Totalitaryzm

Totalitaryzm, system sprawowania rządów polegający na kontrolowaniu przez arbitralną władzę wszystkich przejawów życia społecznego.
Państwo totalitarne charakteryzuje m.in.:
1) autokratyzm, Autokracja (łac. autokrats – samowładny), samowładztwo, system rządów, w którym władza najwyższa w państwie sprawowana jest przez jednego człowieka (autokratę) lub wyraźnie wyodrębnioną grupę osób (np. triumwirat), mającą pełną władzę polityczną. Granice władzy i zakres podejmowania decyzji w autokracji są nieograniczone i niczym nieskrępowane.
Autokracja utożsamiana jest z autorytaryzmem, totalitaryzmem bądź dyktaturą.
2) powszechna indoktrynacja za pomocą centralnie kierowanej propagandy, Indoktrynacja (z angielskiego indoctrination – uświadamianie, wpajanie przekonań), proces systematycznego i zorganizowanego wpajania członkom społeczeństwa określonej ideologii leżącej w interesie państwa. Indoktrynacja prowadzona jest za pomocą szczególnie zmasowanej i nieustępliwej propagandy, stosowanej przez środki masowego przekazu, system oświaty szkolnej i pozaszkolnej.
W najszerszym zakresie indoktrynacja prowadzona była w państwach totalitarnych: w hitlerowskich Niemczech i w ZSRR. Obecnie tego typu działalność prowadzona jest w państwach komunistycznych (np. na Kubie i w Korei Północnej) oraz rządzonych przez dyktatury wojskowe (np. w Libii i Iraku).
Propaganda (z łaciny propagandus – przeznaczony do rozpowszechniania), świadome oddziaływanie na odbiorcę (jednostkę, zbiorowość) poprzez systematyczne rozpowszechnianie określonych poglądów, idei, haseł za pomocą środków perswazji intelektualnej i emocjonalnej (np. symboli, gestów, słów, skojarzeń) w celu pozyskania zwolenników i nakłonienie ich do zachowań pożądanych z punktu widzenia nadawcy przekazu propagandowego.
Istotę propagandy oddają słowa amerykańskiego psychologa G. Biddle’a, który stwierdził, że pod jej wpływem “każda jednostka zachowuje się tak, jak gdyby jej reakcje były wynikiem jej własnych decyzji”. Propaganda to wszelkie techniki (wizualne, werbalne, za pomocą środków masowego przekazu) sterowania masowymi zachowaniami, poglądami, postawami i dążeniami. W tym znaczeniu propaganda, jako świadome operowanie środkami przekazu (obraz, druk, mowa), rozwinęła się dopiero w nowoczesnym społeczeństwie wraz ze wzrostem znaczenia opinii publicznej i środków masowego przekazu.
Szczególne znaczenie propaganda odgrywa w sferze polityki (propaganda polityczna), stając się narzędziem walki wyborczej (parlamentarnej i pozaparlamentarnej), wywierania nacisku, kontroli i podporządkowania mas społecznych siłom rządzącym lub dążącym do przejęcia władzy.
W ustrojach totalitarnych (totalitaryzm) propaganda jest narzędziem uzależniania odbiorcy od nadawcy, instrumentem służącym zniewalaniu społeczeństwa i utrwaleniu reżimu m.in. przez zacieranie różnicy między prawdą a fałszem, informacją obiektywną a narzuconą oceną. Istotę tak prowadzonej propagandy oddaje słynna wypowiedź ministra oświaty III Rzeszy J. Goebbelsa “Kłamstwo powtarzane tysiąc razy staje się prawdą”.
Odmiennie jest w państwach demokratycznych, gdzie nie ma jednej obowiązującej i jedynie słusznej ideologii oraz urzędowej propagandy. Konkurencja między różnymi źródłami przekazu powoduje, że odbiorca ma możliwość dostępu do informacji z wielu ośrodków, każdemu przekazowi propagandy jednego centrum politycznego przeciwstawiona zostaje kontrpropozycja innego.
Propaganda może też mieć wymiar polityki globalnej, stać się instrumentem walki między różnymi ustrojami w skali międzynarodowej; z tego typu propaganda świata zetknął się w latach tzw. zimnej wojny. Jej celem było osłabienie przeciwnego bloku politycznego, podważenie wiarygodności istniejących ośrodków władzy, wsparcie wewnętrznych sił odśrodkowych bądź opozycyjnych. Propaganda jest przedmiotem zainteresowania wielu dyscyplin wiedzy w tym: socjotechniki propagandy, psychologii propagandy, teorii propagandy.
3) całkowite podporządkowanie społeczeństwa przez wprowadzenie systemu kontroli policyjnej opartego na terrorze,
4) uniformizacja (ujednolicenie) form życia społeczeństwa,
5) wprowadzenie monopolu oficjalnej ideologii,
6) zmonopolizowanie władzy państw, która jest skupiona w rękach jednej partii (np. partii komunistycznej) lub masowego ruchu politycznego (np. faszystowskiego),
7) centralne sterowanie gospodarką.
Państwo totalitarne odrzuca idee demokracji i wszelkie przejawy pluralizmu, a interes państwa i jego cele dominują nad interesem jednostki i jej życiem osobistym. W stosunkach międzynarodowych dąży do stałego rozszerzania stref swoich wpływów. Za totalitaryzm uważa się model ustrojowy hitlerowskich Niemiec (nazizm), Związku Radzieckiego, zwłaszcza w czasach stalinowskich (stalinizm), a także państw Europy Wschodniej (do 1956). Pojęcie totalitaryzm wprowadził B. Mussolini.
Państwo totalitarne, system władzy, w którym państwo całkowicie kontroluje wszelkie sfery życia obywateli w celu całkowitego podporządkowania sobie jednostki, kontroli nad nią, a nawet jej podglądania.
Dla kontroli poglądów obywateli stworzona zostaje oficjalna ideologia, a w celu jej wpajania - system indoktrynacji realizowany za pomocą różnych form propagandy, od prasowej poprzez system szkolnictwa, nauki i wychowania do różnych form przymusu i terroru. W efekcie następuje pozbawienie jednostki jej prawa do prywatności życia i ścisłe jej uzależnienie od doraźnych interesów państwa.
Państwo totalitarne cechuje skrajna centralizacja państwa i omnipotencja jego władz, gwałcąca prawa i wolności obywatelskie, likwidująca własność i samorządność, niszcząca podstawy demokracji poprzez pozbawienie społeczeństwa prawa kontroli nad organami władzy. Przeciwnicy polityczni są eliminowani poprzez ich fizyczne unicestwienie lub tzw. resocjalizację w obozach pracy.
Cechą charakterystyczną jest monopartyjny system władzy (niekiedy istnieją partie satelickie). Typowa jest także zasada wodzostwa, czyli dyktatorskiej władzy jednostki, której bezwzględnie podporządkowany jest cały aparat państwa. Władza przedstawiana jest jako wywodząca się z woli mas.
Do państw totalitarnych zaliczyć należy np.: III Rzeszę, ZSRR, Kampuczę pod rządami Czerwonych Khmerów. Teoretykami totalitaryzmu byli m.in. C. Schmitt i G. Gentile.
Totalitaryzm? ustrój, w którym kontroli i reglamentacji poddane zostają wszystkie przejawy życia obywateli. Cechują go:
? autokratyczna skupiona w rękach jednostki lub grupy władza
? partia dominuje nad państwem, jest sprawczym czynnikiem zmian, spełnia rolę pierwotną i dominującą
? ujednolicenie aparatu kontroli i jego przenikanie do wszystkich dziedzin życia
? dążenie do ujednolicenia form życia społecznego
? rozbudowany system kontroli nad strefą zachowań, przekonań, poglądów i postaw
? rozbudowanie techniki masowej propagandy
? partia i państwo zorganizowane jest na zasadach hierarchiczno ? wodzowskich.

