Góry i jaskinie.

Aby życ w tych ekstremalnych środowiskach, organizmy muszą być dobrze do nich przystosowane. W górach roslinom nie brakuje niezbędnego do wzrostu światła, ale ze względu na przejmujące zimno i silne wiatry przetrwać mogą tu tylko najodporniejsze gatunki. Ptaki bez wysiłku unoszą się nad górskimi zboczami, natomiast poruszanie się, pośród stromych skał wymaga od zwierząt zwinności. Jaskinie zapewniają lepsze schronienie niż góry i stałe warunki przez cały rok, a ponieważ panuje tu ciemność, nie mogą rosnąć rośliny i trudno o pożywienie. Dlatego zwierzęta jaskiniowe zjadają pokarm z zewnątrz lub siebie wzajemnie. Góra to środowisko niezwykle zróżnicowane. Wraz ze wzrostem wysokości stopniowo spada trmperatura i zmniejsza się zawartość tlenu w powietrzu. Jedna strona góry jest zazwyczasj nasłoneczniona, a przeciwna leży w cieniu. Na zboczach wystawionych na wiatry spada większość deszczu, natomiast pozostałe są bardzo suche. Większość zwierząt górskich nie wędruje swobodnie w górę i dół, ale przebywa na ogół w określonych strefach. Większość jaskiń powstaje w wyniku wypłukiwania przez kwaśną wode miękkiej, wapiennej skały. Proces ten zachodzi przez tysiące lat. Do życia w jaskiniach przystosowały się nietoperze, owady, ptaki, ryby i płazy, od czasu do czasu chronią się tu również inne zwierzęta. W niektórych jaskiniach odchody nietoperzy odkładają się na ziemi w potężne kopce i stanowią pożywienie dla mniejszych gatunków, takich jak chrząszcze, dwuparce czy karczany. Do drapieżników jaskiniowych należą węże, pająki i ślepe salamandry. Jak wiele nietoperzy, maleńki nocek Naterrera przesypia zimę w jaskini. Do snu przygotowuje się w niewielkiej szczelinie w sklepieniu, gdzie zwisa głową w dół. Podczas snu temperatura jego ciała obiża się, a puls jest wolniejszy. Pozwala to na zaoszczędzenie energii. Im zimniejsza jaskinia, tym dłużej nietoperzowi wystarczy zapasu tłuszczu. Ponownie będzie mógł się pożywić dopiero wiosną. Pod pewnymi względami żyjące w koloniach tłuszczaki przypominają bardziej nietoperze niż ptaki. Dnie spędzają ukryte głęboko pod ziemią w jaskiniach, z którymi w poszukiwaniu pożywienia wylatują dopiero w nocy. Podobnie jak nietoperze, drogę w całkowitej ciemności odnajdują, wydajc kleczące dźwięki w słuchując się uważnie w ich echo. Tłuszczaki żywią się wyłącznie owocami i żyją w Ameryce Środkowej i Południowej. Górskie rośliny rosną w niskich, zwartych kępach, chroniąc się w ten sposób przed lodowatymi wiatrami. Delikatne włoski na liściach zatrzymują wilgoć i ciepło, a także osłaniają roslinę przed intenywnym promieniowaniem słonecznym na dużych wysokościach. Kwiaty są często bardzo kolorowe, by przyciągnąć nieliczne zapylające je owady, żyjące na szczytach gór. Zwierzęta spędzające całe zycie w ciemnej jaskini nie potrzebują wzroku. Drogę odnajdują, polegając na zmysłach dotyku, węchu i słuchu. Meksykańskie ryby, ślepczyki, wylęgają się z oczami, które z czasem zarasta warstwa skóry. Te niezwykłe ryby, spokrewnione z piraniami, są również drapieżnikami o ostrych jak brzytwa zębach. W górach żyją owce i kozy, ponieważ są to zwierzęta bardzo zwinne i pewnie poruszają się wśród skał. Południowoeuropejska kozica ma nieprawdopodobny zmysł równowagi. W poszukiwaniu kęp roślinności potrafi z łatwością skakać po skalnych urwiskach. Gąbczaste poduszeczki pod kopytami zapewniają jej doskonałą przyczepność na śliskich powierzchniach. Za jadnym skokiem kozica może pokonać ponad 6 metrów w poziomie i 2 metry w pionie. Wspinaczka w Alpach to jak wyprawa z Europy na biegun północny. W miarę jak wraz ze wzrostem wysokości spada temperatura powietrza, zmienia się także szata roślinna. Lasy liściaste na niższych stokach ustępują miejsca wyżej rosnącym drzewom iglastym. Jeszcze wyżej ciągną się hale wysokogórskie, podobne do arktycznej tundry, a ponad nimi strefa wiecznego śniegu i lodu.