XVII wiek - ściąga

1) Merkantylizm: ograniczenie importu i wspieranie rodzimej produkcji oraz eksportu.
2) Wojna Trzydziestoletnia: 1618-1648 – Francja i Dynastia Habsburgów walczyły o dominacje w Europie. W krajach niemieckich nasilał się antagonizm religijny. Wojan wybuchła w 1618 w czechach. Czesi wystąpili przeciwko odbieraniu im swobody wyznania. Bezpośrednią przyczyną rozpoczęcia walk stała się próba likwidacji dwóch zaborów.
3) Defenestracja praska: Protestanci przekonani o złamaniu aktu listu majestatycznego wyrzucili dwóch namiestników cesarskich przez okna zamku królewskiego w Pradze.
4) Unia Protestancka: 1608- a w następnym roku powstała Liga Katolicka.
5) Biała Góra: 1620- wojska Ferdynanda II pokonały źle uzbrojone i niezdyscyplinowane siły czeskie.
6) Albrecht von Wallenstein: pokonał on Danie i pełnił dowództwo nad wojskami Katolickimi
7) Gustaw II Adolf: Znakomity dowódca i król Szwedzki w 1630 Wyrusza z armią do Rzeszy. Odnosi szereg zwycięstw. Władca umiera podczas Bitwy pod Lizen. Od tond armia zaczyna odnosić porażki
8) Skutki Wojny Trzydziestoletniej: na mocy pokoju westfalskiego z 1648 Francja uzyskała prawo do biskupstw Metz, toul i Verdun oraz do częśći Alzacji jednak bez Strasburga. Szweja uzyskała ujście odry zae Szczecinem oraz Uznam, Wolin i Rugie, sekularyzowane biskupstwa Bremy i Verden oraz port w Wismarze. Brandenburgia zajęła część Pomorza z Kołobrzegiem. Traktat westfalski przyznał niepodległość Holandii i Szwajcarii.
9) Podczas wojny Trzydziestoletniej na tronach zasiadali:Bawarii - Maksymilian I Bawarski z dynastii Wittelsbachów
Brandenburgii - Jan Zygmunt (do 1620), Jerzy Wilhelm (do 1640) i Fryderyk Wilhelm, Wielki Elektor z dynastii Hohenzollernów
Cesarskim - Ferdynand II (do 1637 roku) i Ferdynand III z dynastii Habsburgów
Danii - Chrystian IV z dynastii Oldenburgów
Francji - Ludwik XIII (do 1643 roku) i Ludwik XIV z dynastii Burbonów
Hiszpanii - Filip III (do 1621 roku) i Filip IV z dynastii Habsburgów
Saksonii - Jan Jerzy Saski z dynastii Wettinów
Szwecji - Gustaw II Adolf (do 1632 roku) i Krystyna z dynastii Wazów
10) Dominium Maris Baltici : Wojna o dostęp do Bałtyku. W 1601 Szwedzi zajęli polskie inflanty aż po rzekę Dźwinę.
11) Kircholm: 1605 – wojska polskie dowodzone przez hetmana Karola Chodkiewicza. Pokazała się Husaria.
12) Ryga: Szwedzi w 1621 zajęli port w rydze. Polska prowadzi wojnie z Turcją.
13) Mitawa: 1622 rozejm miedzy Szwecją a Polską. Szwecja zatrzymała większość Inflant a polska Kurlandie jako lenno
14) Gniew: 1626 Szwecja pokonuje Polskę którą dowodził Zygmunt III. Po przegranej zaczęły się działania podjazdowe – Hetman wielki koronny Stanisław Koniecpolski
15) Oliwa: 1627 dowodził Dicka. Wygrana polski nad okrętami szwedzkimi.
16) Trzciana: Polacy wraz z pomocą Austrii pokonują w 1629 wojska Szwedzkie
17) Stary Targ (Altmark)- Pokój polsko szwedzki w 1629. Szwedzi zatrzymali większość Inflant oraz porty Prus królewskich i Prus książęcych z wyjątkiem gdańska, Królewca i pucka. Zbierali jednak cła z portu Gdańskiego.
