego szkolenia i doskonalenia robotników,
- Zasadzie współpracy kierownictwa i robotników w celu realizacji naukowych zasad zarządzania,
- Zasadzie prawie równego podziału pracy i odpowiedzialności między kierowników i robotników w miejsce istniejącego „totalnego” obciązenia pracowników wykonawczych.

ZARZĄDZANIE ADMINISTRACYJNE

Podczas gdy naukowe zarządzanie zajmuje się pracą poszczególnych pracowników, zarządzanie administracyjne koncentruje się na zarządzaniu całą organizacją. Głównymi twórcami kierunku administracyjnego byli Henri Fayol, Lyndall Urwick, Max Weber i Chester Barnard.
Badacze administracji dążyli przede wszystkim do rozwiązania problemów , które można ująć następująco:
- Rozłączny podział pracy administracyjnej między poszczególne stanowiska i wyraźna specjalizacja w sferze zadań,
- Rozgraniczenie ściśle określonych kompetencji, niezbędnych do pełnienia poszczególnych funkcji,
- Budowa hierarchii funkcji i stanowisk oraz niesprzecznej sieci zależności między nimi,
- Utrzymanie dyscypliny w pracy administracji,
- Porządkowanie interesu osobistego urzędników wymogom sprawnego funkcjonowania całej organizacji.

Wyszczególnienie Uzdolnienie
administracyjne Techniczne handlowe finansowe ubezpieczeniowe rachunkowosciowe razem
Personel techniczny wielkiego zakładu
Robotnik 5 85 --- --- 5 5 100
Majster 15 60 5 --- 10 10 100
Kierownik warsztatu 25 45 5 5 10 20 100
Kierownik oddziału 35 30 10 5 10 10 100
Kierownik wydziałuTechnicznego 35 30 10 5 10 10 100
Dyrektor 40 15 15 10 10 10 100
Kierownicy przedsiębiorstw
Przedsiębiorstwo
Bardzo małe 15 40 20 10 5 10 100
Małe przedsiębiorstwo 25 30 15 10 10 10 100
Średnie przedsiębiorstwo 30 25 15 10 10 10 100
Wielkie przedsiębiorstwo 40 15 15 10 10 10 100

ZARZĄDZANIE OPERACYJNE

Zarządzanie operacyjne jest mniej zmatematyzowane i mniej skomplikowane statycznie niż ilościowa teoria zarządzania i może być zastosowane bezpośrednio do sytuacji kierowniczych. Właściwie zarządzanie operacyjne można traktować jako formę zastosowania ilościowej teorii zarządzania. Techniki zarządzania operacyjnego zajmują się, ogólnie rzecz biorąc, wspomaganiem organizacji w bardziej efektownym wytwarzaniu produktów lub usług i można je zastosować do szerokiej gamy problemów. W skrócie zarządzanie operacyjne są to techniki, które zajmują się wspomaganiem organizacji w efektywnym wytwarzaniu produktów i usług.

KIERUNEK HUMAN RELATIONS

System naukowego zarządzania i kierunek administracyjny zyskały znaczna popularność wśród praktyków, ponieważ były źródłem stosunkowo prostych i zrozumiałych dla kadry technicznej oraz urzędników sposobów działania. Kierunki te wzajemnie się uzupełniają: jeden reguluje zachowania pracowników bezpośrednio produkcyjnych (zespołów), drugi zaś – administracji. Co więcej, oba te systemy opierają się na podobnych, upraszczających założeniach dotyczących psychospołecznego mechanizmu zachowania się uczestników organizacji.

Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli kolejnego kierunku w teorii i praktyce zarządzania, określonego mianem human reletions (stosunków międzyludzkich), Amerykanin D o u g l a s M c G r e g o r zaprezentował w 1960 roku dwa przeciwstawne sobie obrazy (stereotypy, modele) pracownika, nazywając je umownie teorią X i teorią Y.
-Teoria X – Przeciętny człowiek ma wrodzoną niechęć do pracy i będzie jej unikał, jak tylko możliwe. Większość ludzi trzeba zmuszać do pracy, kontrolować, kierować nimi i grozić karami, aby wymusić od nich wysiłem potrzebny do osiągnięcia celów organizacji. Większość ludzi woli by nimi kierowano, chce uniknąć odpowiedzialności, ma małe ambicje; ludziom tym chodzi przede wszystkim o bezpieczeństwo.
-Teoria Y – Fizyczny i umysłowy wysiłek jest tym samym co odpoczynek.

