Samobójstwo – słabość czy odwaga? – Twoje rozważania nad literaturą XIX i XX wieku.

Praca to schemat, zdarzają się błędy, zdana na 85%, komuś z tym tematem trochę pewnie pomoże.

PLAN PREZENTACJI:
Temat: Samobójstwo – słabość czy odwaga? – Twoje rozważania nad literaturą XIX i XX wieku.

Bibliografia:
I. Literatura podmiotu:
1. Coelho P., Weronika postanawia umrzeć, Warszawa 2010.
2. Herling-Grudziński G., Inny świat, Warszawa 1989.
3. Mickiewicz A., Konrad Wallenrod, Warszawa 1972.
4. Nałkowska Z., Granica, Warszawa 1994.

II. Literatura przedmiotu:
1. Jarosz M., Samobójstwa. Ucieczka przegranych, Warszawa 2004.
2. Kosiek T., Skrzypek Ł., Nawrot A., Sętkowska-Steczek G., Słownik motywów literackich,
Kraków 2004.
3. Ringel E., Gdy życie traci sens. Rozważania o samobójstwie, Warszawa 1987.

III. Ramowy plan wypowiedzi:
Teza: Popełnienie samobójstwa w celu ucieczki od problemów jest przejawem słabości bohatera,
w przeciwieństwie do odebrania sobie życia w obronie idei, co jest przejawem odwagi.

1. Określenie problemu:
• Czym jest samobójstwo.
• Samobójstwo jako niezbędny krok dla zachowania wierności wobec idei.
• Samobójstwo jako ostateczny środek rozwiązania lub ucieczki od problemów.
• Samobójstwo świadectwem odwagi lub słabości, w zależności od umotywowania.

2. Kolejność prezentowanych treści:
a) „Weronika postanawia umrzeć”
• Utrata sensu życia jako powód podjęcia się próby samobójczej
• Słabość powodem zdecydowania się na samobójstwo.

b) „Inny świat”
• Wiara w słuszność idei silniejsza niż pragnienie życia.
• Targnięcie się na własne życie dla utrzymania idei wyrazem odwagi.

c) „Granica”
• Poczucie winy, chęć ucieczki przed odpowiedzialnością i zwątpienie w zasadność dalszego życia jako powód samobójstwa.
• Samobójstwo jako przejaw słabości.

d) „Konrad Wallenrod”
• Pogodzenie się z konsekwencjami wyborów, duma i chęć władzy nad własnym życiem i śmiercią powodem popełnienia samobójstwa.
• Samobójstwo jako przejaw odwagi.

3. Wnioski:
• Przyczyny popełnienia samobójstwa mogą być skrajnie różne.
• Samobójstwo może być przejawem zarówno słabości, jak i odwagi.

IV. Materiały pomocniczne:
1. Kartka z cytatami.

PREZENTACJA:
Temat: Samobójstwo – słabość czy odwaga? – Twoje rozważania nad literaturą XIX i XX wieku.

Teza: Popełnienie samobójstwa w celu ucieczki od problemów jest przejawem słabości bohatera,
w przeciwieństwie do odebrania sobie życia w obronie idei, co jest przejawem odwagi.


Samobójstwo od zarania dziejów analizowane jest przez ludzi
WSTĘP: Ocena samobójstwa, czyli technicznie świadomego odebrania sobie życia podejmowana jest przez ludzi od zarania dziejów. Problem jego usprawiedliwienia lub krytyki poruszało wielu filozofów, współcześnie także psychologów, i jako motyw powszechny jest w literaturze wielu, jeśli nie każdej epoki, a mocny wysyp bohaterów następuje w epoce Romantyzmu i Młodej Polski. W bogatej literaturze o temacie suicydologicznym wyróżnić można próby określenia rodzajów samobójstw, jak najpowszechniej znana klasyfikacja Durkheima na samobójstwo anomiczne (alienacja od społeczeństwa przez nagłe zmiany, niepewność tego, co robić w życiu), fatalistyczne (człowiek w sytuacji tragicznej, utrata sensu życia, niemożliwość zapanowania nad własnym losem), egoistyczne (osłabione więzi społeczne, nadmierny indywidualizm) i altruistyczne (poświęcenie życia dla społeczeństwa, w które jednostka ufa, i chce umrzeć aby mu pomóc, bądź ponieważ ono ginie). Najogólniej samobójstwo możemy rozważać w kontekście tego, czy było ono wyrazem poddania się i słabości bohatera, czy też jego determinacji i odwagi. Literatura XIX i XX wieku przynosi nam wiele przykładów pokazujących, że samobójstwo nie jest jednoznaczne, pokazując, że może być ono tak aktem słabości, jeśli jest ono popełnione w celu ucieczki od problemów, z którymi bohater nie daje sobie rady, i nie chce już stawiać im czoła, a także może być aktem odwagi, jeśli jest to jedyna droga, aby zdeterminowany bohater mógł pozostać wierny swojej idei, którą żyjąc byłby zmuszony porzucić. Teza, której postaram się obronić to dokładnie Popełnienie samobójstwa w celu ucieczki od problemów jest przejawem słabości bohatera,
w przeciwieństwie do odebrania sobie życia w obronie idei, co jest przejawem odwagi.