18) Sztumska Wieś: 1635 – Przedłużono rozejm polko szwedzki o 26 lat. Szwedzi wycofali się z miast pruskich i zrezygnowali z ceł nakładanych na Gdańsk.
19) Początek Wojny z Rosją 1609. Armia polsko litewska oblegała Smoleńsk (1609) na pomoc któremu wyruszyły wojska rosyjsko-szwedzkie.
20) Kłuszyn: 1610 – polska dowodzona przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego zniszczyła wojska R-Sz. Wyruszyli na Moskwę. Przejęli władzę. Wojna o tron.
21) Wielka Smuta- 1605-1613 – okres wojen domowych w Rosji i nacisk polskich i szwedzkich armii. W 1613 koronowano Michała Fiedorowicza Romanowa, a jego dynastia panowała do 1917r.
22) Dywilin: 1618 – Rozejm miedzy polską a Rosją który obowiązywał od 1619 na mocy którego polska otrzymała: Smoleńszczyzę, ziemie czernihowska i siewierską.
23) Polanów: 1634- rozejm polsko rosyjski, odzyskano stracone ziemie a Władysław IV zrzekł się roszczeń do tronu Rosyjskiego.
24) Kozacy: zamieszkiwali tereny naddnieprzańskie – Zaporoże. Organizowali wyprawy łupieskie. Na lekkich łodziach zwanych czajkami docierały do miast tureckich.
25) Cecora: 1620 – Stanisław Żółkiewski wkroczył na czele wojsk do Mołdawii. Tam został pokonany przez siły Tatarsko- Tureckie. Hetman zginął.
26) Chocim: 1621 – Karol Chodkiewicz. Bitwa Polsko-Turecka. Najazd Turków został powstrzymany między innymi dzięki pomocy hetmana Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego.
27) Chocim: 1621- Pokój. Polska zrezygnowała z wpływów w gospodarstwach naddunajskich i zobowiązać się do powstrzymania najazdów kozackich za ziemie Tureckie.
28) Kamieniec Podolski- Atak Turków na ta tez miejscowość. Siły tureckie pokonał Stanisław Koniecpolski
29) Kozacy Rejestrowi: Za niewielki żołd zobowiązani do obrony kresów. Walczyli z tatarami, pilnowali tez porządku na Ukrainie. Za służbę otrzymywali wolność osobistą.
30) Bunty Kozackie: 1591, 1594, 1630, 1637, 1638
31) Bohdan Chmielnicki: Cieszył się dużym autorytetem na Na Ukrainie. Do wzniecenia powstania pchnął go osobisty konflikt z polskim szlachcicem Czaplińskim.
32) Powstanie chmielnickiego: zawarcie sojuszu z chanem tatarskim. Kozacy buntowali się bo skarb polski zalegał z wypłata żołdu. W 1648 kozacy pokonali wojska koronne dowodzone przez Stefana Potockiego ŻW i Korsuniem. Zmarł Władysław IV. Wybuchło powstanie chłopskie na całej Ukrainie. W 1648 wojska polskie poniosły porażkę pod Pławcami. Wybrano nowego króla poski Jana Kazimierza Wazę (1648-1668)Jeremi Wiśniowiecki dążył do stłumienia rozruchów siłą, natomiast kanclerz Jerzy Ossoliński i Adam Kisiel chcieli ugody z Chmielnickim. Przywódca powstania chciał nie tylko swobód dla kozaków ale także utworzenia własnego państwa. W 1649 siły Wiśniowieckiego zostały oblężone w twierdzy Zbaraż, a odsiecz otoczyły siły kozackie pod Zborowem.
33) Skutki powstania Chmielnickiego:Ossoliński przekupił chana tatarskiego i doszło do ugody z chmielnickim. Otrzymał tytuł hetmana, liczbe kozaków rejestrowych zwiększono do 40 tys. Polacy zobowiązali się uzunąc z Ukrainy żydów jezuitów oraz powierzyć urzędy szlachcie Rusińskiej.
