Zakaz
Nielegalne nauczanie
Mianem konspiracji można określić tajne nauczanie prowadzone wbrew zakazom władz przez Joannę Lipską,bohaterkę noweli A... B... C... Orzeszkowej. Młoda kobieta za symboliczną kwotę uczy dzieci sąsiadów, jednocześnie wspierając brata w utrzymywaniu domu. Działalnością konspiracyjną są też koła samokształceniowe filaretów i filomatów przedstawione w utworach Mickiewicza (uwięzienie będące konsekwencją ich działalności opisane zostało w Dziadach cz. III).
Ogród rozkoszy – Eden
Do najsłynniejszych ogrodów utrwalonych w tekstach kultury należy zapewne Eden– raj, w którym według Biblii mieszkali pierwsi ludzie, Adam i Ewa, otoczeni obfitością zwierząt i roślin. W ogrodzie tym nie istniały żadne problemy, ziemia rodziła cudowne owoce. Wszystko skończyło się z chwilą zerwania przez Ewę (za namową węża-szatana) jabłka z drzewa wiadomości dobrego i złego i poczęstowania nim męża Adama. Było to złamanie zakazu, za które pierwsi ludzie odpokutowali wygnaniem z raju.
Zakazana miłość
Miłość romantyczna często ma posmak zakazu, wiąże się ze skandalem obyczajowym lub tabu. Bohater Mazepy Słowackiego, Zbigniew, kocha swą macochę. Bohaterka Horsztyńskiego Amelia darzy występną miłością brata, Szczęsnego, ten z kolei kocha żonę największego wroga swego ojca, Salomeę. Źródła tych romantycznych zakazanych miłości tkwią jeszcze w średniowiecznej opowieści o Tristanie i Izoldzie i najgłośniejszej tragedii Szekspira Romeo i Julia . Pierwszą z tych par przyciąga do siebie siła...