Socjologia kultury wykłady prof. Anna Barska

SOCJOLOGIA KULTURY WYKŁADY PROF. ANNA BARSKA


I Socjologiczne ujęcie kultury

1/ Powstanie i rozwój socjologicznej refleksji nad kulturą.
2/ Rozróżnienie kultury
3/ Zasadnicze cechy socjologicznego pojmowania kultury.

Ad. 1
Kultura jest pojęciem, które sięga głęboko przeszłości. Jako termin należy łączyć, gdzie zostały zastosowane….Pierwotnie kultura znaczy wyprawy. W rozprawach tyskuriańskich – uprawa- ale umysłu. Tym uczonym, dla którego kultura była uprawą umysłu był CYCERON. Poznawanie odmienności w starożytnej Grecji-(Kapuściński).Pojęcie kultury w czasach średniowiecza-inaczej rozumiano- idea religijna. Rozważania w tym zakresie zatrzymały się. W odrodzeniu (1510r) w języku angielskim – kultura – rozumiana była jako abstrakcyjne pojęcie.

W nurcie filozofii niemieckiej Samuel Pufendorf (1632-1694). W 1688r przywołał termin Cycerona na oznaczenie kształtowania popędu, zycia społecznego, obyczajów.
Kultura jest zaprzeczeniem natury.

Johan Herder – nie ma nic bardziej określonego, niż słowo „kultura”. Specyficznie ludzki sposób.

Ralf Linton – W 1945r , kultura jest konfiguracją ….Kultura jest nabywana. Kultury musimy się nauczyć (zachowań i rezultatów). Społeczny charakter kultury.

W def. Antoniny Kłossowskiej – względnie zintegrowana całość.

Socjologia kultury- jest to nauka, zajmująca się badaniem związku pomiędzy życiem społecznym a kulturą i wzajemnego uwarunkowania, zróżnicowania oraz zmian, jakim podlegają a także badaniem jednostek ludzkich pod kątem tego, jak są warunkowane przez kulturę i jak w niej funkcjonują.

II Zróżnicowanie kultury – rozróżnienia

Szerokie wąskie ( symboliczne i aksjonomiczne ) rozumienie kultury.

Szerokie – obejmuje wszystkie dziedziny życia ale muszą być spełnione warunki:
• Mają one rodowód społeczny, ( powołać
• Są przyjęte przez jakieś zbiorowości się
• W jakimś stopniu obowiązują na
• Są przekazywane przymiotniki )
Wąskie - podkreśla się sferę symbolicznego komunikowania, niezależnie od form, sposobów i przekazów. W tym ujęciu kulturą są także zachowania i ich wytwory. Jednak takie, których podstawowym aspektem jest obecność intersubiektywnie rozumianych znaczeń, posiadających społeczną wartość i akceptację. Do kultury zaliczamy dziedziny: język, sztuka, religia, obyczaje…

Kultura w pojęciu atrybutywnym i dystrybutywnym.

Atrybutywnym - jest traktowana jako zasadnicza cecha gatunku ludzkiego i jawi się zawsze w liczbie pojedynczej.

Dystrybutywnym - może występować w liczbie pojedynczej i liczbie mnogiej.
Np. o kulturze robotników – liczba mnoga
Tuargowie – gr.etniczna – liczba pojedyńcza
↓
rdzenni mieszkańcy
Afryki południowej

Kultura a cywilizacja

Civis – obywatel. Cyvilis – obywatelstwo. Do połowy XVIII w. treść pojęcia „cywilizacja” wyrażano terminem polityla, kurtuazja, moralność, etyka. W języku francuskim przymiotnik cywilizowany i określenie Poli – (ogładzony)- oznaczało dobre obyczaje. Cywilizacja – obyczaje, Kultura – Europa.
Możemy przyjąć, że Cywilizację charakteryzuje stopień opanowania i podporządkowania natury przez człowieka oraz wykorzystania jej do zaspokojenia potrzeb materialnych.

Kultura – jest pojęciem szerszym. Dotyczy bowiem wszystkiego, co zostało stworzone przez człowieka, zarówno w sferze materialnej jak i duchowej.

Różnice i wzajemne relacje kultury i cywilizacji.

1. traktowanie kultury i cywilizacji jako synonimów - to pojęcia tożsame i takie stanowisko reprezentują Taylor, Kłoskowska, Barman.
2. kultura jako sfera duchowa a cywilizacja jako sfera materialna ( dwa odmienne porządki) - Ewa Nowicka, Jan szczepański, Alfred weber.
3. kultura jako sfera intelektualna i estetyczna a cywilizacja jako sfera obyczajowa – immanuel Cant.
4. traktowanie cywilizacji jako zaawansowanego lub najwyższego stadium rozwoju kultury – L. Morgan
5. traktowanie cywilizacji jako schyłkowej fazy rozwoju kultury – Oswald Swendler, Postman, Ortega, Gaset.
Cywilizacja – zaprzeczenie kultury a wręcz zagrożenie (technologicznej)

Podsumowując- należy przyjąć przekowanie wg Golki, że cywilizacja jest kulturą specyficzną, albowiem występuje na dużych obszarach geograficznych, obejmuje duże populacje ludzi, cechuje się „długim trwaniem”

Cywilizacja (Samuel…) – to swoisty supeł kultury. Kultur było i jest bez liku.

Nośniki cywilizacji:

1. odpowiednie środki komunikowania czyli pismo
2. miasto
3. silna władza polityczna
4. religia

Cechy socjologiczne ujęcia kultury:

KULTURA– pojecie nader abstrakcyjne, składa się z wzorów zachowań, idei, wartości, zasad, samych zachowań i wytworów zachowań. Kultura nie jest naturą ale ją wykorzystuje i jest na niej zbudowana. Jest nabywana od innych ludzi w procesie wychowania i współdziałania. Opiera się na społecznym dziedziczeniu. Obowiązuje w danej zbiorowości, posiada zdolność trwania w czasie, jest względnie zintegrowana. Konkludując, możemy stwierdzić, że kulturą jest skald wzorów, zachowań, samych zachowań i ich wytworów, które SA tworzone, nabywane, stosowane i przekształcane w procesie życia społecznego (wg M.Golki).