Poezja "czasów niepoetyckich".

Poezja wykazuje zróżnicowanie tematyczne na wiersze programowe, społeczne, refleksyjne, miłosne i pejzaże. Twórcami byli Adam Asnyk, Maria Konopnicka, Felicjan Faleński.

A. Asnyk w wierszu "Daremne żale, próżny trud..." twierdzi, że upadły wartości romantycz-ne. Czas zerwać z przeszłością - "Trzeba z żywymi naprzód iść" - poszukiwać nowe ideały. "Próżny żal" romantyków, gdyż myśli pozytywistycznej nic nie jest w stanie stłumić.

Utwór "Do młodych" jest apelem do pozytywistów. Nawołuje do poszukiwań twórczych, któ-re dadzą odbiorcy możliwość szerszego patrzenia na świat. Pomimo, że każda epoka posiada własne cele, nie należy deptać "przeszłości ołtarzy". Pozytywista winien przejąć część dorob-ku poprzedników, dobudować własne idee i przekazać potomnym. Asnyk podkreśla znaczenie tradycji. Wiersz jest odpowiednikiem "Ody do młodości".

Sonety "Nad głębiami" mówią, że cechą rzeczywistości jest przemijanie. Ze sławy, miłości i czynów człowieka korzystać będą jego następcy. Jeżeli u Polaków nie wygaśnie idea wolności, jeżeli nie zapadną w letarg; nie popełnią "samobójstwa ducha", to Polska odrodzi się w do-skonalszym kształcie - "przystrojona w królewski diadem". Sonety zawierają koncepcję ewo-lucji wywoływanej postępem i samodoskonaleniem ludzkości.

"Karmelkowy wiersz" krytykuje szaleńczą, przesadną, romantyczną miłość.

"Ulewa" ukazuje pejzaż tatrzański. Tworzy on nastrój nostalgii; szary, mroczny, przygnębia-jący. Nastrój jest metaforą "epoki pozbawionej marzeń". Utwór ukazuje pesymizm i samot-ność podmiotu lirycznego.

Wiersz "Limba" tworzy portret romantyka-epigona - przyrównuje go do wspaniałego drzewa. Opuszcza ono koronę nad "ciemnymi głębiami", nad "spienionymi wodami". Idealista nie chce zatracić własnego spojrzenia na świat. Woli przepaść w zapomnienie niż dołączyć do pozytywistów. Wiersze pejzażowe wykazują dążenie do połączenia postępu z tradycją.

Poeta posługuje się w utworach bogatą metaforyką i symboliką.

M. Konopnicka w utworze "Wolny najmita" porusza problem chłopa pouwłaszczeniowego.

Autorka ukazuje, iż ustawa podatkowa nie przewidziała klęsk nieurodzaju. Chłop nie miał z czego opłacić należności, więc porzucał dom, stawał się "wolny". Słowo wolny pierwotnie oznacza jedną z najwyższych wartości. Tu zmienia znaczenie w zestawieniu z sytuacją najmity - staje się ironią. Losem chłopa nie interesował się dawny właściciel, gdyż wygasły powinno-ści pańszczyźniane. Poetka "współodczuwa" z bohaterem. Ukazuje świat przeniknięty świa-domością krzywdy.

Wiersz "A jak poszedł król na wojnę..." mówi o nierówności społecznej. Ofiarami wojny są ubodzy, prości ludzie. Nie doceniany jest ich wkład w zwycięstwo; umierają w zapomnieniu. Władcy natomiast nie odnoszą szkód na zdrowiu; są pompatycznie witani przez lud. Utwór opiera się na paraleli-kontraście.

"Rota" stanowi utwór patriotyczny; jest wyrazem buntu przeciw germanizacji. Muzykę skom-ponował F. Nowowiejski.

W wierszu "Contra spem spero" (wbrew nadziei) Konopnicka, podobnie jak romantycy, uwa-ża, iż dążenie do niepodległości nie powinno odbywać się na drodze ugodowej. Istnieją tu kontrasty między pozytywistyczną wiedzą a wiarą, między teraźniejszością "wystygłych du-chów" a przyszłością "wskrzeszenia". Utwór stanowi zapowiedź nurtu neoromantycznego.

Wiersze cechuje melodyjność. Poetka używa różnorodnych środków stylistycznych: anafory, powtórzenia, przerzutnie, stylizację gwarową.