PODEJŚCIE SYSTEMOWE

Podejście systemowe – systemowa rewolucja – jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech rozwoju nauki w drugiej połowie dwudziestego wieku w ogóle, a nauk o organizacji i zarządzaniu w szczególności.

Podejście systemowe zostało zapoczątkowane przez Ludwiga von Bertalanffy’ego – twórcę ogólnej teorii systemów i N. Wienera – twórcę cybernetyki. Niezależnie od nich powstawały i rozwijały się systemowe koncepcje w socjologii. Idea praktykowania organizacji ludzkich ludzkich jako systemów społecznych ma tutaj długą tradycje. Samo pojęcie systemu stało się elementem teorii już za sprawą V. Petera. Współczesne rozumienie systemu w odniesieniu do struktur i procesów społecznych wywodzi się przede wszystkim z prac T. Parsona. Dopiero jednak modyfikacje pojęć systemowych dokonane w wyniku rozwoju ogólnej teorii systemów przyczyniły się do upowszechnienia podejścia systemowego nie tylko w socjologii, ale w całym obszarze nauk społecznych. Stało się tak m.in. dzięki temu, że uwolniły one badaczy od konieczności bezpośredniego nawiązywania do skomplikowanej teorii T. Parsona.

Podejście systemowe przejawia się w poglądach na naturę rzeczywistości, w metodologii jej badania oraz w metodach oddziaływania na tę rzeczywistość. Jego istotą jest traktowanie obiektów jako systemów otwartych, czyli zbiorów elementów powiązanych w taki sposób, że tworzą one pewną nową całość wyróżniającą się w otoczeniu. Jedna z najbardziej popularnych definicji określa system jako zastaw składników, między którymi zachodzą wzajemne stosunki(interakcje), i gdzie każdy składnik podłączony jest z każdym innym bezpośrednio lub pośrednio. Miejsce jednostronnie analitycznego i mechanicystycznego widzenia rzeczywistości zajęło podejście kładące nacisk na analizę całościowych, integrujących właściwości badanych obiektów – systemów, na ujawnienie ich różnorodnych sprzężeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz struktury.

METODY ZARZĄDZANIA

W literaturze tematu metody i techniki zarządzania są rozmaicie interpretowane, zarówno m sensie dowolnego nazewnictwa (metoda, technika, koncepcja, system, filozofia zarządzania), jak i treści (związanych z koniecznością identyfikacji i rozwiązywania różnych problemów funkcjonowania organizacji o charakterze: ekonomicznym, socjologicznym, psychologicznym, technicznym itp.).
Niektórzy autorzy identyfikując po kilkadziesiąt metod technik i modeli zarządzania, podkreślając tym samym ich różnorodność i bogactwo form oraz treści. Na przykład K.

Zimniewicz dzieli techniki zarządzania na cztery grupy:
- systematyzujące i upraszczające pracę kierowniczą (np. zarządzanie przez: wyjątki, cele, wyniki),
- motywacyjne (np. zarządzanie przez: motywację, partycypację, komunikację),
- ukierunkowane na kreatywność (zarządzanie kreatywnością, fakt twórczego myślenia, techniki dyskusji),
- kompleksowe (analiza systemowa, model harzburski, St. Gallen),
Podstawowym kryterium klasyfikacyjnym jest w tym wypadku użyteczność technik w danej grupie problemów.
Procesy zarządzania można strukturalizować z różnych punktów widzenia. W dotychczas przedstawionych wyróżniono:
- instrumenty zarządzania,
- funkcje zarządzania,
- funkcje pierwotne (rzeczowe) przedsiębiorstwa,
- etapy podejmowania decyzji,
- elementy procesu sterowania,
- role kierownicze.

Podstawowe elementy owych strukturalizacji, a także różne ujęcia zarządzania w ogóle, tworzą specyficzny język kategorii opisu zarządzania. Identyfikacja różnych procesów zarządzania i sposobów ich rozwiązywania w tych właśnie kategoriach jest podstawą do wyodrębniania metod i technik zarządzania. Do najbardziej znanych w wyszczególnionych wyżej grupach opisu należą odpowiednio:
- zarządzanie strategiczne,
- zarządzanie przez motywację,
- zarządzanie przez marketing,
- zarządzanie przez cele,
- zarządzanie przez wyjątki,
- zarządzanie przez innowację.

