Rozmnażanie - caly rozdział (załącznik do druku)

płciowe (przy udz gamet): IZOGAMIA (gamety identyczna wielkość, obie są ruchome) ANIZOGAMIA (gamety róznia się wielkością, są ruchome) OOGAMIA (gamety- 1stala, 1ruchoma)
-bezpłciowe (przy udz zarodników), -wegetatywne (paczkowanie, fragmentacja, rozłogi [truskawka] podz kom cebula [tulipan].
Obojnactwo (hermafrodytyzm)- osobniki wytw meskie i żeńskie kom rozrodcze.
Rozdzielnoplciowosc- wyst osobniki m i ż.
Dymorfizm płciowy- róznice w wygladzie samca i samicy
Jajorodność- org rozwija się poza org matki w osłonkach jajowych (ptaki, gady).
Jajożyworodność- org rozwija się w org matki (nie jest połaczony) w osłonkach j.
Żyworodność- org rozwija się w org matki (jest z nia połaczony)
Owodniowce- org wytwarzające błony płodowe (owodnia omocznia kosmówka)
Łożysko- tworzy się z kosmówki i błony śl macicy, łączy matke z dzieckiem.
Męski układ rozrodczy
Jadra- kszt owalny, wielk 4-5cm, znajduja sie w worku mosznowym (okrywa je, sa zamkn w torebce, ochrania je, nizsza temp o 2,5-4 niż w brzuchu, zdolność do prod jąder); zbud z kanalików nasiennych (w nich nast. prod gamet meskich) w procesie SPERMATOGENEZY (kilkuetapowy proces w czasie którego zach mejoza, prowadz do powstania w gonadach meskieh (jadrach) plemników). TESTOSTERON (hormon prod w delikatnej tkance łącznek śródmiaszowej znajdującej się pom kanalikami).
Najądrza- magazyn w którym plemniki dojrzewaja i sa przechowywane.
Moszna- worek otaczający jadra, ochrania je). Od najądrzy odchodza:
Nasieniowody- kanaliki dł 40-50cm, miejsce transportu nasienia z najądrza.
Pęcherzyk nasienny- zbiornik w którym gromadzi się nasienie.
Prostata (gr krokowy)- prod wydzieline która przemieszcza się do plemników, powst nasienie o płynnej konsystencji. Przedostaje się do:
Cewka moczowa- wspólny odc dla wydal i rozrod układu,17-20cm, wyprowadza nasienie na zewn.
Pracie- n kopulacyjny, umozl wprow nasienia do dróg rodnych, zbud z ciał jamistych (wypełniaj się krwia powodując erekcje-wzwód).
 Budowa plemnika
Akrosom (zaw enzymy rozp komórki wieńca promienistego w gamecie r ż)
Głowka, jadro k, szyjka (stawka).
ZAPLEMNIENIE- dostanie się nasienia do dróg rodnych samicy.
 Żeński układ rozrodczy
Jajniki- kszt migdała, dł 4cm, w nich znajd się:
- pęch pierwotne (jajnikowe)- zawieraja niedojrzale kom jajowe, F: prod kom jaj (OOGENEZA)
-pęch Graafa- dojrzaly p jajnikowy zaw dojrzala kom jajowa.
Jajowody- kanaliki dł 10-12cm, F: przeprowadzaja kom jajowa do macicy (dzieki ruchom perystaltycznym, błona posiada rzeski), w nich nast. zapłodnienie.
Macica- narzad, jej grube sciany są silnie umięśnione (m gładkie) i wysłane od wewn blona sluzowa (endometrium); nast. rozwój zarodka, płodu; 3 czesci: trzon, jama m, szyjka m dł 7-9cm.
KARIOGAMIA (zlanie się dwóch jader kom 2róznych gamet)
PLAZMOGAMIA (zlanie się cytoplazmy 2róznych gamet)
Strzepki-wychwytuja dojrzala kom jajowa.
Pochwa- 10cm, kanal kopulacyjny i rodny, światło wyscielone blona sl.
 Budowa kom jajowej
Wieniec k promienistych, wartwa k przejrzystych, żółtko, mat zapasowy, jadro.
