Służąca
Służąca rządząca w domu
Interesującą postacią jest Adela ze Sklepów cynamonowych Brunona Schulza. Ma ona nad ojcem bohatera, a także i samym chłopcem władzę ze względu na to, że jest atrakcyjną kobietą i bardzo im się podoba. Jest w domu ucieleśnieniem erotyzmu, ale też kobiety silnej, damskich rządów – to ona nieraz upokarza ojca, przerywa fanaberie związane z hodowlą ptactwa, wielką miotłą sprząta dom, przywracając w nim porządek, ale i odzierając go z magii. Wyrzuca Księgę, która fascynuje chłopca, choć...
Swawolna służąca
Warto też wspomnieć o kreacji swawolnej służącej. Niewątpliwie taka jest,zdaniem swojej pani, baronowej Krzeszowskiej, jej służąca, epizodyczna bohaterka Lalki Bolesława Prusa. Surowa baronowa jest przekonana, że studenci mieszkający nad nią bałamucą jej sługę, podobnie zresztą jak inne służące i kucharki. W imię moralności żąda ich usunięcia z kamienicy, rażą ją bowiem chichoty służących i kucharek oraz obyczajowa swoboda tego „niższego” świata.
Sługa wierny
Najczęstszą kreacją sługi w literaturze jest chyba sługa wierny. Ucieleśnieniem wiernej służącej i przyjaciółki jest Brangien z Dziejów Tristana i Izoldy . Zna ona sekrety swojej pani, dba o jej bezpieczeństwo. Gdy okazuje się, że przez jej nieuwagę Tristan i Izolda napili się czarodziejskiego płynu z butli przeznaczonej dla Izoldy i króla Marka, Brangien rozpacza nad nieszczęściem swej pani i nad własnym. By chronić Izoldę, jako dziewica zastępuje ją w małżeńskiej królewskiej sypialni w...