Rola kultury w Polsce Ludowej w walce o zachowanie tożsamości narodowej.

Kultura w Polsce Ludowej miała wielkie znaczenie w walce o zachowanie tożsamości narodowe. Początek lat powojennych, począwszy od roku 1945 przyniósł głębokie zmiany w poziomie oświaty i świadomości społeczeństwa polskiego. Dotyczyło to olbrzymich strat wojennych, jakie poniósł nasz kraj. Rząd komunistyczny nałożył wielki nacisk na wzrost oświaty i likwidacji analfabetyzmu. Zmian w polityce kulturalnej dokonywał rozrastający się nieustannie aparat biurokratyczny państwa. W 1945 powstał Komitet Kultury RM oraz wojewódzkie rady kulturalne. Jako główny ich instrument stanowiła cenzura skoncentrowana w Głównym Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. W 1947 rozgłośnia radiowa we Wrocławiu nadała zapowiedź B. Biureta dotyczącą ofensywy władz w dziedzinie kultury. Działacze tacy jak Stefan Żółkiewski, Włodzimierz Sokowski i inni zaczęli tłumaczyć założenia i zasady realizmu socjalistycznego, która obowiązywała też w ZSRR. Zaczęto manipulować życiem kulturalnym i zmieniać jego założenia na wzór ZSRR. Organizowano liczne konkursy, festiwale, artyści nie mogli sami decydować, lecz musieli podporządkować się nowym warunkom. Wszystkie programy artystyczne i programy szkolne i akademickie, naukowe były nasycone marksizmem i leninizmem. Akcja ogłupiania społeczeństwa teoriami marksistowskimi nabierała coraz to większego rozmachy. Udawało się to dlatego, że w czasie wojny zginęło około 30% nauczycieli, zniszczono wiele tysięcy budynków szkolnych. Szkolnictwo zostało okaleczone, brakowało wyszkolonej kadry nauczycielskiej. Wiele nauczycieli uczących nie posiadało odpowiednich kwalifikacji. Lecz z roku na rok poziom nauczania uległ poprawie. Znacznie rozwinięty został system szkół zawodowych. Organizowano również dokształcania dla dorosłych. W 1948 minister oświaty Stanisław Sknewski utworzył reformę programu szkolnego. Do wszystkich przedmiotów i podręczników wprowadzone zostały zasady materializmu i marksizmu. Utworzona została Rada Główna Szkolnictwa Wyższego w celu kontroli uczelni akademickich. Wielu profesorów, którzy nie zgadzali się z prawdą programów nauczania usuwano z uczelni. Uczelniami zaczynały rządzić komitety partyjne i z MP. Brakowało książek i materiałów naukowych. Zostały one w większej części zniszczone przez wojnę, wiele z nich spłonęło. Wiele z nich zostało też zagrabionych przez hitlerowców. Lata pięćdziesiąte zapoczątkowały w Polsce ruch wydawniczy. Wiele wydawnictw było w rękach prywatnych, jednak władze komunistyczne zlikwidowały większość wydawnictw. Państwowe wydawnictwa to „Książka i Wiedza” i „Czytelnik”. Zaczęto wydawać tygodniki, czasopisma, gazety partyjne, jak: „Trybuna Ludności”, „Życie Warszawy” – zawierały one propagandę komunistyczną i kłamstwa. Jednak kultura naszego kraju przeżywała okres żywiołości. We władzach Związku Radzieckiego Literatów Polskich znajdowali się wybitni pisarze, jak: Jarosław Iwaszkiewicz, Jan Parandowski, Czesław Miłosz. Wydano wtedy wiele utworów o tematyce wojennej i okupacyjnej. Wielkim talentem zabłysnął T. Borowski w opowiadaniach okupacyjnych „Pożegnanie z Marią”, jak również Z. Nałkowska w „Medalionach” ukazując obrazy piekła obozów koncentracyjnych. Również i sztuka teatralna miała podłoże