Wielki kryzys gospodarczy 1929-33 r., ZSRR w czasach Stalina i Powstanie III Rzeszy Niemieckiej.

Wielki kryzys gospodarczy 1929-33 r.

Czarny czwartek – 24 październik 1929 r. – nastąpiło załamanie na nowojorskiej giełdzie papierów wartościowych wskutek pojawienia się na rynku kilkudziesięciu milionów akcji i obligacji, które nie znalazły nabywców. Zanotowano gwałtowny spadek kursu akcji i papierów wartościowych (w ciągu paru tygodni od 3 września do 13 listopada 1929 r. – o sumę 30 mld dolarów)

Etatyzm – prowadzenie przez państwo kapitalistyczne bezpośredniej działalności gospodarczej przez tworzenie przedsiębiorstw państwowych, udział państwa w przedsiębiorstwach prywatnych, a także regulowanie życia gospodarczego przez państwo za pomocą środków administracyjnych

ZSRR w czasach Stalina

Stalinizm – praktyczna działania w państwie radzieckim za rządów Józefa Stalina, której wyrazem była:

-przemoc – rozbudowany aparat policji politycznej, służb więziennych, personelu obozów pracy przymusowej i masowy terror: czystki wewnątrz partii i korpusu oficerskiego w latach 1933-38, pokazowe procesy, rozbudowa obozu pracy

-centralizacja planowania i gospodarki: przymusowa kolektywizacja i przyspieszona industrializacja

-kult jednostki - apoteoza Stalina „ojciec narodu”, utrwalenie kultu w oświacie, kulturze, nazwach miast i zakładów, ostra cenzura, prześladowania za krytykę partii

Ludźmi z otoczenia Stalina byli:

-W. Mołotow - minister spraw zagranicznych

-K. Woroszyłow – ludowy komisarz obrony

-M. Susłow – główny ideolog partii

Ważniejsze daty:
1917 r. – Rewolucja październikowa w Rosji wynosi bolszewików do władzy

1922 r. – Stalin zostaje sekretarzem generalnym partii komunistycznej, założenie ZSRR

1929 r. - rozpoczęcie kolektywizacji, pierwszy plan pięcioletni (antydatowany na rok 1928)

1934 r – zabójstwo Kirowa, pierwsze czystki

1936 r - początek wielkiego terroru, stracenie Zinowiewa i Kamieniewa po pokazowych procesach.

Powstanie III Rzeszy Niemieckiej
Hitleryzm:

A) polityka wewnętrzna

-rozbudowa aparatu przymusu i formy jego funkcjonowania: działalność tajnej policji - Gestapo: inwigilacje, prowokacje, zakładanie obozów koncentracyjnych, rozprawa z opozycją polityczną, dyskryminacja Żydów (ustawy norymberskie 1935 r.)

-poddania kontroli i reglamentacji ze strony państwa wszystkich dziedzin życia – totalitaryzm: nowy ład w państwie oparty na hierarchii i wodzostwie, zanik działalności Reichstagu, likwidacja samorządów, dominująca rola partii nazistowskiej w życiu państwa

B) polityka zewnętrzna:

-łamanie postanowień traktatu wersalskiego

-dążenie do aneksji i podbojów

-antykomunizm – udział w „Osi Berlin-Rzym-Tokio”

Ważniejsze daty:

30 stycznia 1933 r. – Hitler kanclerzem III Rzeszy

Październik 1933 r. – wystąpienie Niemiec z Ligi Narodów

1935 r. – wprowadzenie powszechnej obowiązkowej służby wojskowej

7 marca 1936 r. – wojska niemieckie wkroczyły do zdemilitaryzowanej Nadrenii.

11 na 12 marca 1938 r. – zajęcie Austrii przez wojska niemieckie

13 marca 1938 r. - Hitler proklamował połączenie Austrii z Niemcami

29-30 września 1938 r. – konferencja w Monachium – układ zezwalał Niemcom na przyłączenie Sudetów (okręg czeski).

15-16 marca 139 r. – zajęcie Czechosłowacji przez wojska niemieckie

22 marca 1939 r.- zajęcie terytorium Kłajpedy, portu należącego do Litwy

Powstanie „osi Berlin-Rzym-Tokio”
1936 r. Hitler zawarł układ sojuszniczy („oś Berlin-Rzym”) z Włochami oraz w tym samym roku pakt antykominternowski z Japonią, skierowany przeciw ZSRR. W 1937 do paktu przystąpiły Włochy i powstała „oś Belin-Rzym-Tokio”