34) Beresteczek: 1651 – polska wznowiła działania wojenne przeciwko Chmielickiemu. Rozbili ponad stutysięczne wojska kozacko Tatarskie. Zawarto nowy pokój w Białej Cerkwi ale już na gorszych warunkach. Rejestr zmniejszono do 20tys.
35) Baroh: 1652: wojska Koronne chcąc udaremnić wyprawę chmielnickiego na Mołdawię starły się z Kozakami. Poniosły jednak klęske a kozacy wymordowali polskich jeńców.
36) Perejasław- W styczniu 1654 poselstwo rosyjskie zawarło ugodę z radą kozacką o zjednoczeniu Ukrainy z państwem Rosyjskim. W ten sposób konflikt lokalny przekształcił się w międzynarodowy i stał się przyczyną wszczęcia wojny P-R. Tatarzy zawarli pokój z Polską.
37) Wojan P-R – Wojska Carskie zajęły Smoleńsk, Białoruś z Mińskiem oraz część Litry z Wilnem i Grodnem. Wojska Kozackie wspierane przez rosyjskie otaczały lwów i doszły do Wisły
38) Hadziacz: 1658 – Jan Iwan Wyhowski – polski szlachcic któy przystąpił do kozakó – zawarł ugodę z polską. Przewidywała ona utworzenie Księstwa Ruskiego z województw Kijowskiego, czernihowskiego i bracławickiego. Sejm i król zagodzili się.
39) Piłonka i Códnów: 1660: wojska polskie pod dowództwem hetmana polnego koronnego Jerzego Lubomirskiego i regimentarza Stefana Czarnieckiego. Odzyskały także Wilno i zajęły niemal całą Ukrainę.
40) Andruszów: 1667- rozejm który mówił do podziale Ukrainy. Rosja zatrzymała Smoleńsk siewiersk i Czernihów oraz lewobrzeżną Ukrainę.
41) Pokój Wieczysty w Moskwie: 1686 Ustalone wschodnie granice polski, podisał go wysłannik Jana III Sobieskiego Krzysztof Grzymułtowski.
42) Potop szwedzki: 1655: 40tys. żołnierzy szwedzkich Karola X Gustawa wkroczyło do Polski z Pomorza szczecińskiego i Inflant
43) Pod Ujściem: 1655 Pod wpływem wojewodów Krzysztofa Opalińskiego i Andrzeja Grudzińskiego skapitulowało bez walki.
44) Kiejdany:1655- miejce zawarcia uni ze Szwecją która unieważnia unie lubelską z 1569r. Zawarł ją hetman Janusz Radziwił i jego brat Bogusław. Szwedzi opanowali całą Korone z Warszawą i Krakowem. W tym czasie Rosjanie zajmowali wschodnie tereny polski.
45) Wojna Podjazdowo partyzancka- opór polskiej ludności, wpierw chłopów potem mieszczaństwa a wkoncu szlachty.
46) Tyszowice: 1655- Konfederacja którą zawiązała szlachta mająca na celu wypędzić Szwedów z Rzeczpospolitej.
47) Stefan Czarniecki: odegrał dużą role w walkach ze Szwedami. Prowadził wojnę szarpaną
48) Ślubowanie Jana Kazimierza: 1656- ślubowanie w którym zobowiązał sie ,, Lud od wszelkich niesprawiedliwości uwolnić”. W ten sposób pragnął zachęcic chłopó i mieszczan do masowego udziału w walkach.
49) Radnot: 1656- Ksiąze Siedmiogrodu Jerzy Rakoczy, elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm Hohenzollern, Bogusław Radziwił i Bohdan Chmielnicki podpisali w Siedmiogrodzie układ zbiorowy. Na jego mocy Szwecja zatrzymywała Pomorze Gdańskie, Brandenburgia zabierała częśc wielkopolski i Warmię, Jerzy II Rakoczy południową część korony z warszawą, Chmielnicki Ukrainę a Bogumił Radziwił woj. Nowogródzkie.
