Szampony i ich skład.

CHEMIA W KOSMETYCE- SZAMPONY
ZADANIA SZAMPONU- Zadaniem szamponu jest oczyszczanie włosów i skóry głowy z łoju, złuszczonego naskórka, brudu i pozostałości preparatów kosmetycznych. Zdolność myjąca szamponu powinna być na tyle duża, aby osiągnąć zamierzony efekt, nie może on przy tym działać zbyt odtłuszczająco oraz powodować podrażnienia skóry i błon śluzowych. Główną rolą szamponu powinno być łagodne mycie. Istnieje grupa tego typu wyrobów, które oprócz podstawowego zadania spełniają dodatkowe funkcje, np. leczą, kondycjonują, barwią itp.
FORMY SZAMPONÓW
-klarowne ciecze

-płyny

-kremy

-żele

-proszki (szampony suche)
ZWIĄZKI POWIERZCHNIOWO CZYNNE- Najważniejszym efektem ich działania jest zdolność usuwania brudu z włosów i skóry głowy. Ważnymi elementami oceny przydatności detergentów są także: zdolność pianotwórcza, łatwość spłukiwania, brak wrażliwości na działanie twardej wody, dobre tolerowanie przez skórę, zdolność zagęszczania i mieszania z innymi składnikami szamponu, a także podatność na biodegradację.

