Stalin
Komuniści, którzy padli ofiarą rewolucji
Lewen jest ofiarą komunizmu, żywym dowodem na to, że rewolucja pożera własne dzieci. Jej ofiarą padają też często przodownicy pracy. Przyjaciel Mateusza Birkuta ( Człowiek z marmuru Andrzeja Wajdy) zostaje niesłusznie aresztowany, jeden z braci Talarów z serialu Dom Jana Łomnickiego, przodownik pracy, przeżywa głębokie rozczarowanie z powodu utraconej sławy – to rozczarowanie przyczynia się do nieszczęśliwego wypadku, któremu ulega bohater i ginie... Ofiarą rewolucji paradoksalnie padają...
Wróg klasowy
Odrębne zagadnienie stanowi kreowanie wroga klasowego. Szczególnie często występuje w literaturze i filmie socrealistycznym. To na ogół nędzny sabotażysta. O tym, jak manipulowano nazwą wroga klasowego ,świadczą filmy o stalinowskich więzieniach, aresztowaniach niewinnych ludzi ( Przesłuchanie , Matka Królów ), a także scena pogrzebu z serialu Dom Jana Łomnickiego (przypadkowa śmierć – wypadek dawnego bohatera, przodownika pracy, kreowana jest na zbrodnię wroga klasowego...).
Emigracja, konspiracja czy służba reżimowi?
Bardzo istotnych wyborów dokonują artyści powojenni, tłumaczący się potem ze swych wyborów w licznych utworach rozrachunkowych i wywiadach. Herbert, mimo iż pozostaje w kraju, usiłuje w swej poezji pokazać, jak żyć niezależnie i godnie w państwie, które nie jest wolne ( Przesłanie Pana Cogito, Dlaczego klasycy, Powrót prokon sula, Raport z oblężonego miasta ). W wierszu Potęga smaku wyjaśnia zaś, że wybór sztuki niezależnej, a nie konwencji socrealistycznej nie był w istocie trudny, bo...
Piękna Rosjanka
Życzliwe portrety Rosjan odnajdziemy także w innych powieściach Tadeusza Konwickiego. Wprawdzie dar Stalina – Pałac Kultury i Nauki, stały element tych utworów, nie budzi sympatii większości bohaterów, podobnie jak nie podoba im się pomysł uczynienia z Polski – Polszy, jednej z republik radzieckich ( Mała apokalipsa ), jednakże sami Rosjanie, przypadkowi przyjezdni, ukazani są jako naród bliski, pokrewny Polakom,bo tak samo kochający wódkę, kobiety i szczerość. Jedną z jaśniejszych postaci...
Ofiara za poglądy
Niekiedy płaci się też za sprawę, za poglądy polityczne,społeczne. Opisany w Elegii o śmierci Ludwika Waryńskiego Władysława Broniewskiego rewolucjonista ginie w więzieniu i wierzy, że umiera za lepszą przyszłość innych: Już dziąsła przeżarte szkorbutem, już nogi spuchnięte i martwe, już koniec, już płuca wyplute – lecz palą się oczy otwarte. Poranek marcowy. Jak cicho. Jak dziwna się jasność otwiera. I tylko tak ciężko oddychać, i tylko tak trudno umierać. Posępny jak mur...
Stalin Józef W.
Usunięty z seminarium duchownego w 1899 za działalność polityczną, kilka razy zsyłany na Syberię. Od 1903w partii bolszewickiej, od 1912 członek KC. Współorganizator rewolucji październikowej.Główne funkcje partyjne i państwowe: 1919–53 członek Biura Politycznego RKP(b) (od 1925 WKP(b), od 1952 KPZR), 1922–53 sekretarz generalny partii, 1941–45 prezes Rady Ministrów. Po śmierci W. Lenina < Lenin Włodzimierz I. >. Przejął całkowitą kontrolę nad partią i państwem. W polityce wewnętrznej...