Mazurek Dąbrowskiego jako Polski hymn narodowy

Mazurek Dąbrowskiego, czyli polski hymn, jest jednym z symboli narodowych towarzyszących od ponad dwustu lat Polsce oraz Polakom w wielu trudnych oraz ważnych momentach. Hymn początkowo był nazywany Pieśnią Legionów Polskich we Włoszech. Jego historia jest bardzo zawiła, bowiem stopniowo zmieniano jego tekst. Jedynie melodia powstała taka, jak w oryginale – bazowana na podhalskim Mazurku.
W 1795 roku, po trzecim rozbiorze Polski, kraj przestał istnieć na mapie Europy. Przetrwał jednak w pamięci, kulturze oraz języku milionów Polaków, którzy znaleźli się pod zaborami. Zaborcy - Prusy, Austria oraz Rosja - byli w stanie ciągłych konfliktów i wojen z innym mocarstwem - Francją.
Sprawa polska długo nie znajdowała żadnych sojuszników na arenie międzynarodowej. Z uwagi na zawiązanie przez państwa zaborcze koalicji antyfrancuskiej, to właśnie kraj nad Sekwaną stał się dla Polski naturalnym koalicjantem. Grupa polskich wojskowych i polityków rozpoczęła starania o utworzenie korpusu walczącego po stronie francuskiej, który w przyszłości mógłby stanowić podstawę regularnej armii. Projekt ten początkowo został przez stronę francuską przyjęty z niechęcią. Udało się jednak znaleźć rozwiązanie, które zakładało utworzenie na terenie północnych Włoch polskiego korpusu pod dowództwem Napoleona Bonaparte.
Nadzieje na odzyskanie niepodległości odżyły wraz ze zmaterializowaniem się projektu korpusu i utworzeniem powstałych z inicjatywy gen. Jana Henryka Dąbrowskiego Legionów Polskich we Włoszech. 9 stycznia 1797 roku Dąbrowski podpisał umowę ze sprzymierzoną z Francją republiką Lombardii, a już 20 stycznia wystosował on odezwę, w której zachęcał Polaków do wstąpienia w szeregi nowej formacji zbrojnej. Legiony były pierwszą formacją powołaną do odzyskania niepodległości Polski w czasie zaborów, biorąc udział w wielu kluczowych europejskich i światowych bitwach.
Pieśń Legionów napisana została w Reggio Emilia we Włoszech między 16 a 19 lipca 1797 r. Józef Wybicki ułożył ją z myślą o uroczystości poprzedzającej wymarsz polskich legionów pod dowództwem generała Dąbrowskiego, które 21 lipca udawały się do Mediolanu na spotkanie z Bonapartem. Utwór po raz pierwszy wykonany został na melodię ludowego mazurka przez samego autora właśnie na tejże uroczystości pożegnalnej. Z czasem nazwany został Mazurkiem Dąbrowskiego. Pieśń bardzo szybko od momentu powstania zdobyła dużą popularność, najpierw wśród legionistów, następnie zaś przeniknęła do kraju, gdzie po wkroczeniu wojsk napoleońskich stała się już nieoficjalnym hymnem Księstwa Warszawskiego. Zadecydowały o tym przede wszystkim względy patriotyczne, bowiem słowa „Jeszcze Polska nie umarła…” stanowiły wyraźną zachętę do wytrwania w oczekiwaniu na wolną ojczyznę. W Królestwie Polskim funkcję hymnu państwowego spełniała pieśń Alojzego Felińskiego Boże, coś Polskę, ale już podczas powstania listopadowego Mazurek Dąbrowskiego ponownie spełniał rolę najważniejszej pieśni patriotycznej, a po uzyskaniu niepodległości stał się już oficjalnym hymnem państwowym. Pełnił tę funkcję latach 1926-1927, a później od roku 1948.
Oficjalnie hymnem Polski Mazurek Dąbrowskiego stał się w 1927 roku, jednak towarzyszył Polakom w istotnych wydarzeniach: był śpiewany podczas zwycięskiego wjazdu generała Dąbrowskiego do Poznania w 1806 roku, podczas powstań (listopadowego, Wiosny Ludów, styczniowego), a także w czasie obu wojen światowych. Hymn był wykorzystywany do motywowania Polaków do walki o niepodległość.
Podaje się, że po raz pierwszy publicznie pieśń odśpiewano 20 lipca 1797 r., a w 1799 r. została ona wydrukowana w piśmie wydawanym we Włoszech „Legionowa dekada”. W Polsce po raz pierwszy opublikowano ją w 1806 r.

Pieśń składa się z kilku zwrotek, z czego każda z nich ma inne znaczenie i opisuje różne wydarzenia dziejące się w Rzeczypospolitej. Pierwsza zwrotka nawiązuje do trzeciego rozbioru Polski – wyraża patriotyzm i chęć walki o ojczyznę. Refren nawiązuje do postaci generała Dąbrowskiego oraz Legionów Polskich we Włoszech.
Druga zwrotka wspomina postać Stefana Czarnieckiego, dowódcy polskiego podczas Potopu szwedzkiego. W kolejnej jawi się postać Napoleona Bonaparte, pod którego zwierzchnictwem powstały i funkcjonowały Legiony Polskie. Józef Wybicki miał nadzieję, że dzięki niemu uda się uwolnić Polskę z rąk zaborców.
Zwrotka czwarta wskazuje, że jedynym sposobem na osiągnięcie sukcesu jest ogólnopolska zgoda i brak konfliktów, który można osiągnąć poprzez pamięć o Polsce. Następna zwrotka nawiązuje to tarabanu, dużego bębna używanego podczas przemarszu polskich wojsk - ta część ma symbolizować oczekiwanie Polaków, którzy pozostali na terenach ojczyzny na wojsko, które ma ich wyzwolić. Ostatnia ze zwrotek przywołuje zwycięską bitwę pod Racławicami pod wodzą Tadeusza Kościuszki, a także wyraża ufność do Boga.