Mapa

Mapa – obraz powierzchni ziemi lub jej fragmentu, przedstawiony na płaszczyźnie, w odpowiednim odwzorowaniu i skali, gdzie prezentowana jest odpowiednia treść przy pomocy znaków umownych (symboli).

W zależności od skali mapy dzielimy na:
· topograficzne – o skalach większych niż 1 : 200 000, są to mapy szczegółowe, przedstawiające powierzchniowe elementy krajobrazu.
· przeglądowe – wykonane w skalach mniejszych niż 1 : 200 000, są to mapy obejmujące większe obszary, przedstawiające główne cechy środowiska geograficznego.

Generalizacja mapy – eliminacja zbędnych szczegółów, uogólnianie treści mapy, czyni to mapę czytelniejszą.

Rodzaje odwzorowań kartograficznych ze względu na płaszczyznę rzutowania:
a azymutalne
- normalne (kartka styczna w jednym z biegunów)

- poprzeczne (punkt styczności na równiku)

- ukośne (punkty styczności w dowolnym miejscu z wyjątkiem bieguna i równika)


b walcowe
- normalne (gdy oś walca pokrywa się z osią ziemską)

np.: siatka Merkatora
- poprzeczne (gdy oś walca pokrywa się z płaszczyzną równika)
- ukośne (gdy oś walca przecina w dowolnym miejscu oś ziemi)

c stożkowe
- normalne
- poprzeczne
- ukośne

d umowne
- Molweidiego
- Kirchoffa
- Petermana
- Bartholomewa

Składniki mapy:
a matematyczne
· skala
· odwzorowanie kartograficzne
· osnowa geodezyjna
b geograficzne
· przyrodnicze
· społeczno – ekonomiczne
c opis pozabramkowy
· legenda
· tytuł mapy
· wydawca
· rok wydania

Rodzaje skal
· liczbowa 1 : 200 000
· mianowana 1 cm – 2 km
· liniowa

Klimatologia - nauka o klimacie; zajmuje się badaniem procesów fizycznych kształtujących klimat i wpływem czynników geograficznych na przebieg tych procesów, opisem klimatów różnych obszarów kuli ziemskiej i ich klasyfikacją, badaniem klimatu w minionych epokach geologicznych i historycznych, przewidywaniem przyszłych zmian klimatu, wykorzystywaniem danych klimatycznych w praktycznej działalności człowieka.

Hydrologia - nauka o wodach występujących w przyrodzie, w szerokim pojęciu przedmiotem jej badań jest hydrosfera, przyjęto jednak traktować hydrologię jako naukę o wodach lądowych, głównym przedmiotem badań hydrologii jest krążenie wody w przyrodzie z uwzględnieniem jej właściwości fizycznych i chemicznych.

Geomorfologia - nauka o ukształtowaniu powierzchni Ziemi; zajmuje się opisem form powierzchni Ziemi, bada ich genezę, rozwój i rozmieszczenie, określa także ich wiek.

Fitogeografia - nauka o rozmieszczeniu roślin na kuli ziemskiej i jego przyczynach, bada obszary występowania jednostek systematycznych w aspekcie ekologicznym, historycznym i geograficznym.

Zoogeografia - geografia zwierząt, nauka o geograficznym rozmieszczeniu zwierząt oraz o czynnikach, które kształtowały i kształtują to rozmieszczenie; przedmiotem badań zoogeografii są: zasięgi zwierząt, sposoby i drogi rozprzestrzeniania się, bariery fizyczne i biologiczne, tempo zasiedlania nowych terytoriów, ekologiczne mechanizmy ich zasiedlania, rozmieszczenie dzisiejsze; na podstawie podobieństw i różnic w faunach wyróżnia się królestwa, krainy, dzielnice itd.;

Pedologia - nauka o glebie jako tworze przyrody i środku produkcji rolniczej, zajmująca się pochodzeniem, budową i właściwościami, jak również klasyfikacją przyrodniczą i użytkową oraz rozmieszczaniem gleb na kuli ziemskiej; gleboznawstwo obejmuje również zagadnienia żyzności gleb oraz metodykę badań terenowych i laboratoryjnych; głównym celem laboratoryjnych badań chemicznych, fizycznych, mikrobiologicznych i innych gleby jest poznanie gleb i podniesienie ich produkcyjności.

Demografia – nauka zajmująca się badaniem zmian ludnościowych, ich opisem, wyjaśnianiem i prognozowaniem

Teledetekcja – tworzenie map w oparciu o zdjęcia satelitarne.

Fotogrametria – tworzenie map w oparciu o zdjęcia lotnicze.


Kartograficzne metody przedstawiania zjawisk na mapach:

1. Metody zasięgów – polega na przedstawieniu zjawisk geograficznych występujących na pewnym obszarze. Linia zasięgu informuje, że w jej obrębie występuje dane zjawisko lecz nie koniecznie na całym obszarze. Wyróżnia się zasięgi otwarte i zamknięte.





2. Metoda sygnaturowa polega na przedstawieniu zjawisk geograficznych za pomocą znaków punktowych lub liniowych. Znaki punktowe mogą mieć kształt figur geometrycznych, obrazków, liter.
a obrazkowe
b liniowe
c punktowe
d literowe Fe, Zn, Au



3. Metoda izarytmiczna polega na zastosowaniu izarytm, czyli linii jednakowych wartości liczbowych.

Izolinie – linie na mapie łączące punkty o jednakowej wartości, bądź jednakowym natężeniu zjawiska.

· Izohipsy (poziomice) – wysokości nad poziomem morza
· Izobary – ciśnienie
· Izotermy – temperatura
· Izohaliny – zasolenie
· Izobaty – głębokość
· Izohiety – opady

4. Metoda kropkowa - polega na przyporządkowaniu wartości liczbowej kropce. Kropkami tymi pokrywana jest mapa, duże zagęszczenie kropek na mapie oznacza duże natężenie tego zjawiska na danym terenie.





5. Metoda kartogramu – polega na przyporządkowaniu przedziałom liczbowym pewnego zjawiska geograficznego. Kartogram wykonany jest na podkładzie mapy administracyjnej.





6. Metoda kartodiagramu – polega na wrysowaniu wykresów na mapie na podkładzie administracyjnym. Najczęściej używa się wykresów słupkowych lub kołowych (diagramów).




1 ha – 10 000 m2
1 a – 100 m2
1 km2 – 100 ha





dł. równika – 40 000 km
dł. południka – 20 000 km