ROZWINIĘCIE:
Pierwszym przypadkiem, który postaram się przedstawić w świetle tezy, jest próba samobójcza Weroniki, z książki „Weronika postanawia umrzeć” autorstwa Paula Coelho. Główna, i tytułowa bohaterka książki to dziewczyna, której na pierwszy rzut oka wszystko dobrze się układa. Pracuje, ma mieszkanie, jest ładna, zwraca uwagę mężczyzn, i jej spokojnego życia nie zdają się trapić problemy. Żyje spokojnie, i nic jej nie zagraża, jednak wymaga od życia czegoś więcej, i właśnie tego czegoś jej brakuje. Jej życie jest monotonne, przewidywalne, zauważa ona, że nie chce robić codziennie tego samego, analizuje scenariusze życia przeciętnych ludzi, nie chce ona tak jak „wszyscy”, zauważa w życiu schematy, które zupełnie jej nie satysfakcjonują, jak monotonna praca, spacery, bary, dyskoteki, kochankowie, książki i telewizja, rzeczy nawet jeśli przyjemne, to nie eliminujące z życia pustki, zauważa, że jej i nie tylko życie jest mechaniczne, robi dzień w dzień to samo, je, spędza czas na tych samych rozrywkach, nie satysfakcjonuje jej nawet to, że często jest ładniejsza od innych, spowszedniało jej to, zauważa utarte schematy, nieszczęśliwe małżeństwa, którego i ona się spodziewa, wszystko uważa za proste i oklepane, znane i przewidywalne. Rutyna i codzienność jest dla niej przygnębiająca, uważa ona, że przeżyła już wszystkie rzeczy, które powszedi ludzie uważają za ciekawe, i nic więcej już jej ciekawego nie spotka, bo wszystko to, co każdy chwali już zna. Nie przewiduje dla siebie w życiu już niczego fascynującego. Przypadek i motywację Weroniki można opisać jako samobójstwo egoistyczne, choć i trochę fatalistyczne. Zdecydowanie Weronika nie potrafi pogodzić się z życiem, nie ma na nie planu, i czuje wielką bezsilność, jej samobójstwo to poprostu rezygnacja z życia, jest rozczarowana obrazem przyszłości, i nie ma wcale ochoty na przeżywanie go. NA SAMOBÓJSTWO decyduje się ze słabości. Nie radzi sobie z własnym życiem, i chce je zakończyć, świadoma swojego czynu. Popycha ją do tego bezsens sytuacji, w której się znajduje. Gdyby potrafiła pogodzić się z tym, co zauważa, nie targnęłaby się na własne życie, niestety zabrakło jej odwagi, by dalej żyć, i męczyć się z tym życiem.

