Powstanie Chmielnickiego,wojny z Rosją

Władysław IV gdy planował wyprawe przeciwko Turcji obiecał kozakom rozszerzenie rejestru a nawet utwoerzsnie autonomicznego terytorium kozackiego , gdy sejm sprzeciwil sie zamiarom ktola wywolalo to niezadowolenie kozakow. Jeden z dowodcow wojska zaporskiego Bohdam Chmielnicki zaral sojusz z chanem tatarskim uznajac jego zwierzchnictwo
1648-zbuntowani kozacy nierejestrowi oraz rejestrowi ktorym skarb rzecz. zalegal z wyplaceniem zoldu pod dwodztwem Tuhaj Beja pokonali wojska koronne dowodzone przez Stefana Potockiego nad Żóltymi Wodami i pod Korsuniem .
1649wrzesien-wojska polskie podniosly porazke pod Piłowcami.
Wybrany zostal nowy król Jan Kazimierz Waza, jego otoczenie mialo dwie koncepcje rozwiazania problemu kozackiegp . Wojewoda ruski Jeremi Wiśniowiecki dązył do stłumienia rozruchów siła , natomiast kanclerz Jerzy Ossoliński i wojewoda bracławki Adam Kisiel chcieli rokowań i ugody z Chmielnickim .
1649sierpien-siły Wiśniowieckiego zostaly oblezone przez powstancow w twierdzy Zbaraż a odsiecz prowadzona przez J.Kazimierza otoczyly sily kozackie pod Zborowem .
Ossoliski przekupil chana tatarskiego , doszlo do ugody z Chmielnickim . Otrzymal on tytul hetmana wojska zaporskiego a liczbe kozakor resjestrowych zwiekszono do 40 tys. polacy obiecali usunac z Ukrainy Żydów , jezuitow oraz powierzac urzedy szlachcie rusinskiej.
1651-Rzeczpospolita wznowila dzialania wojenna odnoszac zwyciestwo pod Beresteczkiem, armia J.Kazimierza rozbila wojska kozacko-tatarskie.
W Białej Cerkwi zawarto nastepną ugode ale na warunkach gorszych dla kozakow. Rejestr zmniejszono do 20tys. , ograniczono terytorium kozackie do wojewodztwa kijowskiego.
Chemilnicki wbrew interesom król rozpoczxal akcje zbrjna przecwiko Mołdawii . Wówczas wojska koronne starły się z kozakami w 1652 r. pod Batohem, odniosły jednak klęske .
1653-pod Żwańcem powtorzyla sie historia spod Zborowa. Przywrócona zostala ugoda zborowska.
Chmielnicki po kolejnej zdradzi tatarow uznal za swojego sprzymierzenca Rosje .
1653-decyzja soboru ziemskiego na mocy którego rosja wmieszala sie w wojne polsko-kozacka
1654styczen-W perejasławiu poselstwo rosyjskie zawarło ugode z radą kozacka o zjednoczeniu Ukrainy z panstwem Rosyjskim.
Stało się to przyczyna wszczecia wojny polsko-rosyjskiej
Wojny z Rosją
Po umowie perejasławskiej Rosja zajela Smolensk , Białoruś z Minskiem oraz czesc Litwy z Wilnem i Grodnem . Hetman wielki litewski Janusz Radziwił nie mial mozliwosc zatrzymania uderzenia. POstepy wojsk roosyjskich wstrzymal najazd szwedzki . Rosja obawiala sie dalszego umocnienia pozycji Szwcji w basenie Morza Bałtyckiego i zdecydowala sie zawrzec rozejm z panstwem polsko-litewskim. Zostal on podpisany w Niemierzy.
Nastepca Chmielnickiego-Jan Iwan Wyhowski poslki szlachic który przystapil do Kozakow zawarl ugode z Rzeczpospolita w 1658 w Hadziaczu. Przewidywala ona utworzenie ksiestwa Ruskiego z wojewodztw kijowskiego , czernihowskiego i bracławskiego . Powstałaby wowczas Rzeczpospolita Trojga Narodów.
Zaakceptowal to Jan Kazimierz,sejm. Jednak nie spodobalo sie to ukrainskim chlopom , Wyhowski zostal obalony. A równoczesnie walke o panowanie nad ukrainą wznowila rosja.
1660-bitwy pod połonką i cudnowem , dowództwo Stefana Czarnieckiego i Jerzego Lubomirskiego , odniosły zwyciestwo. Odzyskały Wilno i zajely niemal cala Ukraine.
1667-rozejm w Andruszowie , podzial ukrainy. Rosja zatrzymala ziemie smolenska , siewierska i czernihowska oraz lewobrzezna ukraine z kijowem .
1686-pokoj wieczysty w Moskwie , potwierdzil ustalone wschodnie granice rzeczpospolitej , wysłannik króla J.Sobieskiego Krzysztof Grzymułtowski.