PODZIAŁ

ZWIĄZKI POWIERZCHNIOWO CZYNNE

ANIONOWE

TENSYDY

AMFOTERYCZNE

BETAINY

SIARCZANY ALKILOWE

POCHODNE

IMIDAZOLINOWE
ŚRODKI STABILIZUJĄCE- Ważnymi składnikami szamponów są także środki stabilizujące układ, takie jak
- konserwanty – mieszaniny estrów kwasu p-hydroksybenzoesowego
- antyutleniacze – kwas askorbinowy, tokoferole, BHA
- środki kompleksujące – kwas etylenodiaminotetraoctowy, sole kwasu nitrylotrioctowego, fosforany
- filtry UV – pochodne benzofenonu
- substancje buforujące – bufory cytrynianowe, mleczanowe, fosforanowe
- solubilizatory
- dyspergatory.
ŚRODKI POMOCNICZE- Obok związków powierzchniowo czynnych w skład szamponów wchodzą środki pomocnicze, ułatwiające stosowanie szamponu. Należą do nich m.in. regulatory konsystencji. Do grupy tej zalicza się przede wszystkim zagęstniki, które działają:
- powodując zwiększenie lepkości układu przez powiększenie miceli środka powierzchniowo czynnego
- tworząc żelowe struktury przez pęcznienie w fazie wodnej, co powoduje jej zagęszczenie.
W kosmetyce stosuje się kilka grup zagęstników:
hydrokoloidy, wśród których rozróżnia się żywice naturalne (gumę arabską, tragakant, żywicę karagenową) i żywice syntetyczne (metylocelulozę, hydroksyetylocelulozę, karbopole); lepkość żywic zależy od temperatury, dlatego stężenie ich musi być odpowiednio dobrane; żywica powinna łatwo mieszać się z innymi składnikami szamponu, a po wysuszeniu włosów nie powinna pozostawać na nich w postaci łuszczącej się błony
elektrolity, m.in. chlorek lub siarczan sodowy czy amonowy, stosowane w kompozycjach opartych na alkilopolioksyetylenowanych siarczanach, powodują wyraźne zwiększenie lepkości układu; jednak przy wzrastającym stężeniu soli, po przekroczeniu pewnego maksimum lepkości, może wystąpić nietrwałość preparatu, ponieważ powstaje efekt wysalania, prowadzący do rozdziału faz, przy jednoczesnym spadku lepkości roztworu
alkanoloamidy podwyższają lepkość szamponów, nie sprawiając kłopotów, które występują przy stosowaniu żywic; są to mono- lub dietanoloamidy kwasów tłuszczowych oraz ich pochodne, które są wbudowywane w micele; ich działanie zagęszczające ulega wzmocnieniu, gdy są używane w kombinacjach z elektrolitami; w szamponach działają dodatkowo jako polepszacze piany oraz środki natłuszczające; jednak dialkanoloamidy, ze względu na możliwość powstawania nitrozoamin i związanego z tym zagrożenia, zaczynają tracić znaczenie, pomimo swoich bardzo dobrych i stosunkowo trudnych do zastąpienia właściwości
zagęszczacze etoksylowane, w ostatnich latach w szamponach coraz częściej stosuje się etery, estry i diestry o wysokim stopniu etoksylowania; ich wadą jest duża zależność od temperatury; w przyszłości znaczącą rolę jako zagęszczacze odegrają alkohole tłuszczowe o niskim stopniu etoksylowania.
Drugą grupę regulatorów konsystencji szamponów stanowią rozcieńczalniki, głównie niskocząsteczkowe alkohole wielowodorotlenowe, takie jak glikol propylenowy czy gliceryna.
DODATKI SPECJALNE- Ostatnią grupę stanowią dodatki specjalne. Na szczególną uwagę zasługują środki przeciwłupieżowe. Łupież jest schorzeniem owłosionej skóry głowy, przy czym dolegliwość ta nie omija nawet osób przesadnie dbających o higienę. W zdrowej skórze nowe komórki tworzą się w dolnej części naskórka, stopniowo przesuwają się one w górę, obumierają i tworzą łuski, które odpadają. Łupież to chroniczna dolegliwość skórna, charakteryzująca się nadmiernym złuszczaniem skóry głowy. Aktywne składniki szamponów leczniczych podzielono na trzy grupy:
- związki zmniejszające wydzielanie łoju
- związki powodujące keratolizę
- środki antybakteryjne i przeciwgrzybicze.
Tradycyjnymi środkami przeciwłupieżowymi są siarka, dziegieć, kwas salicylowy, rezorcyna, natomiast uważane za nowsze są heksachlorofen, siarczek selenu, siarczek kadmu, hydroksychinolina, pochodne kwasu undecylenowego, tlenku pirydyny, imidazolu, niektóre ekstrakty roślinne. Do najczęściej stosowanych syntetycznych środków przeciwłupieżowych należą 1-(4-chlorofenoksy)-1-(1H-imidazolilo)-3,3-dimetylo-2-butanon (1, Climbazole, CAS 38083-17-9), N-tlenek-4-metylo-6-
-(2’,4’,4’-trimetylopentylo)-2-hydroksypirydyny, (2, Piroctone olamine, CAS 68890-66-4), sól cynkowa N-tlenku
2-merkaptopirydyny (3, Pyritionian cynku, CAS 13463-41-7). Wzory wymienionych związków przedstawia rysunek 1. Surowce te są dobrze tolerowane przez skórę oraz błony śluzowe. Charakteryzują się aktywnością przeciwgrzybiczą, przeciwbakteryjną oraz keratolityczną. Pyritionian cynku wykazuje również działanie przeciwłojotokowe. Ze względu na krótki kontakt szamponu ze skórą, skuteczność środka przeciwłupieżowego uwarunkowana jest jego substantywnością, ponieważ o skuteczności działania decyduje nie ilość związku znajdująca się w szamponie, a ilość jaka osadziła się na głowie.
Ważną rolę w preparatach tego typu odgrywa siarka, której przypisuje się właściwości keratolityczne, dezynfekujące oraz przeciwgrzybicze. W preparatach do pielęgnacji włosów wykorzystuje się jej przeciwłojotokowe działanie, które zapobiega przetłuszczaniu się włosów, często towarzyszące łupieżowi. Siarka nie resorbuje się, ale na powierzchni skóry ulega redukcji do wielosiarczków oraz siarkowodoru, przechodzącego w siarczki. Przyjmuje się, że wielosiarczki rozpuszczają keratynę, usuwając tym samym zrogowaciały naskórek, natomiast siarczki działają mikrobójczo.
W kosmetyce stosuje się również siarkę związaną organicznie, która wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe oraz reguluje aktywność gruczołów łojowych. Wykorzystywaną często w kosmetyce substancją, zawierającą siarkę jest sulfobituminian amonowy czyli ichtiol. W szamponach przeciwłupieżowych stosowany jest ze względu na regulujący wpływ na gruczoły łojowe, właściwości antyseptyczne oraz zmiękczające naskórek.