Inną sytuację przedstawia nam książka „Inny Świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Mamy w nim doczynienia z dwoma wątkami samobójstwa. Pierwszym z nich jest samobójstwo Michaiła Kostylewa, drugim próba samobójcza Natalii Lwownej.
Michaił Kostylew był idealistą, człowiekiem, który angażował się we wszystkie pomysły całym sobą, wychowany przez rodziców w duchu komunistycznym czytał literaturę komunistyczną, angażował się w działania partii, za co doceniony dostał staż w Szkole Morskiej, uzyskał stopień Inżynierski. Po nauczeniu się francuskiego zaczął czytywać książki o zachodniej europie, zafascynował się nimi, i doszedł do wniosku, że ZSRR go oszukiwało. Doniósł na niego właściciel wypożyczalni książek, i Kostylew został skazany na 10 lat obozu, za rzekomą cheć obalenia ustroju komunistycznego przy pomocy obcych mocarstw. Kostylew cechował się wytrwałością, nie chciał przyznać się do czegoś, czego nie zrobił, choć jednak w końcu komuniści go złamali, i osadzili. Najpierw pracował na dobrej posadzie dzięki Inżynierstwu, ale później za altruizm i rozdawanie chleba został zesłany do pracy fizycznej. Znienawidził ZSRR za kłamstwa i wymuszony proces, i stwierdził, że nie będzie dla nich pracował. Poddał się cierpieniu parzenia w piecu grzewczym swojej ręki, aby nie pracować fizycznie dla oprawcy. Był wierny swoim przekonaniom, i potrafił dużo wycierpieć, aby ich dotrzymać. Kostylew z utęsknieniem czekał na przyjazd Matki. Nie przestał jednak parzyć ręki, gdy ogłoszono Wyjazd na Kołymę, gdzie zsyłano chorych do ciężkiej pracy, on nie zaczął pracować, i mianowano go na wyjazd. Gdy się o tym dowiedział, i zrozumiał, że nie zobaczy matki, a tam Będzie musiał Pracować, przed wyjazdem Oblał się wrzątkiem, aby umrzeć, i nie pracować dla oprawcy, którego nienawidził. MIMO GROŹBY utraty sensu życia nie sprzeniewierzył się on swojej idei, i pozostał jej wierny do końca. Nie każdy zdobyłby się na takie poświęcenie w imię wyższej idei. Jego czyny wymagały od niego dużej odwagi i wiary w to co robi, ponieważ nawet jego śmierć była bolesna, ale jego motywacja dużo mocniejsza od każdego strachu.
Drugi przypadek z książki to Natalia Lwowna, młoda dziewczyna uwięziona w obozie. Po lekturze książki Dostojewskiego „Zapiski z martwego domu”, traktującej o życiu w obozie, stwierdziła, że jej wolność mimo tego że jest więziona, może odnaleźć w tym, że sama może decydować o swoim życiu i śmierci. Zrozumiała, że jej życie jest jej własnością, a nie komunistów, i postanowiła odebrać sobie je, bo to JEDYNE, co mogła zrobić z własnego wyboru. Podcięła sobie żyły obu rąk scyzorykiem. Próbę samobójczą przetrwała, a jej losy potoczyły się gorzej (degradacja w pracy), jednak sam akt samobójstwa przedstawia tutaj przykład wielkiej dumy i odwagi, indywidualności i nie poddaniu się temu, co chcą inni za wszelką cenę.