Spermatogeneza
Spermatogonium (kom od której zaczyna sie proces)- p mitotyczny, ulega diploidalna kom o podwojonej l chrom która dzieli się na 2 ,a te ulegaja mitozie (powst po 2).
Spermatocyt I rz- wchodzi w 2 rodz podzialu:
I podz mejotyczny hiploidalny-nast. redukcja l chrom, tworza się 2 kom o char hiploidalnym (spermacyty IIrz)
II podz mejotyczny- z 4 hiploidalnych powst spermatydy (kom z których wykszt się plemniki o hiploidalnej l chrom)  Koniec
Oogeneza
Oogonium (kom od której zaczyna się proces), diploidalna kom dzieli się na 2 diplo, potem znow na 2 (tworzy się oocyt I rz)który wchodzi do podz redukcyjnego (powst oocyt II rz o polowe niej chrom) II podz mejotyczny az do jednej kom jajowej. Cialko kom- polocyt ulega degradacji, potem zanika.
GONADA- miejsce gdzie powst kom rozrodcze
Po zapłodnieniu kom dzieli się mitotycznie:
- zygota bruzdkuje (caly szereg podziałów)
W wyniku bruzdkowania tworzy się grudka kom (MORULA) blastula (ludzka blastocysta)--Zarodek na etapie blastuli dociera do macicy( 1tydzień).
Który wydzielając enzymy musi zostac (zagnieździć się w scianie macicy – IMPLANTACJA)
po implantacji wytwarza błony płodowe
Owodnia (jama wypelniona płynem F: amortyzuje wstrzasy, chroni przed wyschnieciem)
Kosmówka (wzrasta w śluzówke, uczestn w tworzeniu łozyska)
Omocznia (usuwa zbędne produkty do krwi matki F: dostarcza n krw do łozyska)
2-3tyd rozp się gastrulacja (formuja się grupy kom-listki zarodkowe [ektoderma mezo Endo]. Z nich rozwijaja się pocz narzady:1) struna grzbietowa (zast przez kręgosłup) 2)ogon 3) cewka nerwowa (przekszt się w mózgowie i rdzen kregowy)
 kilka tyg- rozp się Organogeneza- z listków rozwijaj się narzady ostateczne (serce mózgowie płuca miesnie.
3mies- pracuje serce, proste odruchy.
 Powstawanie łozyska (tworzy się ze zrostu kom z blona śl macicy, łaczy n krwi matki i dz, wydziela wlasny progesteron)
Matka- subst odzywcze, O2, Dziecko- CO2, mocznik.
Nie chroni: HIV, Rózyczka, toksoplazmoza.
Fazy cyklu miesiączkowego
I- przedowulacyjna (1 dzien- owulacja)
- przysadka m wydziela do krwi hormon FSH (folikulotropina, dojrz pech)
- pod wpływem FSH w jajniku powieksza się 1 z pęcherzyków, we wnętrzu dojrzewa kom jajowa (Graafa)
- dojrz pęch Graafa wydziela do krwi ESTROGENY
- pod ich wpływem śluzówka macicy stopniowo grubieje i rozw się w jej n krw.
- szyjka m na pocz cyklu nie prod zadnego sluzu, przed owulacja- prod sluz płodny, plemniki zyja 5 dni
II- owulacja (1 dzien w cyklu)
- z pęch Graafa wypada kom jajowa
- synalem do jej zajscia jest pojawienie się we krwi (oprocz FSH) drugiego hormonu przysadki LH (luteinizujacy)
- śluzówka m jest zgrubiala, szyjka otwarta i prod płodny lepki sluz
III- poowulacyjna (owulacja-koniec cyklu)
- pusty pech Graafa wypelnia się żółtymi kom i zamienia się w cialko zołte
- cialko ż wydziela do krwi PROGESTERON (podwyzsza podst temp ciala, podtrzymuje ciaze) przez 14 dni, po czym steż we krwi zaczyna spadac
- śluzówka m grubieje bardziej, wydziela odżywczy plyn
- szyjka zamknieta, wydziela klaczkowaty śluz (niepłodny)
- śluzówka się złuszcza, n krw pekaja i zaczyna się kolejny cykl.