1. ‘rozniecać i podtrzymywać ogień w celu ogrzania wnętrza, gotowania, oświetlenia itp.’; 2. ‘włączać urządzenie będące źródłem światła’; 3. ‘niszczyć coś ogniem’; 4. ‘wciągać do płuc dym z żarzącego się papierosa, fajki, cygara i go wydmuchiwać’; 5. ‘oddziaływać na kogoś lub na coś wysoką temperaturą’; 6. ‘wywoływać uczucie pieczenia, silnego gorąca, piekącego bólu’; 7. ‘przygotowywać coś, poddając to działaniu wysokiej temperatury’; 8. ‘wywoływać jakieś silne, męczące uczucie’; 9. ‘popełniać błąd przy wykonywaniu skoku, rzutu itp.’; dawniej: 10. ‘strzelać’ oraz 11. ‘mówić coś szybko, bez namysłu’; palić się: 12. ‘ulegać działaniu ognia’, 13. ‘dawać światło, ciepło, dym, płonąc lub żarząc się’, 14. ‘być opanowanym przez jakieś silne, gwałtowne uczucie’, 15. ‘odczuwać do kogoś silny pociąg seksualny’ oraz 16. ‘mieć na coś wielką ochotę’.
Od XV w.; ogsłow. (por. czes. palit, ros. paliť) < psłow. *paliti ‘powodować,że coś płonie, zapalać’ utworzonego od psłow. czasownika *polěti ‘palić się, płonąć’ pochodzącego od pie. pierwiastka *pel- / *pol- ‘palić się, płonąć’.
Źródło
Róże pałały z jej twarzy.
Samuel Twardowski (ok. 1600-1660)
Pałał miłością przeciwko królewnie.
Piotr Kochanowski (1566-1620)
napalić
czasownik przedrostkowy
nadpalić
czasownik przedrostkowy
odpalić
czasownik przedrostkowy
odpalić
czasownik przedrostkowy
odpalić
czasownik przedrostkowy
spalić
czasownik przedrostkowy
palać
forma wielokrotna -palać w czasownikach przedrostkowych, np. nadpalać, spalać, zapalać.
niewypał
(utworzony od zaprzeczonego czasownika przedrostkowego niewypalić), opał (w XVII w. ‘upał, gorąc’, a dialektalnie ‘palenie w piecu’), opały, podpałka, rozpałka, zapał, zapałka
pałać
1. ‘świecić się jasno’; dawniej: 2. ‘palić się płomieniem’, 3. ‘być w stanie zapalnym, mieć podwyższoną temperaturę’ oraz 4. ‘być opanowanym przez silne uczucie’; od XV w.; pochodzi od psłow. *palati ‘palić się, płonąć’ – czasownika wielokrotnego od psłow. *polěti ze wzdłużeniem samogłoski: o > a
płomień
ogień, język ognia’; od XIV w.; ogsłow. (czes. plamen, ukr. dialektalne pólomin’ i pólom’ ja) < psłow. *polmy, *polmene ‘płomień’ utworzonego od czasownika *polěti ; dawniej występowała też postać płomię, płomienia
płonąć
1. ‘palić się płomieniem’; 2. ‘silnie świecić, jaśnieć’; od XVI w.; zachsłow. i płdsłow. (por. np. czes. planout ‘płonąć, palić się, pałać’, sch. plànuti ‘zapłonąć, buchnąć płomieniem; zaiskrzyć się; oburzyć się’) < psłow. *polnąti ‘zacząć się palić, zapalić się, zapłonąć’ utworzonego od psłow. czasownika *polěti ; w XV w. słowo występowało w postaciach przedrostkowych: opłonąć oraz zapłonąć
polano
‘kawał drewna, bierwiono’; od XVIII w.; ogsłow. < psłow. *polěno ‘kawał drewna’ – urzeczownikowiona forma imiesłowu biernego rodzaju nijakiego *polěnъ utworzonego od czasownika *polěti ‘palić się, płonąć’; pierwotnie‘to, co się pali, co jest palone’.
Materiał opracowany przez eksperta