Czy cesarstwo Rzymskie musiało upaść?

Od III w społeczeństwo rzymskie zaczęło przeżywać kryzys gospodarczo-społeczny. Panujący od kilku stuleci pokuj został naruszony. Na wschodzie toczyły się walki z Państwem Patronów, a na zachodzie od II w zaczęły napływać plemiona barbarzyńców. Rabowali oni i brali ludzi do niewoli. Długotrwałe wojny przyczyniły się do znaczącego spadku ludności i zamożności mieszkańców cesarstwa Rzymskiego. Aby stworzyć armię która by się im przeciwstawiła poniesiono wielkie koszty. Napływający do Rzymu, malutkimi gromadkami, byli wchłaniani i ulegali romanizacji. W cesarstwie brakowało pieniędzy. Zaczęto nakładać wyższe podatki, które rujnowały ludność zwłaszcza średnio zamożną. Władze rzymskie, aby rolnicy nie odchodzili zaczęli przywiązywać ich do ziemi (ustawa kolon atu). Chłopi w obronie przed podatkami oddawali się w opiekę arystokracji, która osłaniała ludność.
Ponieważ cesarze chcieli zwiększyć ilość sztuk pieniędzy, dodawali do srebra innych metali nieszlachetnych. W obiegu była większa ilość pieniędzy, ale gorszej jakości. Wzrosła inflacja, Wielcy właściciele ziemscy musieli dzielić swe dobra na działki które

dzierżawili rolnikom (kolana) i niewolnikom. Za tym poszedł kryzys polityczny. Przyczyny : wojny domowe, za mała ilość urzędników, korupcja, spadek liczby ludności, załamanie stabilności władzy cesarskiej i pojawienie się uzurpatorów ( od 235-284 r było 50 cesarzy).

Podział cesarstwa na wschodnie i zachodnie.
Ciągłe walki w obronie granic cesarstwa uniemożliwiły cesarzom pobyt w Rzymie. W 330r. cesarz Konstantyn założył nową stolice na wschodzie państwa-Konstantynopol
Z czasem ziemie na wschodzie zaczęły nabierać charakter terenów barbarzyńskich. W 378 r w bitwie pod Adrianopolem wojska rzymskie przegrały bitwę z barbarzyńcami
.Zagrożenie wschodnich terenów cesarstwa przez Persów spowodowało przeniesienie oddziałów wojskowych w te rejony. Ostatnim cesarzem który kierował całym imperium był Teodozjusz Wielki. Przed śmiercią w 395 r podzielił cesarstwo między dwóch synów. Zostały wykształcone : C. Zachodnie ze stolicą w Rzymie i C. Wschodnie ze stolicą w Konstantynopolu. Sytuacja cesarstwa zachodniego uległa pogorszeniu. Wydatki związane z funkcjonowaniem państwa stale rosły. Kryzys dotknął także rolnictwa. Systematycznie rosły podatki ściągane w naturze. Nieliczni właściciele ziemscy posiadali wielkie majątki ziemskie - latyfundia. Wobec stale malejącej liczby niewolników, główny ciężar uprawy spadł na wolnych dzierżawców - kolonów. Wielcy właściciele ziemscy, chcąc zapewnić wystarczającą ilość rąk do pracy, zakazali im porzucania gospodarstw. Kolonowie zostali więc przywiązani do latyfundium, w zamian zaś zyskali opiekę właścicieli majątków. Te wielkie, samowystarczalne gospodarstwa przyczyniły się do spadku produkcji rzemieślniczej w miastach. Ciągłe walki w państwie spowodowały zamieranie handlu. Powoli upadały miasta. Proces ten był na tyle poważny, że cesarze wprowadzili przymus świadczenia niektórych usług(głównie na potrzeby wojska).Pod naporem azjatyckich Hunów plemiona barbarzyńskie rozlały się po Europie Zachodniej. W410 r. Wizygoci, a w 455 r. Wandalowie złupili Rzym (wandalizm ),na ziemiach zachodnich zadomowiły się liczne plemiona. W 476r. Wódz germański Odoaker usunął z tronu ostatniego cesarza Zachodniorzymskiego Romulusa Augustulusa, uznał zwierzchnictwo cesarzy wschodnich. Upadło cesarstwo Zachodnie. Na jego gruzach powstały państwa plemienne(zalążki późniejszej Europy).

Pytanie jest jedno: Czy musiało do tego dojść, czy można było tego uniknąć??
Głównym powodem upadku cesarstwa były paradoksalnie jego największe sukcesy militarne. Podbijając Galie ,Bitynie, Frygie i tereny należące dzisiaj do Anglii, cesarstwo narobiło sobie wielu wrogów. Póki Cesarstwem żądli ludzie tacy jak Julisz Cezar nie było powodu do niepokoju. Byli oni w stanie zapanować nad tym wszystkim. Ale niestety nie tylko ludzie tacy jak Cezar dochodzili w Rzymie do władzy. Byli to ludzie chciwi, a przede wszystkim słabi nie zdolni władać tak wielkim państwem. Nie byli w stanie przeprowadzić odpowiednich reform w wyniku czego administracja z której niegdyś słynął Rzym stała się nieudolna i nie wydajana.Za mało było urzędników aby sprawnie wdrażać w życie rozporządzenia cesarzy. Ogromne spustoszenia działy się za sprawą korupcji. Od IVw n.e w Rzymie za pieniądze można było kupić praktycznie każde stanowisko. Armią dowodzili w większości ludzie zupełnie nie mający pojęcia co to jest wojna i jak należy ją prowadzić.
Duży wpływ na upadek Rzymu miała sytuacja w ówczesnym świecie. Hunowie wyparli plemiona germańskie z ich "krajów" w wyniku czego plemiona te starały się znaleźć sobie miejsce na terenach cesarstwa. Czynili oni ogromne spustoszenia ale ich siły były znacząco słabsze niż wtedy gdy Cezar podbił Galie. Jaki płynie z tego wniosek??
Gdyby cesarstwem rządzili przez cały czas ludzie tacy jak Cezar, to najprawdopodobniej nie doszłoby do jego upadku.