Nikotynizm - skutki palenia tytoniu

Nikotynizm – skutki palenia tytoniu.

Ocenia się, że 1/3 ludzi na świecie to palacze tytoniu. Palenie tytoniu urosło do rangi poważnego problemu zdrowotnego, psychicznego i ekonomicznego. Powoduje to fakt, że palenie tytoniu i sam dym tytoniowy wraz z zawartymi w nim substancjami szkodliwymi jest przyczyną uzależnień psychicznych i farmakologicznych oraz chorób odtytoniowych. Od kilku lat Polska jest obszarem wzmożonej aktywności międzynarodowych korporacji tytoniowych. Stosują one agresywne metody promocji i reklamy, np. konsumpcja papierosów wzrosła z 2314 sztuk na dorosłego mieszkańca Polski w 1960r. do 3700 sztuk w 1992r.

Szacunki WHO (Światowej Organizacji Zdrowia), wykazują, że 40% zgonów mężczyzn w Polsce między 35 a 69 rokiem życia wynika z palenia papierosów.

Do palenia tytoniu przyczynia się:
wzorce palaczy tytoniu w środowisku rodzinnym i zawodowym
wzory upowszechniane przez środki masowego przekazu
ogólna dostępność wyrobów tytoniowych i względne niskie ich ceny
poszukiwanie namiastek odprężenia
panujący styl życia
lekceważenie szkodliwości palenia tytoniu
widoczna reklama wyrobów tytoniowych

Obserwuje się wczesne rozpoczynanie oraz znaczne rozpowszechnianie palenia tytoniu wśród dzieci i młodzieży, do czego przyczyniają się powszechna dostępność i względnie niskie ceny wyrobów tytoniowych. Już stopień uzależnienie od palenia tytoniu, określają następujące parametry:
czas zapalenia pierwszego papierosa
gotowość do rezygnacji z pierwszego, porannego papierosa
liczba palonych codziennie papierosów
palenie papierosów w czasie ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego
gotowość do powstrzymania się odpalenia w miejscach publicznych
częstość zaciągania się dymem tytoniowym w trakcie palenia.

Toksykologia dymu tytoniowego

Dym tytoniowy zawiera ponad 4000 substancji chemicznych, z których większość została zidentyfikowana jako związki toksyczne, a blisko 60 jako związki o działaniu rakotwórczym. Składnikami głównego strumienia dymu są substancje gazowe, ciekłe i stałe, a najważniejsze z nich to: azot, dwutlenek węgla, wodór, fenol, benzen, amoniak, chlorek winylu, nikotyna, ketony, oraz aldehyd mrówkowy, pirydyny, tlenki azotu, lotne nitrozoaminy. Z biologicznego punktu widzenia najważniejszymi składnikami dymu tytoniowego są:
substancje karcinogenne (są inicjatorami lub promotorami nowotworów)
substancje drażniące (wpływają na błonę śluzową oskrzeli, pobudzają gruczoły oskrzelowe do produkcji śluzu, upośledzająruch rzęsek w drzewie oskrzelowym)
tlenek węgla
nikotyna