Istotą zarządzania strategicznego jest dysponowanie zasobami ludzkimi i kapitałowymi w celu zapewnienia organizacji istnienia i rozwoju w długim horyzoncie czasu.
Centralnym zagadnieniem zarządzania przez motywowanie są potrzeby ludzkie. Sterowanie zachowaniami pracowników polega na systematycznym i metodycznym stwarzaniu sytuacji oddziałujących na ich indywidualne potrzeby. W ten sposób, przy wykorzystaniu mechanizmu: bodziec – potrzeba, włącza się efektywniej działania pracownika w strukturę funkcjonowania przedsiębiorstwa.

POZIOMY ZARZĄDZANIA

Według R. L. Ackoffa istnieją trzy podstawowe rodzaje aktywności systemu: reakcja, odpowiedź i działanie. Podstawą ich wyróżnienia są specyficznie interpretowane rodzaje zdarzeń w systemie lub w otoczeniu. Przez zdarzenie rozumie się zmianę jednej lub kilku istotnych cech systemu albo jego otoczenia.
Reakcją systemu jest zdarzenie zachodzące w systemie, dla którego inne zdarzenie w systemie lub otoczeniu jest warunkiem wystarczającym. Oznacza to, że następstwo zdarzeń ma tu charakter przyczynowo – skutkowy.
Te trzy reakcje aktywności mogą być podstawą wyróżnienia trzech poziomów zarządzania.
Rodzaj aktywności systemu Poziom zarządzania
ReakcjaOdpowiedźDziałanie Zarządzanie operacyjneZarządzanie taktyczneZarządzanie strategiczne

Pojmując zarządzanie instytucjonalne można wyróżnić trzy poziomy zarządzania:
- najwyższy (top management), tj. zarząd przedsiębiorstwa, który obejmuje swym zasięgiem decyzji strategicznych, taktycznych i operacyjnych, wszystkie główne funkcje sfery realnej,
- średni (middle management), tj. który tworzą kierownicy dużych i ważnych jednostek i komórek organizacyjnych; zasięg taktyczno – operacyjny decyzji tego poziomu obejmuje wszystkie lub niektóre funkcje sfery realnej,
- niższy, tworzony przez kierowników komórek wykonawczych sfery realnej; decyzje tych kierowników mają charakter operacyjny i dotyczą zwykle jednej wyspecjalizowanej funkcji sfery realnej.

Teorie są ważnym narzędziem porządkowania wiedzy oraz podstawą działania. Zrozumienie historycznego kontekstu oraz poznanie prekursorów zarządzania i organizacji daje poczucie historycznego dziedzictwa, pomaga również menadżerom uniknąć powtarzania błędów innych. Są dowody wskazujące, iż zainteresowanie zarządzaniem sięga tysięcy lat wstecz, jednakże naukowe podejście do zarządzania pojawiło się w ostatnim stuleciu. W ciągu kilku pierwszych dziesięcioleci tego wieku wyłoniły się trzy główne podejścia do zarządzania. Nazywamy je spojrzeniem klasycznym, behawioralnym i ilościowym.

Ujęcie klasyczne miało dwa główne odgałęzienia: naukowe zarządzanie i zarządzanie administracyjne. Naukowe zarządzanie zajmowało się poprawą efektywności i metod pracy pojedynczego robotnika. Zarządzanie administracyjne interesowało się przede wszystkim najlepszą wewnętrzną strukturą organizacji, sprzyjającą sprawnemu jej funkcjonowaniu. Obie gałęzie niewiele uwagi poświęcały roli robotnika.

Ruch na rzecz stosunków międzyludzkich uznał znaczenie i potencjał procesów behawioralnych w organizacjach, jednakże przyjął wiele nadmiernie optymistycznych założeń co do charakteru tych procesów. Koncepcja zachowania organizacyjnego, bardziej realistyczna wersja podejścia behawioralnego, jest przedmiotem zainteresowania wielu współczesnych menadżerów.

Spojrzenie ilościowe i dwa składające się na nie kierunki: ilościowa teoria zarządzania i zarządzanie operacyjne, próbują zastosować techniki ilościowe do podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów. Dziedziny te również mają wielkie znaczenie dla współczesnych menadżerów. Do ich rozwoju przyczyniło się ogromne rozpowszechnienie komputerów osobistych.

Wszystkie te ujęcia trzeba uznać za wzajemnie się uzupełniające, a nie sprzeczne. Każde z nich ma coś do zaoferowania. Najważniejsze jest zrozumienie.