komunistyczne. Coraz częściej przedstawiano sztukę rosyjską. Przykładem tego może być kinematografia polska, gdzie często dominowały filmy radzieckie o tematyce bohater wojenny. Wielki nacisk na propagandę komunistyczną w Polsce nakładał J. Stalin. Karał on surowo swych wrogów. W tym czasie coraz bardziej się nawarstwiał kult do „Nauczyciela Narodów” jak go wówczas zwano. W biurach, szkołach na ścianach wisiały portrety radzieckich władców, głównie Stalina. Układano i śpiewano o nim pieśni, stawiano pomniki. Uważano Stalina za najwyższy rozum świata. Nawet nasza konstytucja z 1952 r. miała walory stalinowskie. Stalinowski terror osłabił rozwój kultury w Polsce i był przejawem siły i nowej władzy. W związku z tym dochodziło do niszczenia podstawy życia społecznego. W 1953 r. wielki wódz J. Stalin zakończył swe życie. Komuniści jednak propagowali dalej nauki stalinowskie. Przeciwko ograniczeniu praw kościelnych wystąpili biskupi i księża polscy, nie zgadzając się z terrorem komunistycznym. W 1953 r. doszło do aresztowania Prymusa Stefana Wyszyńskiego i kilku biskupów. Społeczeństwo polskie ogarnęło oburzenie, lecz było też dumne, że Kardynał Wyszyński nie dał się złamać systemowi komunistycznemu. W latach sześćdziesiątych nastąpił wzrost poziomu wykształcenia w Polsce. Wielu Polaków posiadało wyższe wykształcenie. Wzrosła też liczba szkół podstawowych oraz liczba nauczycieli. W szkołach podstawowych wznowiono lekcję religii. Wzrosły też nakłady książek i gazet. Pojawiły się pisma literackie jak „Współczesność”, „Dialog” i „Życie Literackie”, a w kulturze krytyki literackiej rozsławili się Antoni Słonimski i Kazimierz Wyka i Kazimiera Iłłakowiczówna i wielu pisarzy polskich rozsławiło wówczas kulturę polską takich jak Stanisław Grochowisk, Wiesława Szymborska, Tadeusz Kubiak, Roman Bratny – „Kolumbowie” i wielu innych. W latach 70- tych nastąpił rozwój nauk ścisłych jak: matematyka, chemia, fizyka. Osiągnięcia naukowe osiągnęli też biolodzy, np. Kazimierz Demel, Jerzy Koworowski. Nastąpił wzrost nauk medycznych, wyróżnić też trzeba twórcę szczepionki przeciw gronkowcowi Tadeusza Lechowicza. Kultura polska rozwijała się także na emigracji wśród polonii np. Czesław Miłosz to wybitny pisarz tego pokolenia. Również kino polskie zaczęło odradzać się z kryzysu. Artyści i reżyserzy polscy zaczęli cieszyć się wielką popularnością, dotyczyło to też wielkich kompozytorów w świecie muzyki. Zasada priorytetu prawdy i godności, a nie przemocy legła u podstaw odrodzenia moralnego, które w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych zaczęło ogarniać szersze kręgi społeczne. W latach osiemdziesiątych sytuacja w szkolnictwie pogorszyła się po wprowadzeniu stanu wojennego. Karwie usunięto wielu nauczycieli, którzy sprzeciwili się systemowi rządowemu. Zmalała też liczba tytułów książek i czasopism. W kulturze emigracyjnej Czesław Miłosz w 1980r. otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Lata osiemdziesiąte przyniosły w naszym kraju bojkot w rządzie. Utworzono wtedy związek „Solidarność”, na którego czele stanął Lech Wałęsa. W wyniku niezadowolenia społeczeństwa nastąpił upadek rządu Jaruzelskiego, a jego miejsce zajął Mazowiecki. Powstał wtedy niekomunistyczny rząd, na którego czele były premier Mazowiecki rozpoczął swoje panowanie.