Państwo totalitarne to takie państwo, w którym życie społeczne i osobiste obywateli jest sterowane i kontrolowane przez władze. Państwu podporządkowane jest wszystko i wszyscy. Państwo totalitarne ingeruje także w sferę świadomości społecznej i indywidualnej, wskazując jeden obowiązujący sposób myślenia o rzeczywistości poprzez indoktrynację obecną w środkach masowego przekazu, programach nauczania, wychowania, także nauce.
W państwie totalitarnym każdy przejaw inności jest traktowany jako działanie wrogie wobec państwa i zwalczany metodami bezwzględnego nacisku. Aparat partii ściśle związany jest
z aparatem państwa. Przywódcy partyjni pełnią funkcje państwowe, przeobrażają się w nowych władców państwa pozbawiając znaczenia poprzedni aparat państwowy.
Polityczne cechy totalitaryzmu:
? jedna monopolistyczna partia pod kierownictwem dyktatora
? terrorystyczna kontrola policji, która sprawuje też nadzór nad partią
? pełny monopol w sferze środków masowego przekazu (cenzura prewencyjna)
? pełna kontrola partii nad siłami zbrojnymi
? scentralizowana kontrola całej gospodarki.

W państwie totalitarnym władza jest silnie scentralizowana i płynie z jednego ośrodka decyzyjnego. Nie występuje też zasada rozdziału władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Namiastki odpowiednich organów mogą istnieć, ale tylko formalnie. Istnieć mogą jedne, nieklasowe związki zawodowe (syndykaty, korporacje).

