Zagroda chłopska

W XVII i XVIII wieku wnętrze mieszkalne w Wielkopolsce można było podzielić na kilka części. Pierwsza - to część gospodarcza, w której mieścił się piec, przeznaczona do prac związanych z przygotowywaniem pokarmów. Piec posiadał, oprócz paleniska, miejsce do wypieku chleba oraz zapiecek, na którym w chłodniejsze dni wygrzewali się ludzie starsi lub dzieci. Druga część służyła do odpoczynku i pracy. Stały tam zwykle łóżka, stół, ławy i skrzynie. Często w izbie czy sieni, szczególnie zimą, chowano cielęta i drób, a wiosną sadzano kwoki na jajach, przechowywano pod łóżkiem zapasy rzepy, buraków czy brukwi, a często też opał.
Jednym z podstawowych sprzętów były drewniane skrzynie, do których chowano odzież odświętną i cenne przedmioty osobiste oraz zapasy żywności (mąka, kasze). Na ławach nie tylko siedziano, lecz również jedzono lub spano. Niezbędnym sprzętem były półki zwane policami lub szafa, którą określano jako miśnik i stawiano na niej garnki i naczynia kuchenne. W osiemnastowiecznej izbie zamiast podłogi była ubita ziemia wymieszana z gliną. Zdarzały się i posadzki ceglane zwane astrychem, a tylko u zamożniejszych gospodarzy podłogi z desek. Stół stał zawsze pod oknem, a łóżka - pod ścianą naprzeciwko wejścia.

W XIX wieku sprzęty różnią się nie tylko liczbą, ale też jakością wykonania. W sieni stały sprzęty i narzędzia domowe (wiadra, beczki, żarna), na ścianie wisiały narzędzia rolnicze (sierpy, kosy, gracki). Bardzo ciekawe jest wnętrze dwuizbowej chałupy Wincentego Mądrego ze wsi Modrze koło Stęszewa. Sień dzieli chałupę na dwie części. Od strony drogi znajdują się w sieni dwa wejścia: jedno do kuchni (na prawo), drugie - do izby (na lewo). Od strony podwórza prowadzą z sieni tylko jedne drzwi: do kuchni, do pokoju zaś wejścia nie ma. W dużej (6x5 m) izbie jest niewiele sprzętów. Dwa łóżka drewniane umieszczone są na przeciwko drzwi wejściowych wzdłuż ściany dłuższej. Między łóżkami stoi komoda z trzema szufladami. Na komodzie ołtarzyk: krzyż, obrazki święte, lichtarze ze świecami, kwiaty. Na ścianie przeciwległej trzecie łóżko i kufer. Obok drzwi wejściowych dwudrzwiowa szafa. W kuchni przy wejściu od strony podwórza stoi obok okna ławka drewniana, dalej stara czteropółkowa szafa bez drzwi, przesłonięta firanką, służąca do przechowywania garnków. Dalej umieszczone są stół, ława, szafa kuchenna, łóżko i łóżeczko.
Ściany izb bielono wapnem dwa razy w roku: na Boże Narodzenie i Wielkanoc. Podłogę, zależnie od materiału, z którego była wykonana, myto, zamiatano lub po prostu posypywano świeżym, białym piaskiem. W oknach dopiero w I połowie XIX wieku zaczęły pojawiać się firanki, najpierw z płótna, potem z cieńszych materiałów. Koronkowe czy siatkowe są już nabytkiem zupełnie nowym. Wcześniej okna zdobiły jedynie kwiaty doniczkowe.
Od chałupy drewnianej do murowanej - długą drogę musiały przebyć nasze domy, aby uzyskać wygląd obecny. Teraz łatwiej będzie nam sobie wyobrazić, jak mieszkali nasi przodkowie, jak wyglądało ich życie codzienne w domu i zagrodzie oraz z jakich sprzętów domowych korzystali.