Odmienną od tego heroizmu sytuację spotykamy w książce „Granica” Zofii Nałkowskiej. Tu także mamy do czynienia z dwiema osobami decydującymi się popełnić samobójstwo. Jedną z nich jest Zenon Ziembiewicz, a drugą Justyna Bogutówna.
Zenon Ziembiewicz przedstawia karierę człowieka ubogiego, który mimo sukcesów na drodze zawodowej W różnych etapach Zyskuje Nowe Problemy. Zenon ma idee, jednak Los mu nie sprzyja. Chce on nie być jak jego ojciec, i unika popadnięcia w Schemat Boleborzański, czyli tak jak ojciec posiadania kochanek i podwójnej moralności. ZENON NIE MOŻE ZACHOWAĆ UCZCIWOŚCI WOBEC SIEBIE. Stara się, ale mimo wszyskto mu nie wychodzi, i czuje, że jest właśnie taki, JAK WIDZĄ GO INNI, a nie taki, jakim on widzi siebie, czyli nie może np. się usprawiedliwiać za zdrady, i musi jakoś RADZIĆ SOBIE z kłamstwami na jego temat. Zenon czuje się nie fair z soba pisząc do gazety niezgodnie ze swoimi poglądami. Jako prezydent miasta chce pomagać robotnikom, jednak zostaje oskarżony o wydanie rozkazu strzelania do nich, co nie jest prawdą, TRACI REPTUACJĘ. Mimo miłości do Elżbiety Bieckiej zdradza ją fizycznie z Justyną Botugówną, ona zachodzi z nim w ciążę, usuwa dziecko za otrzymane od niego pieniędzy, ONA SIĘ ZAŁAMUJE PO TYM, MA TRAUMĘ, chce uwagi Ziembiewicza, SPRAWIA MU KŁOTOTY, ON CZUJE SIĘ ODPOWIEDZIALNY, nie chce, ale MUSI jej pomóc, co wyniszcza też jego małżeństwo z Elżbietą Biecką. JUSTYNA PODEJMUJE PRÓBĘ SAMOBÓJCZĄ, PIJE JODYNĘ, Zenon się nią zajmuje, Justyna jest leczona psychiatrycznie. W ramach zemsty oblewa twarz Zenona kwasem, i PRÓBUJE WYSKOCZYĆ PRZEZ OKNO W ROZPACZY. ZENON skompromitowany, o złej opinii, gdy wyszedł na jaw jego romans z Justyną, stwierdza, że NIE JEST TAKI, JAKIM CHCIAŁ BYĆ, i teraz już nic nie może zrobić, aby to zmienić, LUDZIE JUŻ MAJĄ O NIM ZDANIE, on jest ślepy, ZAWIEDZIONY TYM CO ZROBIŁ ZE SWOIM ŻYCIEM Z WŁASNEJ WINY. Strzela sobie z rewolweru w usta.
Samobójstwo Zenona jest oznaką załamania, rozczarowania własnym życiem, pokazania, że nie ma on już siły walki z tym światem i tym, co się stało, mimo najszczerszych chęci, nie widzi dla siebie już nadziei, jest to samobójstwo fatalistyczne, życie Zenona obfituje w tragizm, i stracił on siły do dalszego życia.
Justyna Bogutówna zabija się przez załamanie nerwowe, TAKŻE jest to samobójstwo FATALISTYCZNE, nacechowane tragizmem, nie dała sobie ona rady z TRAUMĄ po utracie Zenona i ich dziecka. Ich samobójstwa to WYRAZ SŁABOŚCI.

W OPOZYCJI do tego scenariusza stoi przypadek Waltera Alfa z książki „Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza. Tytułowy bohater jest typem bohatera Bajronicznego, Poświęca wszystko co kochał i miał działając w imię miłości i dobra narodu. WALTER ALF DOKONUJE ZNACZNYCH CZYNÓW, KTÓRYCH WAGĘ ZNA, JEDNAK KTÓRE DLA JEGO OSOBY OKAZUJĄ SIĘ TRAGICZNE, jednak w obliczu śmierci POZOSTAJE WIERNY PRZEKONANIOM, i gdy przychodzą zabić go Krzyżacy Depcze Krzyżacki płaszcz, zachowuje rycerską dumę, ujawnia swoją tożsamość, i wypija truciznę, aby nie zabili go jego wrogowie. Jest to rycerska śmierć w wierze ideałom. Poświęcił życie, i także nie ulękł się gdy musiał nadejść jego koniec. Była to śmierć, KTÓRA MIAŁA USPRAWIEDLIWIENIE, w obliczu tego, co zrobił, nie ulękł się śmierci, nie błagał o litość, spełnił swoją misję. Był to akt odwagi, i POKAZANIA SWOJEGO STANOWISKA.
ZAKOŃCZENIE: Samobójstwo w literaturze XIX i XX wieku ma więc różne oblicza, motywy, i może zostać ocenione na różne sposoby. NA przykładzie WERONIKI, ZENONA i JUSTYNY widzimy, że samobójstwo może być nacechowane słabością, a powody jego popełnienia mogą oznaczać tragizm ludzkiego życia, i w takich wypadkach trudno się nie zgodzić, że czasem do targnięcia się na własne życie NAKŁANIA człowieka BRAK WIARY W DALSZĄ ZASADNOŚĆ JEGO ŻYCIA, ale jak widzimy na przykładzi WALTERA ALFA, MICHAIŁA KOSTYLEWA czy NATALII LWOWNEJ, czasem samobójstwo (MIMO, IŻ CZĘSTO NACECHOWANE TRAGIZMEM LOSU, bo jednak nie łatwo pożegnać się z własnym życiem) może być wyrazem siły jednostki, wiary W SIEBIE I SWOJE IDEAŁY, mocnego INDYWIDUALIZMU, i jest wtedy aktem ODWAGI popełniających je.