Tyrteusz

Tyrteusz

Tyrteusz (gr. Tyrtajos) - żył w VII w p.n.e. Zagrzewał do walki Spartan, kt6rzy podobno właśnie dzięki jego poezji pokonali wroga. Sam Tyrteusz był wodzem w II wojnie mesyńskiej. Uważał, że nie ma piękniejszej śmierci niż w pierwszym szeregu, podczas walk za ojczyznę .
Pisał:
Walczmy mężnie w obronie tej naszej ziemi i dzieci,
Choćbyśmy zginąć musieli, życia swojego nie szczędźmy
Nuże młodzieży ,walczcie, a jeden przy drugim niech wytrwa
Myśli o szpetnej ucieczce nie dopuszczajcie ni strachu,
Ale sercom w swych piersiach przydajcie wielkości i męstwa
Lęk przed życia utratą, z wrogiem się starłszy odrzućcie (...)


Poeta -Tyrteusz, to taki twórca, który nie poprzestaje na samej pieśni, lecz sam chwyta za oręż, rusza do boju, a często ginie. Imię Tyrteusz z biegiem wieków przestało należeć ,,tylko" do starogreckiego poety - ludzie zaczęli nazywać Tyrteuszami bohaterów ginących za ojczyznę, poetów rzucających się w wir walki. W Polsce pojęcie odżyto w romantyzmie.

Tyrteuszami nazywa się romantyków krajowych, którzy nie tylko pisali płomienne, poruszające strofy; lecz brali udział w powstaniach, w działalności konspiracyjnej, często płacili życiem lub niewolą za swój patriotyzm. Drugie pokolenie polskich Tyrteuszy to powstańcy warszawscy roku 1944, zwani też Kolumbami - poeci tacy, jak K.K. Baczyński, Tadeusz Gajcy Andrzej Trzebiński, Bojarski - poeci i żołnierze powstania , i jego ofiary.

Tyrtajos pozostał w świadomości ludzi symbolem poety bojownika, patrioty głoszącego, że zaszczytnie jest bić się i umierać za ojczyznę. Od jego poezji wziął się i funkcjonuje po dziś dzień termin „poezji tyrtejskiej”.

Termin ten pochodzi od poezji Tyrtajosa, podejmującego w swej twórczości motyw walki o ojczyznę. Poezja tyrtejska oznacza poezje czynu, zagrzewającą do walki, opiewającą bohaterstwo tych, którzy potrafią oddać życie dla swojego kraju.


„Rzecz to piękna ...” to wiersz – apel wzywający do walki w obronie ojczyzny , której niepodległość jest zagrożona :
„ Rzecz to piękna zaprawdę , gdy krocząc w pierwszym szeregu , / Ginie człowiek odważny , walcząc w obronie ojczyzny ...".
Poeta nawołuje więc do trwania na polu walki i do gotowości oddania życia za swój kraj .
Aby zachęcić czytelnika wiersza do bohaterstwa , stosuje również tak zwany antyprzykład – ukazuje , co czeka tchórza , człowieka , który nie chce oddać życia za ojczyznę :

„ Wnet żebrakiem się staje – los to najgorszy ze wszystkich - / (...) wrogość go wita wśród ludzi (...)./ Hańbą rodzinę okrywa , zeszpeca wygląd swój świetny , /Wszak niesława , a także zło za nim podąża”.
Od imienia poety poezja patriotyczna, wzywająca do walki , określana jest mianem poezji tyrtejskiej, zaś postawa pełna gotowości do oddania życia dla dobra ojczyzny to postawa tyrtejska, albo tyrteizm.

Apostroficzność tych wypowiedzi zwraca uwagę na fakt że, jest to poetycki apel, który kształtuje postawę patrioty – przyjętą przez ludzkość już na następne stulecia.