"Romantyczność" i "Oda do młodości" – manifesty polskiego romantyzmu

Romantyzm to epoka, która w Polsce trwała od 1822 roku, kiedy Adam Mickiewicz wydał cykl utworów „Ballady i romanse” aż do 1863 roku, czyli daty wybuchu powstania styczniowego, które było ostatnim romantycznym zrywem narodowo-wyzwoleńczym. Jednym z najbardziej charakterystycznych dla tego okresu gatunków literackich jest ballada – utwór synkretyczny łączący w sobie cechy liryki, epiki i dramatu. Innym również popularnym w epoce romantyzmu gatunkiem literackim jest oda – pieśń pochwalna sławiąca zasłużonych ludzi lub wielkie wydarzenia.
Doskonałym przykładem ballady jest utwór „Romantyczność”, który otwiera cykl „Ballady i romanse”. Wiersz ten posiada zróżnicowane rymy krzyżowe, oraz jest przykładem liryki sytuacyjnej. Akcja rozgrywa się w dzień na obszarze małego miasteczka, gdzie dziewczyna Karusia opłakuje swojego kochanka, który zmarł dwa lata wcześniej. Ludzie otaczający dziewczynę namawiają ją do modlitwy, wierzą w istnienie duszy zmarłego – prezentują postawę romantyczną, dominacji uczuć nad rozumem. Spośród tłumu wyłania się starzec reprezentujący postawę oświeceniową, nie wierzy w duchy, jest konserwatywny i wszystkiego musi dowieść w sposób doświadczalny, wierzy jedynie „swojemu szkiełku i oku”. Nadawca pozostaje w opozycji dla jego poglądów, ponieważ utwór powstał w epoce romantyzmu ma za zadanie głosić dominację uczuć nad światłym rozumem.
Jednym z doskonałych przykładów ody jest natomiast „Oda do młodości” Adama Mickiewicza. Podmiotem lirycznym mówiącym w wierszu jest młody człowiek zwracający się do swoich przyjaciół. Utwór ma charakter apelu, opozycji świata przeszłości oraz tego, który nastąpi. Świat przeszłości został przedstawiony za pomocą epitetów nacechowanych pejoratywnie, podmiot liryczny nazwał go światem ludzi starych. Nie oznacza to jednak ludzi starych metrykalnie, lecz zacofanych, nieidących z postępem. Rzeczywistość jutra została natomiast pokazana za pomocą epitetów nacechowanych dodatnio jako świat ludzi młodych, można nawet powiedzieć, że w romantyzmie panował kult młodości. „Od do młodości” posiada cechy klasyczne takie jak: gatunek, nawiązania do mitologii oraz nawoływanie do działania. Cechami romantycznymi tego utworu są natomiast elementy takie jak: kult młodości, dominacja uczuć nad rozumem oraz potrzeba zmian i odrzucenia konserwatyzmu. Aby nastąpiły zmiany ludzie muszą ze sobą współpracować, przezwyciężać słabości, wierzyć w młodość a nawet przekraczać własne umiejętności.
Na podstawie przedstawionych przeze mnie argumentów można powiedzieć, że „Romantyczność” i „Oda do młodości” są doskonałymi przykładami manifestów polskiego romantyzmu, gdyż w pełni realizują założenia tej epoki.