ABC Gospodarki

Gospodarka – całokształt działalności gospodarczej prowadzonej w danym regionie (gospodarka regionalna), kraju (gospodarka narodowa) lub na całym świecie (gospodarka światowa). Działalność ta polega na wytwarzaniu dóbr i świadczeniu usług zgodnie z potrzebami ludności. Najprostszy podział gospodarki wyróżnia trzy sektory: usługi, przemysł, rolnictwo.
Gospodarka według Lawrence'a Lessiga polega na samowystarczalnej lub trwałej praktyce wymiany. Pod pojęciem "praktyki wymiany" rozumie on sytuację, gdy:

A daje coś B.
B (pośrednio lub bezpośrednio) daje coś w zamian.
Powtórka.

Lawrence Lessig wyróżnia typy gospodarek:

Gospodarka komercyjna

Lawrence Lessig przez pojęcie gospodarki komercyjnej rozumie taką gospodarkę, w której głównym i podstawowym warunkiem wymiany jest cena, bądź ogólnie ujmując pieniądze. Jest oczywistym żądanie opłaty za zakup danego produktu czy usługi.

Gospodarka dzielenia się

Jest ona przeciwna do gospodarki komercyjnej. Jedynym warunkiem niewłaściwym, nieodpowiednim są właśnie pieniądze. Lessig opisuje to na przykładzie spędzonego czasu z przyjacielem. Nie powinniśmy za ten czas wymagać pieniędzy, gdyż wtedy przyjaźń nie będzie już przyjaźnią, a zwykłą transakcją.

Gospodarka hybrydowa

Opiera się ona na gospodarkach komercyjnych i gospodarkach dzielenia się jednocześnie, dzięki czemu zwiększa się wartość obu. Warunkiem dobrego prosperowania hybrydy jest zachowanie odrębności gospodarek. W przypadku, gdy uczestnicy gospodarki komercyjnej zaczną się postrzegać jako narzędzia gospodarki dzielenia się, jest możliwość, iż obniżą się ich oczekiwania w związku z zyskiem ekonomicznym, natomiast gdy uczestnicy gospodarki dzielenia się zaczną ją widzieć jako gospodarkę komercyjną, mogą przestać mieć ochotę na współdziałanie.
Gospodarka rynkowa – rodzaj gospodarki, w której decyzje dotyczące zakresu i sposobu produkcji, podejmowane są przez suwerenne podmioty gospodarcze, kierujące się własnym interesem i postępujące zgodnie z zasadami racjonalności gospodarowania.
Podstawą podejmowania tych decyzji są informacje płynące z rynku: m.in. ceny dóbr i usług, ceny czynników wytwórczych, płace, stopy procentowe, stopy zysku, kursy papierów wartościowych, walut oraz oczekiwania podmiotów gospodarczych co do ich kształtowania się w przyszłości. Gospodarka rynkowa – system ekonomiczny, w którym decyzje dotyczące gospodarki podejmowane są przez różne podmioty gospodarcze (ludzi, przedsiębiorstwa). W tym systemie gospodarczym bardzo ważnym czynnikiem jest konkurencja. Prowadzi ona do obniżania cen produktów i usług oraz do podnoszenia ich jakości. Dzięki temu że występuje zjawisko konkurencji, potencjalny nabywca (produktów, usług) ma bardzo wiele możliwości wyboru.

Podmiotami gospodarki rynkowej są :

gospodarstwa domowe
przedsiębiorstwa
instytucje finansowe
Gospodarka planowa - gospodarka, opierająca się na założeniach planów kilkuletnich, określających najważniejsze cele rozwoju państwa.

Ten typ organizacji gospodarki jest stosowany w okresie wojny; stosowany był też w większości państw o ustrojach socjalistycznych, a ich tworzenie i realizowanie jest jednym z najważniejszych zadań kierownictwa partii. Uchwalane są często na określony czas podczas zjazdów partyjnych lub plenum. W historii PRL powszechnie znany był Plan Trzyletni i Plan Sześcioletni.

W gospodarce centralnie planowanej to władze ustalają, co, jak i dla kogo ma być produkowane. Ustalane są także ceny poszczególnych produktów. Celem tego typu gospodarki w państwach socjalistycznych miał być sprawiedliwy, równy podział dóbr, a nie zysk właścicieli kapitału jak w państwach kapitalistycznych.

System centralnego planowania gospodarczego jest w praktyce nieefektywny i prowadzi do gospodarki niedoboru. Np. w ZSRR niezdolność centralnych planistów (Gosplan) do przewidywania trendów popytowych w gospodarce narodowej i globalnej doprowadziła do niedorozwoju sektora usług oraz przemysłu lekkiego, a w rezultacie - do pogłębiania niewydolności socjalistycznej gospodarki[3].
Zalety i wady gospodarki planowej

Zalety:

umożliwia zaprojektowanie przejścia do pełnego zatrudnienia i efektywnego wykorzystania czynników wytwórczych
pozwala na osiąganie zamierzonych celów w skali państwa
pozwala na większą stabilność sytuacji gospodarczej poprzez eliminację wielu spontanicznych efektów rynkowych
pozwala na realizację celów dalekosiężnych, a nie tylko bieżących
pozwala na wyznaczenie w miarę stałej i stabilnej inflacji, kontrolowanej przez państwo i uniezależnienie się od skoków cenowych

Wady:

niezdolność do precyzyjnego zmierzenia wszystkich czynników popytowych prowadzi do uśredniania, przybliżeń lub błędnych założeń w prognozach
błędne prognozy prowadzą do złego planowania produkcji i marnowania zasobów
planowanie jest narażone na naciski polityczne lub ideologiczne
prowadzi często do usztywnienia polityki gospodarczej
jest trudna do realizacji w państwie demokratycznym
często powoduje niedobór towarów na rynku i w rezultacie ich reglamentację
środki prowadzące do celów często "po drodze" powodują znaczne straty finansowe