Idee państwa totalitarnego doskonale obrazuje dekret wyjątkowy wydany prze Hitlera 28.02.1933 roku, o ochronie narodu i państwa, uzupełniony innym, przeciwko zdradzie wymierzonej w naród niemiecki i zdradliwym machinacjom. Najważniejszy fragment tego dekretu brzmi następująco;

I. Artykuły 114-118, 123-124 i 153 Konstytucji Rzeszy Niemieckiej są czasowo anulowane. W konsekwencji ograniczenie wolności osobistej, prawa do swobodnego wyrażania opinii, w tym wolności prasy, stowarzyszeń, zgromadzeń, kontrola listów, telegramów i rozmów telefonicznych, przeszukania w domach i konfiskaty oraz ograniczeń własności są dopuszczalne ponad granice ustalone dotychczas przez prawo.

Dekret ten , pozostając w mocy do 1945, dawał Hitlerowi pełne możliwości stworzenia państwa totalitarnego; stanowił podstawę jego rządów. W następstwie dekretu i dzięki ustawie o uprawnieniach Hitler praktycznie obalił konstytucję i prawny rząd. Opozycję zlikwidowano aresztowaniami. Głównych komunistycznych przywódców zlikwidowano (tych , którzy uciekli do Sowietów spotkał podobny los). Zdelegalizowano wszystkie partie poza narodowo socjalistyczną. Mając za wzór dojrzały model sowiecki, Hitler stworzył aparat terroru i machinę policyjnego państwa szybciej nawet niż Lenin, a wkrótce rozmiary tego zjawiska dorównały stalinowskiemu reżimowi. Pierwszy obóz koncentracyjny założony został już 22.03.33 w Dachau. Jego otwarcie poprzedziło stosowne ogłoszenie w prasie. Podobnie
jak w Rosji Sowieckiej , Hitler ustanowił nazistowskie sądy ludowe (wynalazek leninowski). Uważał się za socjalistę, a istota socjalizmu polegała według niego na gotowości każdej jednostki czy grupy do współdziałania w polityce narodowej. Tak wic nie miało znaczenia, kto był właścicielem fabryki, o ile jej właściciele wykonywali polecenia. ?Dlaczego mielibyśmy socjalizować banki i fabryki? Socjalizujemy ludzi? mówił. W 34. przeprowadził czystkę. Postanowił zamordować wszystkich swoich politycznych wrogów jednoczenie, a przy okazji wyrównać stare długi. Zuchwałość tej czystki zainspirowała Stalina do czystek 1936-38. Z kolei polityka narodowościowa Stalina polegająca na wysiedlaniu i eksterminacji całych narodów zachęciły Hitlera do przeprowadzenia swoich wojennych planów, które miały na celu całkowitą zmianę demografii Europy Wschodniej.
Państwo totalitarne to takie, które stara się kontrolować całkowicie życie swoich obywateli Władza w takim państwie jest w ręku jednego człowieka- przywódcy, bądź jednej partii politycznej. Narzuca wszystkim jeden punkt widzenia i ten sam kierunek myślenia Ważne, żeby wszystko było jednolite. Jedna partia, jeden związek zawodowy, jedna religia, jeden naród, jeden wódz. Los narodu jest odsunięty na drugi plan, na pierwszym miejscu stawiane są interesy i potrzeby państwa. Od społeczeństwa, wymaga się podporządkowania państwu sposobu życia oraz interesów. Jednostka jest poddawana stałej kontroli, ograniczone są jej swobody i prawa obywatelskie. Narodowi narzucane zostają sposoby myślenia oraz postawy takie jak chce państwo. W państwie totalitarnym ludzie wielbią swojego przywódcę, są im mydlone oczy a informacje z zewnątrz nie docierają do mieszkańców. Przykładem może być: Irak, gdzie na budynkach w wielu najbardziej dostępnych i widocznych miejscach wiszą wielkie portrety władcy przedstawiającego go w jak najlepszym świetle, gdy pomaga biednym, opiekuje się chorymi, daje schronienie ubogim. A w gazetach na pierwszych stronach obowiązkowo musi być portret władcy, na każde wydanie inne. Władca udaje, że jest dobrym wujkiem, który chce pomagać swoim obywatelom. Żąda od niech wielkich podatków, które maja niby wprowadzić ich do lepszego świata, jednak zamiast na rozbudowę państwa idą one na dobra władcy, luksusy i złocone pałace, które sobie stawia i utrzymanie armii i policji, która pilnuje by władca mógł spokojnie rządzić. Takie państwo znosi suwerenność narodu, a jednostkę traktuje przedmiotowo: udając, by tylko wyciągnąć pieniądze, które w rezultacie wcale nie poprawią życia obywateli. Ludność jest za słaba by się buntować, wszelkie rewolucje są od razu tłumione, i usprawiedliwiane przez władze, a ich działacze giną. Nikt nie jest w stanie całkowicie się przeciwstawić, gdyż rzadko, kto widzi zło, które dzieje się w ich kraju- przecież wszyscy wierzą w dobrego wujka Sadama. Wszyscy udają szczęście, choć tak naprawdę niesamowicie cierpią.