Pszczoła miodna

Pszczoła miodna, Apis mellifera, owad zaliczany do rodziny pszczołowatych, rzędu błonkówek (Hymenoptera), hodowany przez człowieka już w starożytnym Egipcie. Niegdyś występowała w Europie, Azji i Afryce, obecnie rozpowszechniona na całym nieomal świecie.
Pszczoła miodna występuje w rodzinach zwanych rojami, które składają się z robotnic, samców zwanych trutniami oraz matki pszczelej, zwanej królową. Łącznie rój może liczyć od 10 000 do 80 000 owadów, które zależnie od pełnionych funkcji różnią się między sobą budową i ubarwieniem.
Robotnice osiągają 1,5 cm długości, posiadają 12-członowe czułki, zajmują się karmieniem królowej i larw, budową plastrów, wyrobem pierzgi i miodu, ochroną gniazda, zbieraniem nektaru i pyłku. W czasie 1 sekundy lotu pokonują od 3 do 6 m, uderzając skrzydłami ok. 190 razy. Matka osiąga 25 mm długości ciała, na nogach nie posiada koszyczków, do których robotnice zbierają pyłek.

Matka żyje ok. 5 lat, zajmuje się składaniem jaj, łącznie ok. 750 000 w ciągu całego życia. Część jaj rozwija się partenogenetycznie i z nich powstają trutnie, z jaj zapłodnionych pochodzą samice. Larwy robotnic i trutni karmione są mleczkiem przez pierwsze 3-4 dni życia, larwy przeznaczone na królowe karmione są mleczkiem przez cały okres wzrostu.
Trutnie występują wyłącznie w okresie wiosny i lata - odbywają kopulację z młodymi matkami pszczelimi, a później są wypędzane przez robotnice poza rój i giną. Rozwój od jaja do osobnika dorosłego trwa w przypadku robotnicy 21 dni, trutnia 24 dni, królowej 16 dni.
Matka pszczela posiada gruczoły żuwaczkowe, wydzielające substancje hormonalne decydujące o pewnych formach zachowania się robotnic, m.in. mogą stanowić bodziec do budowy plastrów bądź wykonywania innych prac. Brak matki wywołuje chaos w ulu i całkowitą dezorganizację roju pszczelego.
W okresie zimowym pszczoły zimują na plastrach otaczając królową, wokół której panuje temperatura rzędu 25C. Wówczas ich pożywieniem jest miód zmagazynowany w plastrach. Znanych jest wiele ras pszczół, m.in.: pszczoła kaukaska, pszczoła północna, pszczoła włoska i pszczoła ukraińska.
Opis: Rozwój pszczoły miodnej: A) królowa składająca jaja w komórkach woskowych, B) robotnica karmiąca wylęgłą larwę, C) ostatnie stadium larwalne, D) robotnica zasklepiająca komórkę, E) poczwarka, F) pszczoła opuszczająca komórkę woskową. Autor: Dawid Tracz.



Pszczoły też się mylą

Pszczoły mają system orientacji w przestrzeni dokładnie taki sam jak ludzie, mimo że ich oko jest zbudowane całkowicie odmiennie od ludzkiego - czytamy na łamach najnowszego "Nature"

Pszczoła dokonuje pomiaru długości swego lotu dzięki rozpoznawaniu obiektów w przestrzeni, którą przeleciała. Ponadto poprzez zablokowanie pszczole tej możliwości naukowcy ustalili, że owad ten przekazuje innym pszczołom informacje o odległości od źródeł pożywienia podczas tzw. rytualnego tańca.

Amerykańscy naukowcy zmusili pszczoły miodne, by latały wewnątrz zwykłej rury - tunelu. W ten sposób grupa badawcza z University of Notre Dame w Notre Dame (Indiana), kierowana przez Harald Esch, zdołała "ogłupić" pszczoły i zdobyć niezwykle cenne informacje dotyczące ich zachowań społecznych i sposobu postrzegania rzeczywistości.

Latanie wzdłuż rury wywołało bowiem w pszczołach wrażenie, że pokonały znacznie większy dystans, niż miało to w istocie miejsce. Gdy zatem ich system nawigacji powietrznej został w ten sposób przez naukowców oszukany, okazało się również, że bardzo czytelnie dla ludzkiego oka owady te przekazują sobie nawzajem tak właśnie zdobyte informacje o odległości od źródeł pożywienia w tzw. rytualnym tańcu.

Żołnierze-zwiadowcy pszczół miodnych przyzywają niezajęte w danym momencie towarzyszki- zbieraczki z ula do źródeł pokarmu dzięki wykonywaniu specjalnego tańca. Poznawszy jego "kroki i rytmy" nawet ludzki obserwator jest w stanie zorientować się co do kierunku i odległości, w jakiej znajduje się pokarm.

Gdy jednak w warunkach laboratoryjnych zwiadowczynie gromadziły żywność na końcu krótkiego i wąskiego tunelu, pokazywały swym współtowarzyszkom informację, że żywność znajduje się znacznie dalej. Okazuje się bowiem, że ich system naprowadzania ma charakter optyczny, a krótki wąski tunel wywołuje w pszczołach mylne wrażenie, gdyż zwiększa tzw. przepływ optyczny (wrażenie, które my również mamy w ciemnych tunelach, że nigdy się nie kończą - w istocie zaś są znacznie krótsze, niż się nam wydaje).

Przepływ optyczny wyraża długość odcinka, o jaki zdaje się przemieszczać względem poruszającego się obserwatora nieruchomy obiekt. Najbliższe dla obserwatora obiekty mają znacznie większy przepływ optyczny niż te znacznie bardziej od niego oddalone. To właśnie dlatego obserwując świat z okien pędzącego pociągu, wydaje się nam, że pobliskie sosny "śmigają nam przed oczami", a oddalona wieś nie ma końca i ciągle widzimy jej domy na horyzoncie. Pszczoły mają system orientacji w przestrzeni dokładnie zatem taki jak nasz, mimo że ich oko jest zbudowane całkowicie odmiennie od naszego (tzw. oko fasetkowe - zbudowane z tysięcy drobniutkich soczewek).