Skutki Palenia tytoniu

Konsekwencją zdrowotną rozpowszechniania się palenia tytoniu na kuli ziemskiej jest wzrost zapadalności na różne choroby układu krążenia, a także umieralność z powodu tych chorób, jak również przewlekłych chorób układu oddechowego, nowotworów tytoniozależnych, wśród których pierwsze miejsce zajmują nowotwory płuca. Czynne palenie tytoniu powoduje zaburzenia płodności, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, przejawiające się zaburzeniem dojrzewania komórki jajowej oraz wzrostem nieprawidłowych form i funkcji plemników. Wiąże się również z wieloma zaburzeniami hematologicznymi w postaci wzrostu ogólnej liczby leukocytów, erytrocytów, hematokrytu, i stężenia fibrynogenu, co wpływa na wzrost krzepliwości krwi. Występują również choroby odtytoniowe.
W latach 1965 – 1994 umieralność na choroby odtytoniowe w grupie wieku 39-45 lat zwiększyła się u mężczyzn trzykrotnie, a u kobiet dziewięciokrotnie. Średnia roczna liczba zgonów, wynikająca z palenia tytoniu, w latach dziewięćdziesiątych wynosiła wśród mężczyzn 60 tysięcy (30%), a u kobiet 10 tysięcy (6%). W 1963 r. w naszym kraju nowotwory tytoniowozależne jako przyczyna zgonu stanowiły 23,8%, a pod koniec lat dziewięćdziesiątych – 40%.
Wracając do schorzeń odtytoniowych, badania epidemiologiczne i obserwacje ostatnich lat wskazują, że bierna ekspozycja środowiskowa powoduje wzrost zapadalności na schorzenia odtytoniowe we wszystkich grupach wiekowych, począwszy od płodu matki, poprzez niemowlęta, małe dzieci, dzieci w wieku szkolnym, młodzież, aż po osoby dorosłe.
Żony palących mężów chorują dwukrotnie częściej na raka płuca niż partnerka mężczyzn niepalących. Wg danych amerykańskich liczba zgonów z powodu raka płuc,wynikająca z biernej ekspozycji, wynosi 3000 w ciągu roku, a w Polsce jest szacowana na 600-1200 osób.
Palenie a ciąża
Czynne palenie przez matkę w okresie ciąży przyczynia się do hipotrofii płodu, a także zwiększa o 20-30% ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego, zgonu okołoporodowego. Dzieci urodzone przez matki, które w czasie ciąży paliły powyżej 20 papierosów dziennie, mają o ok. 300-500 g niższą masę urodzeniową. Skutki czynnego palenia tytoniu przez ciężarną kobietę mogą powodować opóźnienie i zahamowanie rozwoju psychonerwowego u dzieci i być przyczyną trudności w przystosowaniu do zajęć i obowiązków szkolnych, zaburza koordynację ruchową, osłabia czynność narządów zmysłu (wzrok, słuch, smak, węch, czucie). Jak wykazują badania ostatnich lat, również ekspozycja w okresie ciąży przyczynia się do niższej masy urodzeniowej o ok. 30-100 g. Skutkami biernej ekspozycji u niemowląt i dzieci jest wzrost zapadalności na infekcje dolnych dróg oddechowych (zapalenie oskrzeli, płuc, krztusiec), ostre i przewlekłe infekcje ucha środkowego, astma oskrzelowa, zahamowanie wzrostu, oraz już nie tylko u dzieci ale wśród młodzieży: przewlekłe objawy nieżytu (katar, chrypka, kaszel, ból gardła), nawracające zakażenia układu oddechowego i zapalenie spojówek.

A więc:
podniesienie poziomu ryzyka choroby wieńcowej
niebezpieczeństwo zawału serca
choroby serca (przerost i rozszerzenie serca)
zapalenie żył i tętnic
uszkodzenie zębów i dziąseł
choroby układu pokarmowego (biegunki, wrzody żołądka i dwunastnicy, nowotwory żołądka)
rozedma płuc
zwiększenie podatności na gruźlicę
obniżenie odporności na gruźlicę
objawy psycho-neurologiczne (nadpobudliwość nerwowa, męczliwość, osłabienie funkcjonowania narządów zmysłu)
ty tylko niektóre skutki palenia tytoniu, które są szkodliwe dla naszego zdrowia i życia. Czy warto ryzykować naszym zdrowiem dla tylko małej chwili upojenia??


Bibliografia:
„Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa” pod redakcją Zbigniewa Jethona i Andrzeja Grzybowskiego, PZWL
„Wielka encyklopedia zdrowia” tom VI pod redakcją Wojciecha Twardosza, horyzont
„Podstawy higieny” pod redakcją dr. Med . Jerzego T. Marcinkowskiego, volumed Wrocław
„Promocja zdrowia” wydanie nowe, praca zbiorowa pod redakcją Jerzego B. Karskiego, Warszawa 1999r.