Pojęcie i źródła prawa człowieka

Prawa człowieka to pojęcie reprezentujące koncepcję, według której każdemu człowiekowi przysługują pewne prawa, wynikające z godności człowieka, które są niezbywalne (nie można się ich zrzec) i nienaruszalne (istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią regulowane). Państwu przypisuje się rolę instytucji, której zadaniem jest ochrona owych praw. Poszanowanie praw człowieka i godności ludzkiej bywa uznawane za podstawę sprawiedliwości i pokoju na świecie.
Prawa te nazywane są także "absolutną koncepcją praw człowieka", istnieje też druga koncepcja, mówiąca, że prawa człowieka są relatywne, jest ona nazywana także prawami obywatelskimi.
Pierwsze wzmianki na temat praw człowieka pojawiają się w Kodeksie Hammurabiego, który był inspiracją dla twórców Biblii, a za jej pośrednictwem prawodawstwa europejskiego. Potem pojawia się w historii w roku 1215 Magna Charta Libertatum - Wielka Karta Swobód wydana przez króla Anglii - "żaden wolny człowiek nie ma być pojmany ani uwięziony albo wyrzucony z posiadłości, albo proskrybowany, ani wygnany lub innym sposobem pognębiony; i ani sami na niego nie wyruszymy, ani nikogo innego przeciw niemu nie wyślemy, jak tylko na podstawie legalnego wyroku równych jemu albo na podstawie prawa ziemskiego (...)" . Parę lat potem świat usłyszał teorie praw naturalnych jednostki Johna Locke'a .
Ponieważ najtrudniejsze zawsze są początki, a historia praw człowieka miała je już za sobą, dalej było już z górki. Temat rozwinięcia idei praw człowieka podjęła w 1573 Konfederacja Warszawska, w tym wypadku chodziło akurat o swobody wyznania i tolerancję dla religii. Potem temat podjęła w 1628 r. Petycja o Prawo, czyli pismo, które angielski Parlament wystosował do króla Karola I. Między innymi kierowano prośbę o :
 zakaz więzienia kogokolwiek bez podstawy prawnej
 zakaz rozwiązywania sądów wojennych
 zabezpieczenie obywateli przed nadużyciami wojska
 zakaz kwaterowania żołnierzy w prywatnych domach

Następna była w roku 1679 Habeas Corpus Act , ustawa wydana za rządów Karola II, zakazująca organom państwa aresztowania obywatela bez zezwolenia sądu. I choć, jak to często bywa w historii, w 1715 prawo Habeas Corpus zostało czasowo zawieszone, to juz w 1689 powstała Bill of Rights w Wielkiej Brytanii. Potem zaś, w 1776 roku Karta praw Wirginii. Została ona napisana przez George'a Masona i opierała się na zasadach wyznawanych przez Johna Locke'a, zgodnie z którymi prawa człowieka stanowią fundament istnienia państwa. Dalej była Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela uchwalona 26 sierpnia 1789 r. przez Konstytuantę. Stworzona przez rewolucję francuską, wywodziła się z filozoficznych i politycznych nurtów Oświecenia, których przedstawicielami byli Rousseau, Wolter i Diderot. Deklaracja zawierała między innymi prawa:
 wolność słowa i wyznania
 równość wobec prawa
 suwerenność narodu francuskiego
 nienaruszalność praw własności
 trójpodział władzy w kraju
Następne pojawiają się na kartach historii konwencje genewskie, obowiązujące do dziś.
 I Konwencja genewska, dotyczyła polepszenia losu rannych i chorych w armiach czynnych na lądzie.
 II Konwencja genewska, dotyczyła polepszenia losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu.
 III Konwencja genewska, dotyczyła traktowania jeńców.
 IV Konwencja genewska, dotyczyła ochrony osób cywilnych podczas wojny.
Od roku 1919 działalność rozpoczął Czerwony Krzyż, który zajmuje się wszystkim od nauki pierwszej pomocy po pomoc w miejscach dotkniętych wojną lub kataklizmem. W latach 1920-1946 działalność rozpoczęła również Liga Narodów, nieistniejąca już organizacja międzynarodowa powstała z inicjatywy prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilsona. Celem Ligi Narodów było utrzymanie pokoju i współpracy na świecie, a impulsem do jej utworzenia był rozlew krwi podczas I wojny światowej. Siedzibą organizacji była Genewa. W związku z powstaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1945 r., Liga Narodów została formalnie rozwiązana w 1946 roku, choć faktycznie nie funkcjonowała już podczas II wojny światowej. 10 grudnia 1948 przyjęto przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych Powszechną Deklarację Praw Człowieka, na której uchwalaniu zaważyły wydarzenia II wojny światowej. Niektóre z postanowień Deklaracji:
 każdy człowiek jest wolny
 niestosowanie dyskryminacji
 prawo do sądu
 prawo do sprawiedliwego procesu
 prawo do własności
 prawo do zrzeszania się
 wyrzeczenie się niewolnictwa
 zagwarantowanie ochrony prywatności
 zakaz tortur i nieludzkiego traktowania


Inne wartości potwierdzone przez Deklarację to:
 wolność sumienia
 wolność wyznania i wolność do zmiany wyznania
 równość płci
Następne były w roku 1966 Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka, a do 1989 powstało około 60 szczegółowych konwencji (m.in. o prawach dziecka). Ostatnim dokumentem, jaki wymienię w długiej historii Praw człowieka jest Dokument Kopenhaski z 1990 roku, który jest dokumentem przyjętym ze względu na państwa Europy Środkowo-Wschodniej, świeżo uwolnione od reżimów komunistycznych. Państwa te zobowiązały się do przestrzegania praw człowieka (w tym istotnej kwestii mniejszości narodowych) zgodnie z zasadami panującymi w demokracjach parlamentarnych. Dokument ten wyraża podstawowe założenie KBWE dotyczące praw człowieka. Zakłada on, że ochrona praw człowieka jest jednym z podstawowych celów każdego rządu. Zgoda co do uznania praw człowieka jest podstawą wolności, praworządności i pokoju w Europie.
Dokument Kopenhaski został podpisany 29 czerwca 1990 r. na konferencji KBWE w Kopenhadze dotyczącej praw człowieka (ang. Conference on Human Dimension). Konferencja dot. praw człowieka odbywała się w trzech częściach:
I. w Paryżu 30 V - 23 VI 1989
II. Kopenhadze 5 - 29 VI 1990 (gdzie nastąpiło podpisanie dokumentu)
III. w Moskwie 10 IX - 4 X 1991.
W wieku XX jak nigdy ważne stały się prawa nadawane ludności, nigdy wcześniej w historii życie ludzkie nie miało takiej wartości jak dziś. Wydarzenia I i II wojny światowej, holocaust, obozy koncentracyjne, to wszystko uwrażliwiło społeczeństwo i władzę na problemy ochrony życia, zdrowia i mienia do tego stopnia, że Prawa Człowieka stały się podstawowymi prawami współczesnych państw demokratycznych.