Modlitwa
Lebbroso – „dobry trędowaty”
Opowiadanie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Wieża przynosi obraz „dobrego trędowatego”, który nie tylko nie ulega niskim żądzom, ale wręcz wydaje się święty. Może stanowić wzór pobożności, łagodności i pokory. Jest współczesnym Hiobem. Człowiek ten godnie, w milczeniu znosi swe cierpienie. Szuka sobie małych przyjemności, takich jak hodowanie kwiatów, oglądanie pięknych widoków czy zabawy z pieskiem Miracolo. Siły dodaje mu modlitwa i obecność za murem mniej chorej, jak wydaje się...
Kult dziewictwa
Kult dziewictwa w polskiej kulturze także częściowo wiąże się z postacią Maryi. Do niej – dziewicy i matki – modli się bohaterka Ogniem i mieczem , Helena Kurcewiczówna, potem Skrzetuska. Modlą się też do niej i inni bohaterowie Trylogii , między innymi w Potopie król Jan Kazimierz, Andrzej Kmicic, Kiemlicze (ojciec i synowie – wyrachowani, ale dzielni, często przywołujący imię Maryi).
Matka Boska – adresatka modlitw poetów i żołnierzy
Polska poezja utrwala wiele próśb kierowanych do Maryi.Wśród wierszy wojennych Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego znajdziemy pisaną w obozie jenieckim Matkę Boską Stalagów . W P amiętniku z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego czytamy o układanych przez ludność cywilną modlitwach i litaniach, a w Mieście niepokonanym Kazimierza Brandysa o zbieraniu się przy podwórkowych kapliczkach.
Dewotki z bajek Krasickiego
W polskiej literaturze dotkliwie wyśmiał dewocję mistrz elegancji, znakomity poeta i... biskup Ignacy Krasicki. Bohaterka jednej z jego bajek ( Na nabożną ) twierdzi, że nie grzeszy, ale... często się spowiada. Jest więc grzeszną kobietą udającą świętoszkę, pokrywa grzechy pobożnością? To zdaje się sugerować autor. Obnoszenie się z pobożnością potępia już wprost poeta-biskup w utworze Dewotka . Surowa pani, spędzająca wiele czasu na modlitwach w domu, okazuje się bardzo niewyrozumiała dla...
Pustelnicy wbrew własnej woli
Przymusową pustelnią można nazwać wieżę trędowatego Lebbroso – bohatera Wieży Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Do życia w odosobnieniu zmusza go choroba – trąd. Przez pewien czas chory mieszka wraz z siostrą (a raczej w jej bezpośrednim sąsiedztwie – rodzeństwo stara się wzajemnie nie oglądać, Lebbroso pragnie ochronić kobietę i obcych przed widokiem swej oszpeconej przez trąd twarzy). Oboje modlą się, rozmawiają, a Lebbroso w wolnych chwilach także podziwia piękne widoki i hoduje kwiaty,...
Pustelnik
Pustelnik zapłakał i uwielbił Boga: Boże, dobry królu Wszytskomogący! Dzięki ci składam, iż pozwoliłeś mi żyć dość długo, aby przyjść z pomocą tym dwojgu!” Udzielił im mądrych rad, po czym wziął inkaust i pergamin i wypisał pismo, w którym Tristan ofiarował jednanie Bogu. Skoro pomieścił wszystkie słowa, które Tristan mu powiedział, ów przypieczętował je swoim pierścieniem. ( Dzieje Tristana i Izoldy – odtworzył Joseph Bédier; tłum. Tadeusz Żeleński-Boy) Postać pustelnika...