50) Traktat w Welawie i Bydgoszczy: 1657- Elektorat brandenburski zrezygnował z popierania Szwedów w zamian za zrzeczenie się przez Polskę zwierzchnictwa nad Prusami Książęcymi.
51) Oliwa: 3 Maj 1660- pokój który zakończył potop szwedzki. Polska utrzymała swój przedwojenny stan posiadania nad Bałtykiem. Potwierdzone zostały także traktaty Welawsko-budgoskie z 1657. Jan Kazimierz zrzekł się natomiast roszczeń do tronu szwedzkiego. Szwecja zatrzymała większość Inflant, a Polska zachowała tylko ich południowo-wschodnią część z Dyneburgiem, nazywaną odtąd Inflantami Polskimi.
52) Buczacz- 1672 pokój z Turcją. Polska zrzekła się Podola, zobowiązała się do płacenia corocznego haraczu. W 1673 sejm unieważnił układy w Buczaczu
53) Chocim- 1673 – armia Sobieskiego osaczyła siły tureckie zadając im druzgocącą klęskę
54) Żurawno : 1676 – doszło do podpisania rozejmu P-T. Prawobrzeżna Ukraina z Kamieńcem Podolskim została przy Turcji ale polska nie musiała płacić wcześniej ustalonego haraczu.
55) Układ sojuszniczy: 1683 – w warszawie polska z Habsburgami,w którym oba państwa zobowiązały się do wzajemnej pomocy w razie Tureckiego najazdu
56) Bitwa pod Wiedniem: 12 września 1683- wojska Tureckie poniosły klęskę. Wojska polskie dowodzone przez Jana III Sobieskiego
57) Święta Liga: 1684- w jej skał weszły polska, rzesza, Wenecja i papiestwo a w 1686 rosja cara Piotra wielkiego.
58) Karłowice: 1699. Pokój z Turcją. Sobieski zmarł. Największe korzyści otrzymali Habsburgowie którzy dostali większość Węgier oraz Siedmiogród, Wenecja podporządkowała siebie Peloponez a Rosja zyskała tereny nad morzem czarnym. Do korony wróciło Podole z Kamieńcem, Realnych korzyści polska nie miała wcale
59) Guzów: 1607- siły rokoszan starły się z wojskami królewskimi. Zwycięstwo odniósł monarcha. W rezultacie tego starcia władca stracił autorytet, zrezygnował z dalszych reform, a jego konflikt z sejm widoczny na wielu posiedzeniach źle wróżył na przyszłość.
60) Barok nazwa pochodzi od portugalskiego słowa ,,Barocco” oznaczającego cos dziwacznego, nieregularnego. 1590-1740-europa, 1590-1760 – polska. Barok charakteryzuje: dynamizm postaci, efekt światła i cienia, teatralność, przerost formy nad treścią, ogrom, ambony, przepych, balkony, złocenia.
61) Barok Kościelny: Kościół II Gesu w Rzymie, kolumnada wokół bazyliki Świentego Piotra G.Bernini, kościół św. Piotra i Pawła oraz św. Anny w Krakowie, Kościół św. Agnieszki w rzymie Fr. Borromini.
62) Barok Świecki: Shonnbrun w Wiedniu J.von Erlach, wersal siedziba Ludwika XIV, Wilanów pod warszawą, Krzyżtopór Ossolińskich, Krasiczyn Krasickich, ogrody, fontanny.
63) Malarstwo/Rzeźba/Muzyka/Literatura: P.P. Rubens, Anton von Dych, Rembrandt, Diego Velozgnez (malarz władców Hiszpani ), Caravaggio, G. de la Tour/ Ekstaza św Teresy – G.Bernini, kolumna Zygmunta augusta w Warszawie, Fontanna di Trevi – G. Bernini/ J.S. Bach, G. Haendel, A. Vivaldi (4 pory roku), Sacaratti, Monteverdi (opery)/ M. de Corvantes


Proponuje do tego wykonać sobie jakis spis treści:) Pozdrawiam Vector055