Żmija zygzakowata

Jest jedynym jadowitym wężem żyjącym w Polsce. Należy ona do węży jadowitych z grupy tzw. solenoglypha, których aparat jadowy wykazuje najwyższy stopień rozwoju: ich górna szczęka jest zupełnie zredukowana i służy do osadzania zębów jadowych. Zęby te mają kanaliki, przez które jad dostaje się do ciała ofiary. Ciało jej jest grube, ociężałe. Głowa jest płaska, szeroka, sercowata, bardzo wyraźnie odgraniczona od reszty ciała. Żmija zygzakowata ma nadzwyczaj zmienne ubarwienie. Dosyć częste są u tego gatunku osobniki melanistyczne o jednolicie czarnym ubarwieniu. Ulubionym środowiskiem żmii są polanki lub przecinki w podmokłych lasach oraz stosy kamieni na pograniczu pól i lasów w okolicach górzystych. Ze snu zimowego budzi się żmija w marcu. Żmija jest gatunkiem jajożyworodnym. Żmija nasza jest wprawdzie zwierzęciem nocnym, poluje jednak również chętnie i w ciągu dnia. W upalne dni lubi się ona godzinami wygrzewać w promieniach słońca. Poluje prawie wyłącznie na drobne ssaki – rzadziej na jaszczurki i żaby. Ofiarę swoją uśmierca działaniem jadu i dopiero wtedy ją połyka. Jad żmii charakteryzuje się silnym działaniem miejscowym (opuchlizna, ból) oraz działa porażająco na organizm (system trawienny, oddechowy itp.). Jad ten może być śmiertelny dla człowieka, a jedyną skuteczną odtrutką w przypadku ukąszenia jest zastosowanie surowicy przeciwjadowej. Wbrew mniemaniom żmija zygzakowata jest zwierzęciem bardzo delikatnym, szczególnie słabo odpornym na lekkie nawet obrażenia ciała. W całej Polsce żmija zygzakowata jest dosyć pospolita, jednakże tylko w tych miejscach, w których znajduje odpowiednie dla siebie środowisko. Szczególnie liczna jest w Karpatach (Bieszczady), natomiast niezbyt licznie występuje w Tatrach, gdzie została prawdopodobnie znacznie przetrzebiona. Choć nie można w żadnym przypadku lekceważyć żmii i jej ukąszeń, to jednak opowiadania o jej agresywności i szkodliwości są fałszywe lub przesadzone. Objęcie ochroną prawną żmii było od lat postulowane przez członków Sekcji Herpetologicznej PTZool. Realizacja przyjętej już ustawy o jej ochronie, połączona z odpowiednią akcją wyjaśniającą, będzie istotnym krokiem na drodze ochrony wszystkich krajowych węży.